Η αυξημένη κερδοφορία των τραπεζών δεν θα επηρεάσει τη διατήρηση εκ μέρους των εποπτικών αρχών μίας συνετούς πολιτικής όσον αφορά τη διανομή μερισμάτων από τις τράπεζες, αναφέρει στην ετήσια έκθεσή της για το 2023 η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, που δημοσιεύτηκε, σήμερα, Τετάρτη.
Η ΚΤΚ σημειώνει ότι η διαχείριση των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων βρίσκεται στο επίκεντρο, αναφέροντας ότι έχει συνάψει συμφωνία με κοινοπραξία που αποτελείται από έμπειρους διεθνείς οίκους για την εξεύρεση μιας συστημικής λύσης που, με τα υφιστάμενα διαθέσιμα εχέγγυα, θα οδηγήσει σε ακόμη πιο δραστική μείωση των ΜΕΧ σε όλες τις τράπεζες.
Η έκθεση της ΚΤΚ αφορά το 2023, ενώ γίνεται αναφορά και στις οικονομικές εξελίξεις το πρώτο εξάμηνο του 2024. Οι προβλέψεις στις οποίες γίνεται αναφορά για το 2024, 2025, 2026, αφορούν τις προβλέψεις ΚΤΚ Μαρτίου 2024.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι τα στοιχεία αντικατοπτρίζουν την εξομάλυνση του αντικτύπου των συνεχιζόμενων κυρώσεων κατά της Ρωσίας στον κύκλο εργασιών των χρηματοπιστωτικών και επαγγελματικών υπηρεσιών, ενώ, σε ό,τι αφορά τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, οι όποιες επιπτώσεις αναφέρει ότι είναι περιορισμένες.
Στην εισαγωγή του, ο τέως Διοικητής της ΚΤΚ, Κωνσταντίνος Ηροδότου, αναφέρει ότι η κυπριακή οικονομία συνεχίζει να επιδεικνύει ανθεκτικότητα παρά τις συνεχείς προκλήσεις που πηγάζουν κυρίως από τις ασταθείς, διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις. «Οι προοπτικές κρίνονται θετικές και υποδηλώνουν ενίσχυση της ανόδου του ΑΕΠ αλλά και περαιτέρω αποκλιμάκωση του πληθωρισμού».
Προσθέτει, ακόμα, ότι, ως αποτέλεσμα των οικονομικών, δημοσιονομικών και τραπεζικών μεταρρυθμίσεων που επιτυχώς έχουν εφαρμοστεί αλλά και λόγω του εξορθολογισμού στον τραπεζικό τομέα τα τελευταία χρόνια, το αξιόχρεο της Κυπριακής Δημοκρατίας βρίσκεται από τον περασμένο Σεπτέμβριο στην επενδυτική βαθμίδα από όλους τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης.
«Θα πρέπει βεβαίως, να υλοποιηθούν όλες οι αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ώστε η οικονομία της χώρας μας να καταστεί πιο παραγωγική και ανταγωνιστική. Η ταχύτερη υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας τόσο στην Κύπρο όσο και στις άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ θα συμβάλει στην αύξηση των επενδύσεων για την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό αλλά και στην περαιτέρω ώθηση της οικονομικής ανάπτυξης σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα», αναφέρει.
Ανάπτυξη ΑΕΠ πέραν της αναμενόμενης
Αναφορικά με τη μεγαλύτερη της αναμενόμενης αύξησης του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του 2024, στο 3,5%, η ΚΤΚ αναφέρει ότι η ανάκαμψη προέρχεται κατά κύριο λόγο από την άνοδο στην εγχώρια ζήτηση, ιδιαίτερα της ιδιωτικής κατανάλωσης και, σε μικρότερο βαθμό, των επενδύσεων. Σε αυτό συμβάλλουν η άνοδος στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και η συνεχιζόμενη υλοποίηση μεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων.
Ταυτόχρονα, προσθέτει ότι θετική συνεισφορά είχαν και οι καθαρές εξαγωγές, λόγω της μείωσης των εισαγωγών αγαθών για εγχώρια κατανάλωση καθώς και της επέκτασης των εξαγωγών υπηρεσιών (τουριστικές και άλλες υπηρεσίες).
Οι τομείς με τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην αύξηση του ΑΕΠ είναι εκείνοι του εμπορίου, των μεταφορών, των ξενοδοχείων και εστιατορίων κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες (άνοδος ιδιωτικής κατανάλωσης και τουρισμός), των κατασκευών κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες (θετική πορεία επενδύσεων), των επαγγελματικών δραστηριοτήτων κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες και της ενημέρωσης και επικοινωνίας κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες (επέκταση εργασιών τομέα τεχνολογίας).
Σύμφωνα με τις προβλέψεις Μαρτίου 2024, η οικονομική ανάπτυξη το 2024 αναμένεται να ανέλθει στο 2,8%, σε σχέση με μεγέθυνση 2,5% το 2023, με περαιτέρω άνοδο κατά 3,1% το 2025 και 3,2% το 2026.
Σύμφωνα με την ΚΤΚ, η πορεία του ΑΕΠ οφείλεται στην αναμενόμενη άνοδο της εγχώριας και της εξωτερικής ζήτησης, την οποία στηρίζει η ανάκαμψη του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών.
Η προβλεπόμενη αύξηση των εξαγωγών υπηρεσιών, ιδιαίτερα από το 2025 και εντεύθεν, αντικατοπτρίζει τη διόρθωση στον τουρισμό και τη δυναμική τομέων, όπως της τεχνολογίας, που έχουν αναπτυχθεί εντατικά τα τελευταία χρόνια μέσω ξένων επενδύσεων.
Παράλληλα, σημειώνεται ότι εξακολουθεί να επικρατεί αβεβαιότητα για τις μεσοπρόθεσμες οικονομικές συνέπειες της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, αφού οι επιπτώσεις θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια και πιθανή επέκτασή της, ενώ μέχρι στιγμής οι όποιες βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις είναι περιορισμένες.
Αγορά εργασίας
Σύμφωνα με την έκθεση, η αγορά εργασίας συνεχίζει να καταγράφει σημαντική ανθεκτικότητα. Σε συνάρτηση με τη θετική πορεία του ΑΕΠ, το πρώτο τρίμηνο του 2024 καταγράφηκε ετήσια άνοδος 2,2% στην απασχόληση και μείωση του ποσοστού ανεργίας στο 6%, από 2% και 6,8%, αντίστοιχα, το πρώτο τρίμηνο του 2023.
Η ανεργία αναμένεται να περιοριστεί στο 5,8% του εργατικού δυναμικού το 2024 σε σχέση με 6,1% το 2023. Αντικατοπτρίζοντας την αναμενόμενη μεγέθυνση του ΑΕΠ, η ανεργία αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 5,6% το 2025 και στο 5,3% το 2026, πλησιάζοντας συνθήκες πλήρους απασχόλησης.
Δανειστικά και καταθετικά επιτόκια
Η ΚΤΚ προσθέτει ότι κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2024, τα εγχώρια μέσα δανειστικά επιτόκια σταθεροποιήθηκαν στα υψηλά επίπεδα που παρατηρήθηκαν το 2023, μετά τις αυξήσεις που κατέγραψαν κατά το προηγούμενο ενάμισι έτος. Όσον αφορά τα καταθετικά επιτόκια, αυτά παρέμειναν σχετικά σταθερά τους πρώτους μήνες του 2024, μετά την ήπια ανοδική πορεία που σημείωσαν κατά το δεύτερο κυρίως εξάμηνο του 2023. Συνεχίζουν ωστόσο να κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα, αναφέρει η εποπτική αρχή.
Πληθωρισμός
Ο εγχώριος πληθωρισμός συνέχισε την επιβραδυντική του πορεία καταγράφοντας κατά μέσο όρο, ετήσια αύξηση 2,2% κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου του 2024 σε σύγκριση με 5,4% την αντίστοιχη περίοδο του 2023. Η υποχώρηση του εγχώριου πληθωρισμού οφείλεται κυρίως στην επίδραση της ενιαίας νομισματικής πολιτικής της ζώνης του ευρώ σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στις τιμές της ενέργειας και τα κρατικά μέτρα ανακούφισης.
Ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει περαιτέρω σε σχέση με το 2023 και να κυμανθεί στο 2% και 1,9% κατά το 2024-2025 και 2026, αντίστοιχα. H περαιτέρω υποχώρηση του πληθωρισμού αναμένεται να προκύψει λόγω του αντίκτυπου της ενιαίας νομισματικής πολιτικής, της διόρθωσης στις τιμές της ενέργειας και της αναμενόμενης ομαλοποίησης τόσο των περιθωρίων εταιρικού κέρδους όσο και των μισθολογικών αυξήσεων.
Ο δομικός πληθωρισμός, δηλαδή ο πληθωρισμός εξαιρουμένης της ενέργειας και των τροφίμων, αναμένεται να σημειώσει περαιτέρω υποχώρηση σε σύγκριση με το 2023 και να κυμανθεί στο 2,6%, 2,3% και 2,2% κατά το 2024, 2025, και 2026, αντίστοιχα.
Σε σχέση με τις πιθανότητες για απόκλιση από το βασικό σενάριο των προβλέψεων, η ΚΤΚ αναφέρει ότι αυτές τείνουν να είναι συνολικά ελαφρώς προς τα κάτω για το ΑΕΠ και ισορροπημένες για τον πληθωρισμό. Οι κύριοι καθοδικοί κίνδυνοι για το ΑΕΠ συνδέονται κυρίως με τον αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών εντάσεων και την αβεβαιότητα σχετικά με την πορεία της εξωτερικής ζήτησης. Σε σχέση με τον πληθωρισμό, ανοδικοί κίνδυνοι προκύπτουν από πιθανές υψηλότερες από τις αναμενόμενες τιμές ενέργειας, ενώ καθοδικοί κίνδυνοι συνδέονται με εντονότερο αντίκτυπο της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ από ότι αναμένεται.
Τραπεζικός τομέας
Όσον αφορά τον τραπεζικό τομέα, αναφέρεται ότι έχει αποδείξει τα τελευταία χρόνια πως έχει οχυρωθεί έναντι απρόσμενων κραδασμών, επιτυγχάνοντας θετική και σταθερά ανοδική πορεία παρά τις έντονες και αλλεπάλληλες προκλήσεις προερχόμενες από την υγειονομική κρίση, τις γεωπολιτικές εξελίξεις που είχαν τη μορφή πολεμικών συρράξεων καθώς και των έντονων και επίμονων πληθωριστικών πιέσεων.
Συγκεκριμένα, όπως και τα αμέσως προηγούμενα χρόνια, κατά το 2023 καταγράφεται ικανοποιητική κάλυψη ρευστότητας με τον δείκτη να είναι στο 358% τον Δεκέμβριο του 2023, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο του αντίστοιχου μέσου όρου της Ευρωζώνης.
Επιπρόσθετα, ο δείκτης κεφαλαίου κοινών μετοχών (CET1) ανερχόταν στο 20,4% τον Δεκέμβριο του 2023, σε σύγκριση με τον Ευρωπαϊκό δείκτη που ήταν στο 16% την αντίστοιχη περίοδο.
«Οι στέρεοι δείκτες του εγχώριου τραπεζικού συστήματος δημιουργούν προοπτικές για αποτελεσματική αντιμετώπιση ακόμη και ενδεχόμενων ακραίων αναταράξεων», αναφέρει στην εισαγωγή του ο τέως Διοικητής.
Οι ΜΕΧ στο επίκεντρο
Κατά το Δεκέμβριο του 2023, οι Μη Εξυπηρετούμενες Χορηγήσεις (ΜΕΧ) παρουσίασαν περαιτέρω μείωση, ως ποσοστό του συνολικού αποθέματος δανείων, στο 7,9%. Τα δάνεια που κατατάσσονται στο Στάδιο 2, που αποτελεί τον προθάλαμο για δάνεια πριν την ταξινόμησή τους ως ΜΕΧ, παρουσίασαν επίσης μείωση και ανέρχονταν στο 7% του συνόλου των δανείων κατά την ίδια περίοδο. «Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν ότι η ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών δεν έχει επηρεαστεί από τις αλλεπάλληλες προκλήσεις που καταγράφηκαν το 2023».
Παρόλα αυτά, η διαχείριση των ΜΕΧ εξακολουθεί να διατηρείται στο επίκεντρο, τόσο λόγω του συνεχιζόμενου αβέβαιου εξωτερικού οικονομικού και γεωπολιτικού περιβάλλοντος όσο και λόγω του ότι η μείωση του κινδύνου από τα ΜΕΧ στους ισολογισμούς των τραπεζών δεν υπήρξε ομοιογενής, αφού η ουσιαστική απομόχλευση αφορούσε κυρίως στις μεγάλες τράπεζες.
Η ΚΤΚ σημειώνει ότι έχει συνάψει συμφωνία με κοινοπραξία που αποτελείται από έμπειρους διεθνείς οίκους για την εξεύρεση μιας συστημικής λύσης που, με τα υφιστάμενα διαθέσιμα εχέγγυα, θα οδηγήσει σε ακόμη πιο δραστική μείωση των ΜΕΧ σε όλες τις τράπεζες. Όπως αναφέρει, το εν λόγω έργο βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο μελέτης και ανάλυσης.
«Πάγια θέση της ΚΤΚ ήταν και παραμένει η ύπαρξη ενός σταθερού, ισορροπημένου και ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου για την επίλυση των υφιστάμενων αλλά και τυχόν νέων ΜΕΧ, το οποίο να περιλαμβάνει ως ύστατο εργαλείο τις εκποιήσεις και βάσει του οποίου να μη διακυβεύεται η χρηματοπιστωτική και οικονομική σταθερότητα της χώρας», αναφέρει.
Κερδοφορία τραπεζών και μερίσματα
Αξίζει να επισημανθεί ότι η αυξημένη κερδοφορία των τραπεζών ένεκα της απότομης ανόδου των επιτοκίων αναφοράς από τον Ιούλιο του 2022, οφείλεται και στην κατακόρυφη αύξηση του επιτοκιακού εισοδήματος επί της υψηλής ρευστότητας των τραπεζών στο 358% ως αναφέρθηκε πιο πάνω, σημαντικό μέρος του οποίου προκύπτει από τοποθετήσεις στην ΕΚΤ.
Η αυξημένη κερδοφορία των τραπεζών δεν θα επηρεάσει τη διατήρηση εκ μέρους των εποπτικών αρχών μίας συνετής πολιτικής όσον αφορά τη διανομή μερισμάτων από τις τράπεζες, με κύρια προτεραιότητα την περαιτέρω ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας όλων των τραπεζών, αναφέρεται στην έκθεση. Τονίζεται ότι εντός του 2023, μόνο σε μια κυπριακή τράπεζα εγκρίθηκε η διανομή μερίσματος.
Προκλήσεις: Κλιματική αλλαγή και τεχνολογία
Σύμφωνα με την ΚΤΚ, κατά το υπό επισκόπηση έτος συνέχισαν να υφίστανται κι άλλες προκλήσεις που δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού στις εποπτικές και ρυθμιστικές αρχές. Ειδική αναφορά γίνεται στον κίνδυνο από την κλιματική αλλαγή, ο οποίος επιδεινώνεται ραγδαία και απαιτεί άμεση και συλλογική προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους για αντιμετώπισή του, όπως αναφέρει.
Επίσης, σημειώνεται ότι το 2023 εντατικοποιηθήκαν οι προσπάθειες ώστε ο εν λόγω κίνδυνος να αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι των διαδικασιών στρατηγικού προγραμματισμού και λήψης αποφάσεων των τραπεζών. «Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι προσπάθειες των τραπεζών, ανεξαρτήτως μεγέθους, πρέπει να εντατικοποιηθούν με πρώτιστο στόχο την ολοκλήρωση της εσωτερικής τους αξιολόγησης και προσδιορισμό της ενδεχόμενης επίδρασης της κλιματικής αλλαγής σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων τους».
Επισημαίνεται επίσης ο κίνδυνος τεχνολογίας, πληροφορίας και επικοινωνιών που συνεχίζει να είναι όσο ποτέ επίκαιρος εν μέσω της εντεινόμενης προσπάθειας των τραπεζών για ψηφιοποίηση αλλά και λόγω των απειλών στον κυβερνοχώρο, αναφέρει.
«Η προσπάθεια των εποπτευόμενων ιδρυμάτων για θωράκιση από αυτούς τους κινδύνους πρέπει να εντατικοποιηθεί και να υλοποιηθούν ενέργειες για την επάρκεια και συνεχή επικαιροποίηση εσωτερικών διαδικασιών και προληπτικών μέτρων», σημειώνει.
