Όλα τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να προσαρμόζουν συνεχώς τα οικονομικά τους πλάνα, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θα προκύψουν ανέφερε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου.Επίσης εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι το τραπεζικό σύστημα της χώρας θα τα καταφέρει και πως η αισιοδοξία του αυτή εδράζεται στο ότι σε αντίθεση με τη μεγάλη οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, ο Κυπριακός Τραπεζικός Τομέας είναι καθαρά μέρος της λύσης και όχι πολλαπλασιαστής του προβλήματος
Οι προσδοκίες για τη ζώνη του ευρώ ήταν αρχικά θετικές για το 2022 λόγω της σταδιακής ανάκαμψης των οικονομιών μετά την πάροδο της οξείας φάσης της πανδημίας. Ανατράπηκαν όμως σε μεγάλο βαθμό εξ’ αιτίας της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Οι συνέπειες του πολέμου επηρέασαν ιδιαίτερα τους τομείς του εμπορίου και της βιομηχανίας και δημιούργησαν αναταράξεις στα διεθνή ενεργειακά δεδομένα, επισιτιστική κρίση και επιπρόσθετες διαταραχές στην αλυσίδα προσφοράς πρώτων υλών και αγαθών, που συνέβαλαν στις σημερινές έντονες πληθωριστικές πιέσεις. Από την άλλη, η έντονη ανάκαμψη της τουριστικής βιομηχανίας, η σταθερή μείωση της ανεργίας και οι χρηματοδοτικές ενισχύσεις από την ΕΕ, συμβάλουν στην τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας, ειδικότερα στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου.
Συγκεκριμένα, ως αποτέλεσμα των αρνητικών εξελίξεων του πολέμου, ο ρυθμός ανάπτυξης της Ευρωζώνης περιορίστηκε στο 0,8 τοις εκατό το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους μετά από επίσης χαμηλή άνοδο 0,7 τοις εκατό το πρώτο τρίμηνο.
Πρόσφατα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η οικονομική ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να επιβραδυνθεί σημαντικά αργότερα εντός του τρέχοντος έτους και το πρώτο τρίμηνο του 2023. Οι πολύ υψηλές τιμές της ενέργειας μειώνουν την αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων των ανθρώπων, επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις και, παρά την άμβλυνση των φαινομένων συμφόρησης από την πλευρά της προσφοράς, αυτές εκτιμάται ότι θα εξακολουθήσουν να περιορίζουν την οικονομική δραστηριότητα. Η οικονομία της ζώνης του ευρώ αναμένεται τώρα να αναπτυχθεί κατά 3,1% το 2022, 0,9% το 2023 και 1,9% το 2024, σε σύγκριση με τις προβλέψεις του Δεκεμβρίου 2021 για 4,2%, 2,9% και 1,6% αντίστοιχα.
Ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ πλησίασε το διψήφιο ποσοστό καταγράφοντας άνοδο 9.1% τον Αύγουστο από 8,9 τοις εκατό τον Ιούλιο κυρίως λόγω της σημαντικής αύξησης στην τιμή της ενέργειας, η οποία ανήλθε σε ετήσια βάση στο 38,3% τον Αύγουστο του 2022, καθώς και άλλων βασικών προϊόντων στην παραγωγική διαδικασία. H μείωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου συνείσφερε επίσης στην άνοδο του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω στον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Οι εμπειρογνώμονες της ΕΚΤ έχουν αναθεωρήσει σημαντικά προς τα πάνω τις προβλέψεις τους για τον πληθωρισμό ο οποίος αναμένεται πλέον να διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε 8,1% το 2022, 5,5% το 2023 και 2,3% το 2024.
Υπό το φως αυτών των εξελίξεων στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ την περασμένη Πέμπτη αποφασίσαμε την αύξηση των τριών βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ κατά 75 μονάδες βάσης μετά την προηγούμενη αύξηση του Ιουλίου κατά 50 μονάδες βάσης. Με την αποφασιστική αυτή κίνηση, επισπεύδεται η μετάβαση από το μακροχρόνιο περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων σε επίπεδα που θα διασφαλίσουν τη συγκράτηση των πληθωριστικών προσδοκιών έτσι ώστε ο πληθωρισμός να επιστρέψει στον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%. Η επίσπευση της αύξησης που αποφασίστηκε την προηγούμενη βδομάδα, δεν ισοδυναμεί με προειλημμένη απόφαση του τελικού επιπέδου των επιτοκίων. Πρέπει να επανεξετάζουμε τακτικά την πορεία της νομισματικής πολιτικής μας υπό το φως των εισερχόμενων πληροφοριών και της εξέλιξης των προοπτικών για τον πληθωρισμό.
Στις προσπάθειες της νομισματικής μας πολιτικής να μειωθεί ο πληθωρισμός στο στόχο του 2%, είναι σημαντικό η δημοσιονομική πολιτική να είναι σχεδιασμένη με τρόπο που να μην αντιβαίνει το στόχο αυτό. Η στήριξη της δημοσιονομικής πολιτικής θα πρέπει επομένως να μετριέται και να επικεντρώνεται στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, να στοχεύει στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς και να στηρίζει την πράσινη μετάβαση.
Σε ότι αφορά την Κυπριακή Οικονομία, καταγράφει, μέχρι τώρα, σημαντική μεγέθυνση παρά το ξέσπασμα του πολέμου. Συγκεκριμένα, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν κατέγραψε ετήσια άνοδο 5,8 τοις εκατό το δεύτερο τρίμηνο του 2022, και συνολικά, η άνοδος του ΑΕΠ το πρώτο εξάμηνο του 2022 ανήλθε στο 6 τοις εκατό. Η αξιόλογη αυτή μεγέθυνση βασίζεται, κυρίως, στην ταχύτερη από την αναμενόμενη ανάκαμψη των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τον τουρισμό και, σε μικρότερο βαθμό, από την αυξημένη δραστηριότητα στους τομείς της ενημέρωσης και επικοινωνίας καθώς και των επαγγελματικών υπηρεσιών. Σημειώνεται ότι οι επιδράσεις του πολέμου στην Ουκρανία δεν έχουν διαφανεί σημαντικά στα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου, εντούτοις πιθανώς να διαφανούν εντονότερα κατά το δεύτερο μισό του τρέχοντος έτους και κατά το 2023.
Κίνδυνοι Τραπεζών / Τι πρέπει να πράξουν οι Τράπεζες
Και ακριβώς για αυτό το λόγο, όλα τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να συνεχίσουν να ασκούν συνετές πολιτικές. Θα πρέπει να προσαρμόζουν συνεχώς τα οικονομικά τους πλάνα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θα προκύψουν. Και παρόλο που οι άμεσες επιπτώσεις της γεωπολιτικής κρίσης κρίνονται μέχρι τώρα διαχειρίσιμες, οι έμμεσες επιπτώσεις βρίσκονται ακόμη σε στάδιο αποκρυστάλλωσης και πιθανόν να επηρεάσουν την κερδοφορία και την ποιότητα ενεργητικού των πιστωτικών ιδρυμάτων. Οι πολιτικές εξομάλυνσης των επιτοκίων ενδέχεται μεν να βελτιώσουν το επιτοκιακό εισόδημα, αλλά ίσως να μην επαρκούν για να καλύψουν τις εγγενείς αδυναμίες που αντιμετωπίζουν ορισμένες τράπεζες. Αναφέρομαι στο ύψος των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων, στα αυξημένα κόστη σε σχέση με τα έσοδα, στους περιορισμένους πόρους εισοδήματος, στις ανταγωνιστικές πιέσεις από εταιρείες που λειτουργούν εκτός του παραδοσιακού τραπεζικού χώρου, τις μεταβαλλόμενες ανάγκες του σύγχρονου πελατολογίου, την ανάγκη συνετής διαχείρισης των επενδύσεων σε κυβερνητικά ομόλογα, χωρίς αυτή η λίστα να είναι εξαντλητική. Ως εκ τούτου, ο τραπεζικός τομέας θα πρέπει να προβεί σε προσαρμογή των επιχειρησιακών του στρατηγικών στις νέες πραγματικότητες όπως αυτές προκύπτουν από τις κρίσεις της πανδημίας και του πολέμου. Και αυτό δεν θα είναι ένα εύκολο εγχείρημα. Για τον υψηλό βαθμό δυσκολίας του θα αναφερθώ σε ορισμένους παράγοντες που κατά την άποψή μου έχουν βαρύνουσα σημασία.
Ο πρώτος είναι η αναπροσαρμογή του επιχειρηματικού μοντέλου και η παροχή τεχνολογικά αναβαθμισμένων υπηρεσιών με τη ψηφιοποίηση να αποτελεί το επίκεντρο της προσπάθειας αυτής. Παρά το γεγονός ότι η χαμηλή κερδοφορία είναι ένα ευρύτερο διαρθρωτικό ευρωπαϊκό ζήτημα, ο λόγος κόστους προς έσοδα του Κυπριακού Τραπεζικού Τομέα, ο οποίος ανερχόταν σε 76% τον Ιούνιο του 2022, είναι αισθητά υψηλότερος από τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι 63%. Η επένδυση στην τεχνολογία μπορεί να καταστεί ο καταλύτης στην προσπάθεια ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας και της γεφύρωσης του χάσματος με τον υπόλοιπο Ευρωπαϊκό χώρο.
Ο δεύτερος παράγοντας αποτελεί το ευρύ φάσμα κινδύνων που αναδύεται από την κλιματική αλλαγή. Η προσπάθεια αποκλιμάκωσης της εξάρτησης του Ευρωπαϊκού χώρου από τη Ρωσική ενέργεια δύναται να αυξήσει σημαντικά το κόστος μετάβασης στην πράσινη οικονομία. Ως εκ τούτου, τα πιστωτικά ιδρύματα καλούνται να προσαρμόσουν κατά αντίστοιχο τρόπο τις στρατηγικές και τις πολιτικές τους. Ως επόπτες, αναμένουμε από τις τράπεζες να προβούν σε όλες τις τομές και ενέργειες ούτως ώστε να ανταποκριθούν στις ρυθμιστικές απαιτήσεις που προνοούν την ενσωμάτωση των κλιματικών κινδύνων στους επιχειρησιακούς τους σχεδιασμούς.
Ένας τρίτος παράγοντας είναι οι δομές εσωτερικής διακυβέρνησης των πιστωτικών ιδρυμάτων. Αναμένουμε η εσωτερική διακυβερνητική τους δομή να διαθέτει τους απαραίτητους ελέγχους και ισοζύγια, ούτως ώστε να αναλαμβάνονται μετρήσιμοι και αποδεκτοί κίνδυνοι, και να αντιμετωπίζεται έγκαιρα και αποτελεσματικά η διαχείριση τυχόν συγκρούσεων συμφερόντων.
Ο τελευταίος παράγοντας που θα ήθελα να αναφερθώ είναι η αλληλεπίδραση των πιστωτικών ιδρυμάτων με το πελατολόγιό τους. Είναι προς το συμφέρον τόσο των καταναλωτών αλλά και των τραπεζών να καλλιεργηθεί μεταξύ τους μία σχέση αλληλοσεβασμού και εμπιστοσύνης. Εντός αυτού του πλαισίου, και σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Χρηματοπιστωτικής Δεοντολογίας της Κεντρικής Τράπεζας, Υπηρεσία που δημιουργήσαμε πρόσφατα για να διερευνά καταγγελίες που υποβάλλονται για εικαζόμενες παραβάσεις του νομικού και κανονιστικού πλαισίου, πέραν του ήμισυ των καταγγελιών που λαμβάνει αφορούν στις αναδιαρθρώσεις δανείων και άλλες συναφείς με αυτές διαδικασίες. Η ΚΤΚ αναμένει πλήρη συμμόρφωση από τις τράπεζες καθώς και τις εταιρείες εξαγοράς ή διαχείρισης πιστώσεων με τις πρόνοιες της Οδηγίας Διαχείρισης Καθυστερήσεων και ιδίως με τον Κώδικα Συμπεριφοράς. Σκοπός του Κώδικα αυτού είναι η ενδυνάμωση του επιπέδου συνεργασίας μεταξύ των τραπεζών και των δανειοληπτών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΚΤΚ, πέρα των δικών της δράσεων, αποδίδει μεγάλη σημασία στην ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία των αμυντικών μηχανισμών των τραπεζών, δηλ. των λειτουργιών συμμόρφωσης και των εσωτερικών ελέγχων στο χειρισμό των καταγγελιών αυτών.
Σχετικό με πιο πάνω θέμα είναι και το ζήτημα της εξυπηρέτησης πελατών και της εφαρμογής του πλαισίου για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Στο ισχύον πλαίσιο αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στην εξατομικευμένη εκτίμηση του κινδύνου και αυτό αναμένει η ΚΤΚ από όλα τα ιδρύματα τα οποία εποπτεύει. Τόσο εγώ όσο και τα αρμόδια τμήματα της ΚΤΚ σε αριθμό κατ’ ιδίαν συναντήσεων με τις διοικήσεις των τραπεζών αλλά και σε γραπτή επικοινωνία, τονίσαμε την αναγκαιότητα της ορθής, έγκαιρης και κόσμιας αντιμετώπισης των πελατών ακριβώς με στόχο την εξεύρεση κοινώς επωφελών λύσεων. Η αναίτια καθυστέρηση στη διεκπεραίωση συνήθων συναλλαγών των πελατών, επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη του τόπου και επιπλέον επιβαρύνει τις ίδιες τις τράπεζες. Επαναλαμβάνω λοιπόν την ανάγκη βελτίωσης αυτών των πρακτικών.
Ενεργείς στις οποίες έχει προβεί η ΚΤΚ
Όπως έχω ήδη αναφέρει, οι εποχές που διανύουμε δεν είναι εύκολες. Και αυτό είναι κάτι που έχουμε βιώσει και εμείς ως επόπτες, αφού τα τελευταία τρία περίπου χρόνια αντιμετωπίσαμε μαζί με τις Τράπεζες πολλές, μακράς διάρκειας προκλήσεις αλλά και καταστάσεις κρίσεων. Η αντίδρασή της ΚΤΚ ήταν άμεση και όπως δείχνουν τα στοιχεία, αποτελεσματική τόσο για τη σταθερότητα και τις προοπτικές του τραπεζικού μας συστήματος και για την οικονομία γενικότερα.
Ειδικότερα, όσον αφορά το μέτωπο της πανδημίας, λάβαμε μεγάλης κλίμακας μέτρα, όπως η εισαγωγή του προγράμματος αναστολής δόσεων και η χαλάρωση των κεφαλαιακών απαιτήσεων που στόχο είχαν να στηρίξουν τόσο τους δανειολήπτες όσο και τις τράπεζες.
Όσον αφορά την βαθιά και παρατεταμένης διάρκειας οικονομική κρίση που βιώνει ο γειτονικός μας Λίβανος, είχαμε αναγνωρίσει εγκαίρως τους κινδύνους που ελλόχευαν και λάβαμε από το τέλος του 2019 σειρά μέτρων με σκοπό να αποτραπούν οποιεσδήποτε αρνητικές επιδράσεις στους καταθέτες των εννέα Λιβανέζικων υποκαταστημάτων που λειτουργούν στην Κύπρο, και κατά συνέπεια στο Ταμείο Εγγύησης Καταθετών το οποίο θα καλούνταν να χρηματοδοτήσουν τα υπόλοιπα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας μας.
Ήταν μία δύσκολη κατάσταση, από κάθε άποψη, η οποία κατόπιν της απόφασης της Κεντρικής Τράπεζας του Λιβάνου στις αρχές του 2022 να κλείσει τα εν λόγω υποκαταστήματα εντός του μήνα, θα λάβει τέλος οριστικά με τον καλύτερο και τον πλέον αναίμακτο υπό τις περιστάσεις τρόπο.
Συνεπώς, η όλη διαχείριση της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου προστάτεψε πλήρως τους καταθέτες των Λιβανέζικων υποκαταστημάτων οι οποίοι λαμβάνουν τα χρήματα τους με ομαλό και συντεταγμένο τρόπο, χωρίς οποιαδήποτε ζημιά ή απώλεια και με μηδενικό αντίκτυπο στις υπόλοιπες τράπεζες και το σύστημα γενικότερα. Ταυτόχρονα όμως προστατέψαμε και το υπόλοιπο τραπεζικό τομέα από την ανάγκη καταβολής υψηλότερων εισφορών στο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων.
Το ίδιο προληπτικά και έγκαιρα δράσαμε και στην περίπτωση της RCB, η οποία ήταν η μόνη τράπεζα της οποίας το επιχειρηματικό μοντέλο επηρεάστηκε από τον πόλεμο και τις κυρώσεις στη Ρωσία. Στόχος μας και πάλι ήταν η προστασία των καταθετών και η διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της χώρας. Μέσα από το σχεδιασμό και τις ενέργειές μας και τη συνεργασία της ίδιας της RCB, υλοποιήθηκαν με επιτυχία συγκεκριμένες χρηματοοικονομικές πράξεις που πρότεινε η ΚΤΚ και διασφάλισαν όλους τους καταθέτες χωρίς καμία επίπτωση στα δημόσια οικονομικά ή στο υπόλοιπο τραπεζικό τομέα και κατ’ επέκταση στη χρηματοοικονομική σταθερότητα. Η άποψή της ίδιας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, είναι ότι οι αποφάσεις και οι ενέργειες που ελήφθησαν ήταν υπό τις περιστάσεις οι καλύτερες δυνατές.
Η ΚΤΚ με το βλέμμα στο μέλλον διαπιστώνει τις αλλαγές στις απαιτήσεις της νέας εποχής και τη σημασία που επιφέρει η τεχνολογική αναβάθμιση. Προς τούτο, εντός του πλαισίου της πρωτοβουλίας που ανέλαβα προσωπικά πριν από περίπου ένα χρόνο για περαιτέρω εκσυγχρονισμό του κυπριακού τραπεζικού συστήματος η ΚΤΚ προχώρησε στην προκήρυξη διαγωνισμού για ψηφιακή λύση ταυτοποίησης στοιχείων τραπεζικών πελατών με στόχο την επιτάχυνση της διαδικασίας συλλογής, ταυτοποίησης και επικαιροποίησης στοιχείων για πελάτες και δυνητικούς τραπεζικούς πελάτες. Η εν λόγω ψηφιακή λύση θα προσφέρει πολλαπλά οφέλη βοηθώντας το κοινό και τις επιχειρήσεις να μειώσουν το χρόνο που σήμερα απαιτείται για την διεκπεραίωση των τραπεζικών τους συναλλαγών, αναβαθμίζοντας με αυτό το τρόπο την ποιότητα της εξυπηρέτησής τους. Η όλη αυτή προσπάθεια, η οποία διεκπεραιώνεται σε συνεννόηση και συνεργασία με τα πιστωτικά ιδρύματα, δεν αποτελεί μέρος των εποπτικών καθηκόντων της ΚΤΚ αλλά εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των ενεργειών που λαμβάνουμε για να προωθήσουμε τον εκσυγχρονισμό των τραπεζικών εργασιών και κατ΄επέκταση ολόκληρης της οικονομίας.
Αναφορά στην υγιή κατάσταση του τραπεζικού συστήματος
Και είμαι αισιόδοξος ότι θα τα καταφέρουμε. Η αισιοδοξία μου αυτή εδράζεται στο ότι σε αντίθεση με τη μεγάλη οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, ο Κυπριακός Τραπεζικός Τομέας είναι καθαρά μέρος της λύσης και όχι πολλαπλασιαστής του προβλήματος. Έχει καταφέρει να αντέξει μέχρι σήμερα επιτυχώς τις διαδοχικές κρίσεις της πανδημίας και του πολέμου και να παραμένει φερέγγυος, με ισχυρή ρευστότητα και αισθητά βελτιωμένη ποιότητα ενεργητικού. Συγκεκριμένα,
• Η θέση φερεγγυότητας, όπως αυτή προσμετράται με το δείκτη Κοινών Μετοχών Κατηγορίας 1, αυξήθηκε στο 17,5% το δεύτερο τρίμηνο του 2022, επίπεδο υψηλότερο από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο του 15,2%.
• Ο Δείκτης Κάλυψης Ρευστότητας, διαμορφώθηκε στο επίπεδο του 320% τον Ιούλιο του 2022, που είναι πέρα από τρεις φορές υψηλότερος από την ελάχιστη εποπτική απαίτηση του 100%, θέτοντας το Κυπριακό Τραπεζικό Τομέα μεταξύ των ισχυρότερων της Ένωσης από άποψη ρευστότητας, όπου ο μέσος όρος του εν λόγω δείκτη είναι στο 168%.
• Ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε σχέση με το σύνολο των δανείων συνέχισε την πτωτική του πορεία και διαμορφώθηκε στο 11,2% τον Ιούνιο του 2022.
Αξιοσημείωτος ήταν και ο όγκος των αναδιαρθρώσεων στις οποίες προχώρησαν τα πιστωτικά ιδρύματα, ενεργώντας στη βάση των σχετικών παραινέσεων της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου μέσω σειράς εγκυκλίων που είχαμε αποστείλει. Συγκεκριμένα, οι αναδιαρθρώσεις στις οποίες προέβησαν τα πιστωτικά ιδρύματα κατά το 2021 αυξήθηκαν σε €1,7 δισ. σε σύγκριση με €480 εκατ. το 2020. Πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι η πρόοδος που έχει επιτευχθεί αναφορικά με την ποιότητα ενεργητικού δεν ήταν ομοιογενής. Ενδεικτικά αναφέρω ότι η μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων από το Δεκέμβριο του 2018 μέχρι σήμερα ανέρχεται στο 80% για τα συστημικά ιδρύματα ενώ για τα υπόλοιπα εγχώρια αδειοδοτημένα πιστωτικά ιδρύματα το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόλις 26%. Ως εκ τούτου, η στενή παρακολούθηση της βελτίωσης της ποιότητας του ενεργητικού των λιγότερο σημαντικών ιδρυμάτων εξακολουθεί να ιεραρχείται υψηλά στην εποπτική μας ατζέντα.
Παράλληλα ο τραπεζικός τομέας στήριξε και συνεχίζει να στηρίζει την πραγματική οικονομία μέσω της διοχέτευσης νέου δανεισμού σε τομείς που ένεκα των διαδοχικών κρίσεων βρέθηκαν σε δυσμενή θέση. Το 2020 παραχωρήθηκαν 2,8 δις Ευρώ νέων πιστωτικών διευκολύνσεων, με το ποσό αυτό να ανέρχεται στα 3,3 δις Ευρώ το 2021 και στα 2,0 δις Ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2022. Δηλαδή, το σύνολο των νέων πιστωτικών διευκολύνσεων τα τελευταία δυόμισι χρόνια των διαδοχικών κρίσεων ανέρχεται στα 8,1 δις Ευρώ. Τα 2,6 δισ. ευρώ έχουν χορηγηθεί σε νοικοκυριά για στεγαστικά δάνεια, 1,6 δισ. ευρώ. έχουν χορηγηθεί στο Λιανικό Εμπόριο και 0,6 δις Ευρώ στο Ξενοδοχειακό Κλάδο, δηλαδή σε τομείς της οικονομίας που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία ή τον πόλεμο.
