Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Η Ευρώπη αναζητά εναλλακτικές λύσεις για το ρωσικό φυσικό αέριο – και πιθανότατα – βρήκε «χρυσό» στη Μέση Ανατολή: Η Αίγυπτος, η ΕΕ και το Ισραήλ υπέγραψαν σήμερα στο Κάιρο μια συμφωνία-πλαίσιο για την εξαγωγή φυσικού αερίου από το Ισραήλ μέσω Αιγύπτου στην Ευρώπη. «Με αυτή τη συμφωνία θα εργαστούμε για τη σταθερή παράδοση φυσικού αερίου στην ΕΕ από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου» έγραψε στο twitter η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Αυτό θα συμβάλει στην ενεργειακή μας ασφάλεια. Δημιουργούμε παράλληλα, υποδομές κατάλληλες για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – την ενέργεια του μέλλοντος» πρόσθεσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που παρακολούθησε την τελετή υπογραφής.
Η συμφωνία-πλαίσιο υπεγράφη από τον αιγύπτιο υπουργό Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων, Τάρεκ Ελ Μόλα, την Ευρωπαία Επίτροπο Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, και την ισραηλινή υπουργό Ενέργειας, Κάριν Ελχάραρ. «To φυσικό αέριο θα μεταφέρεται από το Ισραήλ στην Αίγυπτο μέσω ενός υπάρχοντος αγωγού, που θα μπορούσε ενδεχομένως να επεκταθεί. Στη συνέχεια, το αέριο θα μπορούσε να ρέει από το Ισραήλ στην Αίγυπτο, για να μεταφερθεί στην Ευρώπη από τους τερματικούς σταθμούς LNG της Αιγύπτου» γράφει η Jerusalem Post. «Το Μνημόνιο Συνεννόησης θα επιτρέψει στο Ισραήλ να εξάγει φυσικό αέριο στην Ευρώπη για πρώτη φορά» τόνισε η ισραηλινή υπουργός Ενέργειας. Οι τρεις πλευρές που υπέγραψαν τη συμφωνία τόνισαν την ανάγκη να εργαστούν από κοινού για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα και την εκπόνηση σχεδίων για να γίνουν πιο αποτελεσματικές οι εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η ΕΕ θα ενθαρρύνει επίσης τις ευρωπαϊκές εταιρείες να συμμετάσχουν στην εξερεύνηση και παραγωγή φυσικού αερίου στις ΑΟΖ του Ισραήλ και της Αιγύπτου.
Στην κοινή συνέντευξη Τύπου, ο αιγύπτιος υπουργός, Ελ Μόλα, τόνισε ότι η συμφωνία είναι ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ της Αιγύπτου, του Ισραήλ και της ΕΕ, στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. «Η Αίγυπτος και το Ισραήλ διασφαλίζουν μέσω της συνεργασίας τους την καλύτερη ενεργειακή ασφάλεια για τους ευρωπαίους εταίρους μας» πρόσθεσε ο αιγύπτιος υπουργός Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων. Από την πλευρά της, η ισραηλινή υπουργός Ενέργειας, Κάριν Ελχάραρ, εξήγησε επίσης ότι η συμφωνία με την ΕΕ θα συνεχιστεί για τρία χρόνια με αυτόματη παράταση δύο ετών.
Μεγάλος προμηθευτής αερίου η Αίγυπτος
Σύμφωνα με την BP, η Αίγυπτος βρίσκεται στην 14η θέση παγκοσμίως στην παραγωγή φυσικού αερίου. Πέρυσι η Αίγυπτος εξήγαγε 8,9 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου – το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ασία. Σήμερα παράγει 73 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως και η τάση είναι ανοδική. Για σύγκριση: η Ρωσία παράγει περισσότερα από 600 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η Αίγυπτος έχει συνάψει εμπορικές συμφωνίες με το Ισραήλ και την Κύπρο για την εισαγωγή φυσικού αερίου από αυτές τις δύο χώρες, την επεξεργασία του στα αιγυπτιακά εργοστάσια υγροποίησης στο Ίντκου και τη Νταμιέτα και στη συνέχεια την επανεξαγωγή του σε ευρωπαϊκές και ασιατικές αγορές. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων, τα δύο αυτά εργοστάσια έχουν ετήσια παραγωγική ικανότητα 7,2 και 4,8 εκατομμυρίων μετρικών τόνων, αντίστοιχα.
Σύμφωνα με την αιγυπτιακή εφημερίδα Al Ahram, το 2021 η Αίγυπτος είχε τα μεγαλύτερα έσοδα από εξαγωγές LNG τα τελευταία 10 χρόνια. Τα έσοδά της αυξήθηκαν μάλιστα κατά 550%, στα 3,9 δισεκατομμύρια δολάρια – από 600 εκατομμύρια δολάρια το 2020. Οι αιγυπτιακές εξαγωγές LNG στην Ευρώπη αυξήθηκαν επίσης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, φθάνοντας τα 2,04 εκατομμύρια μετρικούς τόνους, σε σύγκριση με μόνο 270.000 μετρικούς τόνους το 2020.
«Από το 2018, η Αίγυπτος είναι αυτάρκης σε φυσικό αέριο και έκτοτε έχει σχεδιάσει να χρησιμοποιήσει τη θέση της για να γίνει κύριος προμηθευτής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη» σημειώνει η εφημερίδα του Καΐρου. Αυτό βασίζεται στις τεράστιες ανακαλύψεις και παραγωγή φυσικού αερίου της Αιγύπτου, η οποία αναμένεται να αυξηθεί σε 7,5 εκατομμύρια μετρικούς τόνους μέχρι το τέλος του 2022.
Η Αίγυπτος έχει κάνει μια σειρά από ανακαλύψεις κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου τα τελευταία χρόνια. Το σημαντικότερο είναιτο γιγάντιο κοίτασμα φυσικού αερίου Ζορ, ανοιχτά της Μεσογείου. Το κοίτασμα φυσικού αερίου, το οποίο υπολογίζεται σε 10 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των επενδυτών στον ενεργειακό τομέα της χώρας.
Συνεργασία Αιγύπτου – Ισραήλ
Τον Νοέμβριο του 2021, το Κάιρο και το Τελ Αβίβ υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας για την αύξηση των προμηθειών φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Αίγυπτο, για επανεξαγωγή. Το μνημόνιο περιλαμβάνει επίσης τη δυνατότητα χρήσης του υπάρχοντος αγωγού μεταξύ των δύο χωρών για τη μεταφορά υδρογόνου στο μέλλον. Στις αρχές του 2020, το Ισραήλ άρχισε να εξάγει φυσικό αέριο στην Αίγυπτο από τα υπεράκτια κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ταμάρ, στο πλαίσιο μιας 15ετούς συμφωνίας που υπεγράφη με μια ιδιωτική εταιρεία στην Αίγυπτο, τη Dolphinus Holdings. Το φυσικό αέριο παρέχεται μέσω υποθαλάσσιου αγωγού, που συνδέει το Ισραήλ με τη χερσόνησο του Σινά της Αιγύπτου. Η Dolphinus Holdings χρησιμοποιεί το αέριο που εισάγεται από τα δύο κοιτάσματα για να προμηθεύει μεγάλους βιομηχανικούς και εμπορικούς καταναλωτές στην Αίγυπτο, καθώς και για επανεξαγωγή ορισμένων σε εξωτερικές αγορές, κυρίως στην Ευρώπη.
Το 2020 ιδρύθηκε το «Φόρουμ για το Αέριο της Ανατολικής Μεσογείου» με τη συμμετοχή της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Κύπρου, της Ιορδανίας, της Ιταλίας και το Ισραήλ. Στόχος είναι η από κοινού προώθηση της παραγωγής φυσικού αερίου και η οργάνωση των εξαγωγών.
Ο αιγύπτιος υπουργός Πετρελαίου, Ελ Μόλα, εκτιμά ότι, λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία και την προσπάθεια ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία, θα υπάρξει αύξηση στις επενδύσεις στον τομέα του υπεράκτιου φυσικού αερίου, όχι μόνο στην Αίγυπτο, αλλά και στο Ισραήλ και την Κύπρο. Και οι τρεις χώρες έχουν μεγάλες δυνατότητες, και οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες παραγωγής έχουν κατανοήσει ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για επενδύσεις. «Αυτό θα αυξήσει την παραγωγή και το φυσικό αέριο μπορεί να μεταφερθεί στην Ευρώπη μέσω των τερματικών σταθμών LNG της Αιγύπτου» προσθέτει ο Ελ Μόλα.
Η στάση της Ρωσίας
Στην Αίγυπτο, αναμένουν πάντως να δουν πώς θα αντιδράσει η Ρωσία στα νέα σχέδια για το φυσικό αέριο, επειδή το Κάιρο και η Μόσχα θεωρούνται εδώ και καιρό στενοί σύμμαχοι. Ο ειδικός σε θέματα ενέργειας Μοσταφά Αλ Μπαρζακάν δήλωσε στο SkyNews ότι «τα σχέδια αυτά προκαλούν μεγάλη ανησυχία στη Ρωσία, επειδή αυτές οι συμφωνίες δείχνουν μια νέα στρατηγική για το φυσικό αέριο για την ΕΕ. Είναι γνωστό ότι οι πηγές ενέργειας πολλές φορές οδηγούν σε πολέμους, αλλά και στην ειρήνη. Και φυσικά οι ανάγκες της ΕΕ σε φυσικό αέριο έχουν θετικό αντίκτυπο στις χώρες της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου. Η ανάγκη για φυσικό αέριο μπορεί να οδηγήσει σε ειρηνευτικές συμφωνίες εδώ για την αξιόπιστη παροχή φυσικού αερίου Ευρώπη» τόνισε ο αλ Μπαρζακάν.
Η Αίγυπτος πραγματοποιεί επίσης έρευνες για να βρει περισσότερο φυσικό αέριο στην έρημο προς τη Λιβύη. Ορισμένα κοιτάσματα φυσικού αερίου έχουν ήδη αναπτυχθεί εκεί. Το Κάιρο ελπίζει ότι η χώρα θα μπορούσε σύντομα να γίνει περιφερειακός κόμβος εξαγωγής φυσικού αερίου.
