Μετά από πολύμηνες και εντατικές επαφές μεταξύ Ε. Ένωσης, Κύπρου και Ελλάδας, τόσο σε πολιτικό όσο και σε τεχνοκρατικό επίπεδο, το πολύκροτο θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας, έφτασε στο διά ταύτα.
Η Κύπρος υποχρεούται να λάβει οριστικές και τελεσίδικες αποφάσεις για τα εναπομείναντα εκκρεμούντα θέματα και να ενημερώσει την Ε. Ένωση και την Ελλάδα κατά πόσο θα προχωρήσει το όλο έργο.
Τα βασικά θέματα που εκκρεμούν και βρίσκονται ενώπιον της ΡΑΕΚ για απόφαση είναι:
- Το γεωπολιτικό ρίσκο κατά τη δημιουργία του έργου.
- Η σταδιακή ανάκτηση του κόστους του έργου από τον ΑΔΜΗΕ από την έναρξη των εργασιών κι’όχι μετά την κατασκευή του.
Για το πρώτο θέμα, η ΕΕ με επίσημη επιστολή (ημερ. 22/8) αρμοδίου της Κομισιόν διαβεβαίωσε ξεκάθαρα όλους τους εμπλεκόμενους ότι θα αναλάβει όλα τα απαιτούμενα διπλωματικά μέσα που έχει στη διάθεση της για να αποτρέψει οποιανδήποτε παρέμβαση στην κατασκευή του έργου (βλέπε Τουρκία). Με απλά λόγια, η ΕΕ εγγυάται ότι δεν θα επιτρέψει στην Τουρκία να παρέμβει με οποιονδήποτε τρόπο στην ολοκλήρωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Η Κύπρος, σε τηλεδιάσκεψη με τους αρμοδίους της ΕΕ, ανάφερε διά του Υπουργού Ενέργειας της, ότι δεν ικανοποιείται μ’αυτή τη διαβεβαίωση της Κομισιόν και θέλει όπως η ΕΕ δεσμευτεί πως θα αναλάβει και το όποιο οικονομικό κόστος προκύψει από ενδεχόμενη διακοπή του έργου.
Για το δεύτερο θέμα, που αφορά την εκ των προτέρων και σταδιακή ανάκτηση του κόστους του έργου, γίνονται τελικές συσκέψεις μεταξύ της ΡΑΕΚ και του ΑΔΜΗΕ για την εξεύρεση φόρμουλας που να επιλύσει αυτό το πρόβλημα.
Οι διαβουλεύσεις βρίσκονται σε οριακό και κομβικό σημείο, από το οποίο θα διαφανεί κατά πόσο το έργο θα προχωρήσει ή θα ναυαγήσει, εξ΄αιτίας των θέσεων που διατυπώνει η κυπριακή πλευρά.
Στην περίπτωση που το έργο ναυαγήσει, ο ΑΔΜΗΕ θα αποσυρθεί και η Κύπρος θα βρεθεί σε μια πολύ δύσκολη θέση, με άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις, άλλες χρηματικά μετρήσιμες και άλλες όχι.
Μεταξύ των κύριων επιπτώσεων για την Κύπρο είναι οι εξής:
- Η Κύπρος θα παραμείνει ενεργειακά απομονωμένη από το ενιαίο ενεργειακό σύστημα της Ε. Ένωσης ως η μόνη χώρα-μέλος, μη συνδεδεμένη με τις ενεργειακές υποδομές της Ευρώπης.
- Θα χάσει τη μοναδική ευκαιρία να καταστεί ενεργειακός κόμβος στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, όσον αφορά τους διαδρόμους μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
- -Θα απωλέσει τη δυνατότητα να έχει λόγο και ρόλο στα ενεργειακά δρώμενα της περιοχής και να διαδραματίζει πρωτεύοντα γεωστρατηγικό ρόλο τουλάχιστο στην ενέργεια.
- Θα χάσει οριστικά την επιχορήγηση των 657 εκατ. ευρώ της Ε. Ένωσης και ίσως τα 100 εκατ. ευρώ που εγκρίθηκαν από την ΕΕ για να διοχετευθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανάπτυξης για σκοπούς της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
- Θα συνεχίσει να έχει τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρώπη, υψηλότερες και από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.
- Οι κύπριοι καταναλωτές θα χάσουν την εξοικονόμηση στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος που ανέρχεται περίπου σε 300-400 ευρώ το έτος για κάθε νοικοκυριό, με ετήσια κατανάλωση 5.000 KWh.
- Θα συνεχίσει να καταβάλλει εκατομμύρια ευρώ στην Ε. Ένωση για τους ρύπους.
- Οι παραγωγοί ενέργειας, κυρίως ΑΠΕ, δεν θα μπορούν σε λίγα χρόνια να διαθέτουν την πλεονάζουσα παραγωγή ηλεκτρισμού από τις μονάδες τους.
- Η Τουρκία και το ψευδοκράτος θα προωθήσουν τη δική τους ηλεκτρική διασύνδεση, την οποία θα φροντίσουν να “νομιμοποιήσουν” στην Ε. Ένωση.
- Η Ε.Ε θα βλέπει πλέον την Κύπρο με άλλο μάτι στο να εγκρίνει νέα κονδύλια για σοβαρά και μεγάλα έργα ανάπτυξης.
- Οι μεγάλες ξένες εταιρείες θα είναι πολύ διστακτικές στο να αναλάβουν έργα ανάπτυξης στην Κύπρο, αφού θα γνωρίζουν ότι όλα τα έργα ναυαγούν (Βασιλικό, ανάπλαση λιμανιού και μαρίνας Λάρνακας και τώρα ο GSI)
Εάν επισυμβούν όλα τα πιο πάνω, ποιος θα αναλάβει τη μεγάλη ευθύνη για την ματαίωση του έργου; Σίγουρα, όχι η Έ. Ένωση που πρόσφερε απλόχερα 657 εκατ. ευρώ στην Κύπρο και χαρακτηρίζει το έργο στρατηγικό για τα συμφέροντα της Ευρώπης, της Ελλάδας και της Κύπρου. Και φυσικά, ούτε η Ελλάδα, που έδωσε έγκαιρα όλες τις εγκρίσεις, αναλαμβάνοντας και επιπρόσθετες ευθύνες για το όλο έργο. Τέλος, δεν θα ευθύνεται ο ΑΔΜΗΕ, που κλήθηκε άρον-άρον από την Κύπρο να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά, βοηθώντας στο να υλοποιηθεί μια σοβαρή ενεργειακή υποδομή στη μεγαλόνησο, αναλαμβάνοντας πολλά κόστη και ευθύνες για ένα έργο που οδηγείτο σε θάνατο.
Υπενθυμίζεται ότι η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας– Κύπρου– Ισραήλ είναι ενταγμένη στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCIs), λαμβάνοντας επιχορήγηση ύψους 657 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Για να προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε τόσο υψηλή χρηματοδότηση ενός διασυνοριακού έργου, έχει προβεί σε λεπτομερείς μελέτες κόστους – οφέλους, οι οποίες έχουν αποδείξει το όφελος για τους καταναλωτές και την οικονομική βιωσιμότητα του έργου.
Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας– Κύπρου– Ισραήλ αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων παγκοσμίως, πρωτοπορώντας στην πόντιση καλωδίων σε βάθος 3.000 μέτρων και καινοτόμου τεχνολογίας σταθμών μετατροπής (High Voltage Direct Current).
