Τα έσοδα στον τουρισμό τα τελευταία χρόνια, παρά το ύψος τους, είναι μειωμένα σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες, αν ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός, σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν σε συνάντηση του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων Κύπρου (ΣΤΕΚ) σε συνάντηση με δημοσιογράφους την Πέμπτη.
Στη συνάντηση ο Σύνδεσμος παρουσίασε τις διαχρονικές θέσεις του για τα θέματα του τουρισμού, καθώς και εισηγήσεις για τη διαμόρφωση ενός στρατηγικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση των μακροχρόνιων προβλημάτων του.
Κατά την παρουσίασή της, η Γενική Διευθύντρια του ΣΤΕΚ, Χρυσαίμιλη Ψηλογένη, παρουσίασε στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία, αν ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός, τα έσοδα που καταγράφονται το 2023 είναι μειωμένα σε σχέση με το 2001, χρονιά που θεωρείται ορόσημο στον τομέα, καθώς ήταν το αποκορύφωμα της συνεισφοράς της τουριστικής βιομηχανίας στην οικονομία του τόπου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2001 υπήρξαν 2,7 εκ. αφίξεις τουριστών και τα έσοδα ανέρχονταν σε €2 δισ. Το 2023 οι αφίξεις έφτασαν 3,8 εκ., με τα έσοδα να ανέρχονται σε €2,9 δισ.
Ενδεικτικά, αναφέρθηκε ότι η κατά κεφαλή δαπάνη τουριστών το 2001 ανερχόταν σε €73 την ημέρα. Με βάση τον πληθωρισμό, η αντίστοιχη δαπάνη σήμερα θα έπρεπε να είναι στα €109. Το 2023 η κατά κεφαλή δαπάνη έφτασε στα €90.
Σύμφωνα με τον ΣΤΕΚ, ένας από τους λόγους της μείωσης είναι η διαφορά της ποιότητας των τουριστών. Όπως αναφέρθηκε το 2001 είχαμε πολλούς επαναλαμβανόμενους τουρίστες, με μέση διάρκεια διαμονής τις 10,3 μέρες. Το 2023 η μέση διάρκεια διαμονής έπεσε στις 8,6 μέρες. Αυτή η μείωση 18% στη διάρκεια διαμονής των τουριστών αντανακλάται και στα αντίστοιχα έξοδά τους, σημειώθηκε.
Σύμφωνα με τον ΣΤΕΚ, το ίδιο διάστημα αυξήθηκε και το ύψος εξόδων της τουριστικής βιομηχανίας. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος του ποσοστού κόστους των μισθών ως προς τα εισοδήματα ενός ξενοδοχείου το 2001 ήταν περίπου 28-30%. Σήμερα ο μέσος όρος φτάνει στο 35-38%.
Αντίστοιχα, το κόστος ενέργειας το 2001 ήταν περίπου 4,8-5,2% του εισοδήματος των ξενοδοχείων, ενώ τώρα υπερβαίνει το 10%.
Ένα άλλο πρόβλημα που έθιξε η κ. Ψηλογένη, είναι η μεγάλη εξάρτηση της Κύπρου από συγκεκριμένες αγορές. Διαχρονικά μία ή δύο αγορές αποτελούν πέραν του 50% των αφίξεων, γεγονός που προκαλεί εξαρτήσεις, που ενέχουν κινδύνους. Συγκεκριμένα, το 2001, πάνω από το 50% των τουριστών προέρχονταν από το Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2019, έτος ρεκόρ στις αφίξεις, πάνω από τους μισούς τουρίστες ήταν από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία (33%-17%), ενώ το 2023 από το Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ (35%-11%).
Ο ΣΤΕΚ υπογράμμισε την αναγκαιότητα διάνθισης των αγορών-στόχων, ιδίως με αγορές που μπορούν να προσφέρουν σημαντικούς αριθμούς τουριστών.
Επιπλέον, τονίστηκε η αναγκαιότητα επέκτασης του τουριστικού προϊόντος και τους χειμερινούς μήνες. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, σε ολόχρονη βάση η ακαθάριστη πληρότητα των ξενοδοχείων 3, 4 και 5 αστέρων ανέρχεται στο 56,6% (2023 ), καθώς αρκετά από αυτά είναι κλειστά τους χειμερινούς μήνες.
Τονίστηκε η μεγάλη διαφορά στις πληρότητες μεταξύ καλοκαιριού και χειμώνα. Το καλοκαίρι η πληρότητα φτάνει το 82%, ενώ τον χειμώνα περιορίζεται στο 17% (στοιχεία για το 2023).
«Δεν έχουμε προϊόν για χειμερινό τουρισμό. Αν δεν δημιουργήσουμε, όλοι οι εμπλεκόμενοι, θα λέμε το ίδιο πράγμα κάθε χρόνο», ανέφερε η κ. Ψηλογένη. Πρόσθεσε ότι εκ μέρους του ΣΤΕΚ έχουν δοθεί εισηγήσεις προς την πολιτεία, αλλά ζητούν χρονοδιάγραμμα με συγκεκριμένα αποτελέσματα, στη βάση ενός διαλόγου με όλους τους εμπλεκόμενους.
Όπως σημειώνουν, αν μειωθεί το πρόβλημα της εποχικότητας, θα ευνοηθούν κι άλλες περιοχές, που τώρα είναι υποβαθμισμένες.
Πράσινη μετάβαση
Απαντώντας σε ερώτηση, οι εκπρόσωποι του ΣΤΕΚ ανέφεραν ότι τα ξενοδοχεία έχουν κάνει κινήσεις προς την πράσινη μετάβαση, τοποθετώντας φωτοβολταϊκά στους χώρους τους. Ωστόσο, αυτά δεν αρκούν για την κάλυψη των αναγκών τους και ζητούν από το κράτος να επιτραπεί ένα έργο με χρηματοδότηση από ξενοδόχους και κράτος που να εξυπηρετεί πληθώρα ξενοδοχείων.
Εξέφρασαν το παράπονο ότι ως ΣΤΕΚ δεν πήραν πληροφόρηση από το κράτος σχετικά με τις προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν τα δημόσια κτήρια για την πράσινη μετάβαση, μετά τις σχετικές οδηγίες της ΕΕ. Επιπλέον, είπαν ότι από φέτος για τη χρηματοδότηση λαμβάνονται υπόψη και τα ESG, επομένως όσες επιχειρήσεις δεν συμμορφώνονται δεν θα έχουν πρόσβαση σε δανεισμό.
Βραχυχρόνια μίσθωση
Η κ. Ψηλογένη ανέφερε ότι το ζήτημα της βραχυχρόνιας μίσθωσης και της «παραξενοδοχίας» απασχολεί τον ΣΤΕΚ από το 2006, ο οποίος έχει προβεί σε συγκεκριμένες εισηγήσεις για το θέμα. Ανέφερε ότι το 37% των διαθέσιμων κλινών στην Κύπρο προέρχονται από βραχυχρόνια μίσθωση.
Επιπρόσθετα, με βάση στοιχεία που συγκέντρωσε ο ΣΤΕΚ, τον Ιούνιο διαφημίζονταν σχεδόν 15.000 υποστατικά προς βραχυχρόνια μίσθωση στις περιοχές που ελέγχονται από τη Δημοκρατία, την ώρα που στο σχετικό μητρώο του Υφυπουργείου Τουρισμού είναι εγγεγραμμένα μόνο 7.200 υποστατικά.
Όπως αναφέρθηκε, αυτά τα καταλύματα δεν είναι απλώς ανταγωνιστικά προς τα ξενοδοχεία, αλλά αυξάνουν και το κόστος των ενοικίων για τους ντόπιους, συμβάλλουν στο πρόβλημα της έλλειψης στέγης και αλλάζουν τον τοπικό χαρακτήρα των πόλεων.
Αναφέρθηκε το παράδειγμα άλλων μεγάλων τουριστικών προορισμών, όπως το Παρίσι, η Βαρκελώνη και το Άμστερνταμ, όπου έχουν αποφασιστεί μέτρα για περιορισμό του φαινομένου.
Οι εισηγήσεις του ΣΤΕΚ για το θέμα,περιλαμβάνουν τον περιορισμό στις μέρες που θα επιτρέπεται να εκμισθώνεται ένα κατάλυμα, με όριο τις 90 μέρες τον χρόνο. Επίσης ο Σύνδεσμος προτείνει να απαγορευτεί το φαινόμενο στα κέντρα των πόλεων, όπου παρατηρείται έλλειψη στέγης. Ζητά επίσης, να καταστεί υποχρεωτική η καταβολή τέλους διανυκτέρευσης, όπως γίνεται και με τα ξενοδοχεία και να υιοθετηθούν κανονισμοί ασφάλειας και υγείας. Τέλος, προτείνει να συλλέγονται στατιστικά στοιχεία για αυτά τα καταλύματα, αφενός για να υπάρχει πραγματική εικόνα των διανυκτερεύσεων στην Κύπρο, και αφετέρου για να ελέγχονται τα εισοδήματα για σκοπούς φορολογίας.
Στρατηγικός σχεδιασμός
Σημαντική για τον ΣΤΕΚ, είπε η κ. Ψηλογένη, είναι η δημιουργία ενός στρατηγικού σχεδιασμού για τον τουρισμό. Ο Σύνδεσμος ζητά να διεξαχθούν μελέτες για το προφίλ των αγορών-στόχων και την προοπτική ανάπτυξής τους, όπως και για τα ειδικά ενδιαφέροντα της κάθε αγοράς. Αυτές οι μελέτες θα οδηγήσουν στον στρατηγικό σχεδιασμό της κάθε επαρχίας αλλά και κάθε μορφής εναλλακτικού τουρισμού και θα υποστηριχθούν με στοχευμένες καμπάνιες προώθησης της Κύπρου σε αυτές, ανέφερε.
Επίσης, είπε, ζητούν να γίνει μελέτη και να δοθούν στοχευμένα κίνητρα ώστε να αναπτυχθεί ο τουρισμός σε περιοχές που δεν είναι τόσο αναπτυγμένος και ειδικές μορφές τουρισμού που θα μπορούσαν να προωθηθούν στις συγκεκριμένες περιοχές, ειδικά για τους μήνες της καλοκαιρινής περιόδου που παρουσιάζεται υπερσυγκέντρωση τουριστών σε συγκεκριμένες περιοχές.
Τέλος, προτείνουν τη δημιουργία πολυετών σχεδίων κινήτρων ανοίγματος του τουρισμού τους χειμερινούς μήνες, με την εμπλοκή όλης της αλυσίδας των τουριστικών επιχειρήσεων (καταλύματα, αεροπορικές εταιρείες, μεταφορές, εστίαση, θεματικά πάρκα).
Η Αντιπρόεδρος του ΣΤΕΚ, Δήμητρα Καραντώκη, ανέφερε ότι τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν αποδεικνύουν την ορθότητα των διαχρονικών θέσεων του ΣΤΕΚ.
