Το 1971 ο Τζον Κόναλι, John τότε ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών, είχε πει σε μία αντιπαράθεση με τους Ευρωπαίους ομολόγους του ότι το δολάριο είναι «το νόμισμά μας, αλλά είναι ταυτόχρονα το δικό σας πρόβλημα». Έκτοτε η παγκόσμια οικονομία έχει μεταμορφωθεί, αλλά η ρήση του Κόναλι εξακολουθεί να ισχύει: παρόλο που η αξία του δολαρίου παραμένει σε μεγάλο βαθμό καθορισμένη από τις εγχώριες εξελίξεις στην Αμερική, οι ταλαντεύσεις του σχεδόν πάντα προκαλούν αναταράξεις σε όλο τον κόσμο.
Τέτοιου είδους αναταράξεις είναι στα σκαριά, καθώς οι οικονομικές πολιτικές που υποσχέθηκε ο Ντόναλντ Τραμπ, ο εκλεγμένος πρόεδρος της Αμερικής, ευνοούν ένα δυναμικό ράλι του δολαρίου, το οποίο έχει ήδη ανατιμηθεί αισθητά έναντι των μεγάλων αντιπάλων του. Και αυτό σημαίνει προβλήματα για την ανάπτυξη στον υπόλοιπο κόσμο.
Δεν είναι ακόμη σαφές πόσο πιστά θα εφαρμόσει το οικονομικό του πρόγραμμα ο Τραμπ. Ωστόσο τα όσα σχεδιάζει (φοροελαφρύνσεις, απορρύθμιση, στήριξη των βιομηχανιών) ωθούν τις μετοχές και το Bitcoin σε αλλεπάλληλα ρεκόρ, αλλά και παγιώνουν τη θέση του δολαρίου ως βασιλιά των αγορών. Οι traders εκτιμούν ότι η νέα διοίκηση θα ενισχύσει με τις πολιτικές της τα κέρδη των αμερικανικών εταιρειών αλλά και θα ανεβάσει στα ύψη τον κρατικό δανεισμό. Ένας συνδυασμός υψηλότερων ελλειμμάτων και αναζωπυρωμένου πληθωρισμού, με τη σειρά του, μπορεί να αναγκάσει την κεντρική τράπεζα της χώρας να διατηρήσει τα επιτόκια υψηλότερα από ό,τι υπολόγιζε. Και αυτός είναι ακόμη ένας παράγοντας που δίνει ώθηση στο δολάριο.
Πόσο υποχωρούν οι αντίπαλοί του
Υπό τις συνθήκες αυτές το ευρώ σήμερα υποχωρεί σε χαμηλά 6,5 μηνών έναντι του δολαρίου, με τους επενδυτές να περιμένουν μεταξύ άλλων την επιβολή αμερικανικών δασμών στις ευρωπαϊκές εισαγωγές – σε μία εξέλιξη που θα έπληττε την ήδη αναιμική ανάπτυξη.
Το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα υποχωρεί σήμερα περίπου 0,7% στα 1,0656 δολάρια, ύστερα από πτώση 0,78% την Παρασκευή. Τις πιέσεις στο ευρώ εντείνουν και οι πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία.
Ο Δείκτης Δολαρίου ενισχύεται 0,45% στα 105,44, τα υψηλότερα επίπεδα εδώ και 4,5 μήνες. Το δολάριο ανατιμάται 0,8% και έναντι του ιαπωνικού γιεν, αλλά και 0,4% έναντι του off shore γιουάν.
Οι επιπτώσεις
Ένα ισχυρό δολάριο συχνά συνοδεύεται από μια αποδυνάμωση των παγκόσμιων οικονομικών προοπτικών. Ένας λόγος για αυτό είναι ότι σε περιόδους οικονομικής αναταραχής, οι επενδυτές τείνουν να ξεπουλούν τα επικίνδυνα περιουσιακά τους στοιχεία και να συσσωρεύονται σε αυτά που θεωρούν ασφαλή, ιδίως στο δολάριο και στα αμερικανικά ομόλογα.
Έρευνα του ΔΝΤ που δημοσιεύθηκε το 2023 διαπίστωσε ότι, μετά από ένα χρόνο, μια αύξηση 10% στην αξία του δολαρίου μειώνει το ΑΕΠ στις αναδυόμενες οικονομίες κατά 1,9 ποσοστιαίες μονάδες. Οι πλούσιες χώρες επηρεάζονται λιγότερο, αλλά εξακολουθούν να βλέπουν το ΑΕΠ τους να μειώνεται κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες. Η ανακούφιση αργεί να έρθει: σύμφωνα με το Ταμείο οι καταστροφικές συνέπειες ενός πανίσχυρου δολαρίου επιμένουν για δυόμισι χρόνια στις αναδυόμενες οικονομίες και για έναν χρόνο στις πλούσιες χώρες.
Οι διακυμάνσεις της αξίας του δολαρίου συγκλονίζουν την παγκόσμια οικονομία μέσω δύο κυρίως καναλιών: του εμπορίου και του χρηματοοικονομικού τομέα. Περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου εμπορίου τιμολογείται σε δολάρια. Ένα ισχυρότερο δολάριο αυξάνει το κόστος για τους εισαγωγείς, γεγονός που μειώνει τη ζήτηση για αγαθά από το εξωτερικό και μειώνει τον συνολικό όγκο του εμπορίου. Σε μεγάλο μέρος της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, επομένως, οι κινήσεις της αξίας του δολαρίου έχουν μεγαλύτερη σημασία από το πώς συμπεριφέρονται τα τοπικά νομίσματα.
Μια ακαδημαϊκή μελέτη, που δημοσιεύθηκε το 2020, διαπίστωσε ότι μια άνοδος 1% της αξίας του δολαρίου έναντι όλων των νομισμάτων τείνει να οδηγεί σε μείωση κατά 0,6% του εμπορίου μεταξύ χωρών στον υπόλοιπο κόσμο.
