Την άμεση προώθηση των σχεδιασμών για την ένταξη των συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας στο ηλεκτρικό δίκτυο και την αξιοποίηση της τεχνολογίας υδρογόνου ζήτησε η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας την Τρίτη, κατά τη συζήτηση σχετικά με τις στρατηγικές του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας στους εν λόγω τομείς και τον ρόλο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο.
Στην αρχική του τοποθέτηση κατά την έναρξη της συζήτησης, ο Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΔΗΣΥ Κυριάκος Χατζηγιάννης είπε πως η αποθήκευση θα συμβάλει στην ασφάλεια του συστήματος και τη μείωση τιμών του ρεύματος, προσθέτοντας πως παρά την επιχορήγηση ύψους 80 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Μετάβασης χρειάζονται επιπλέον κεφάλαια.
Προσέθεσε πως κάθε παραγωγός θα πρέπει να αποθηκεύει ένα μέρος της ενέργειας και πως υπάρχουν προτάσεις για αποθήκευση που προσκρούουν στη γραφειοκρατία, σημειώνοντας ότι το κράτος δεν έχει πολιτική αποθήκευσης ενέργειας.
Ο επίσης Βουλευτής του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου είπε ότι η «αντιφατική ενεργειακή πολιτική» της χώρας είναι αποτέλεσμα παλαιότερων σχεδιασμών. Συμπλήρωσε πως η πράσινη μετάβαση δεν είναι ο σταθμός αποϋγροποίησης, ο αγωγός φυσικού αερίου ή το ηλεκτρικό καλώδιο, σημειώνοντας πως η Κύπρος χρειάζεται μια λογική και προσγειωμένη ενεργειακή πολιτική με πράσινη κατεύθυνση.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Κώστας Κώστα είπε ότι το ζήτημα της αποθήκευσης και του υδρογόνου τέθηκε στην επιτροπή πριν από 3 χρόνια και έκτοτε δεν έχει γίνει τιποτα προς αυτή την κατεύθυνση. Είπε επίσης ότι τα έργα ιδιωτών είναι καλοδεχούμενα, ζητώντας παράλληλα να μη σταματήσουν οι σχεδιασμοί της ΑΗΚ.
Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Πανίκος Λεωνίδου είπε ότι η ενεργειακή πολιτική των προηγούμενων χρόνων απέτυχε και εισηγήθηκε τη συζήτηση του θέματος της αποθήκευσης κάθε μήνα στην επιτροπή μέχρι την επίλυσή του. Ζήτησε επίσης να βρεθούν τρόποι αξιοποίησης του αιολικού και ηλιακού δυναμικού της χώρας, καθώς και την ενίσχυση του ρόλου των δημόσιων θεσμών σε συνδυασμό με ταχύτερη εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα.
Επιπλέον, ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Νίκος Σύκας ζήτησε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για τα έργα αποθήκευσης και υδρογόνου, ενώ ο βουλευτής της ΕΔΕΚ Ηλίας Μυριάνθους ζήτησε χρονοδιάγραμμα για την αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου.
Από πλευράς των αρμόδιων φορέων, ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ Ανδρέας Πουλλικκάς ανέφερε ότι η αρχή έχει αναθέσει από το 2022 μελέτη στους διαχειριστές μεταφοράς και διανομής ηλεκτρισμού για το ενδεχόμενο εισδοχής της αποθήκευσης στο ενεργειακό σύστημα με σκοπό τη μείωση περικοπών παραγωγής ηλεκτρισμού τη δεκαετία 2021-2030, η οποία μετά από παράταση αναμένεται να κατατεθεί τον Δεκέμβριο του 2024.
Συμπλήρωσε ότι παράλληλα η ΡΑΕΚ ζήτησε το 2020 από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο μελέτη που κατέδειξε τις ανάγκες αποθήκευσης για την περίοδο 2021-2030, καθώς και τη βιωσιμότητα τέτοιων συστημάτων, με τη ΡΑΕΚ να καταθέτει και τις τρεις σχετικές μελέτες στο Υπουργείο Ενέργειας το 2021 προκειμένου το τελευταίο να προχωρήσει με σχέδια στήριξης.
Είπε επίσης ότι η ΡΑΕΚ έχει δημιουργήσει το ρυθμιστικό πλαίσιο για τη συμμετοχή των συστημάτων αποθήκευσης στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού και για τη συμμετοχή των συστημάτων στη μεταβατική ρύθμιση, προσθέτοντας ότι η αρχή έχει ήδη αδειοδοτήσει αυτόνομα συστήματα ισχύος 155 MW με αποθηκευτική ικανότητα 634 MWh και υβριδικά συστήματα φωτοβολταϊκών μαζί με αποθήκευση ισχύος 388MW, με αποθηκευτική ικανότητα 630MWh.
Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Ενέργειας είπε ότι το Υπουργείο έχει εντάξει από το 2021 σχέδια χορηγιών «Εξοικονομώ και αναβαθμίζω» τα συστήματα αποθήκευσης για επιχειρήσεις και κατοικίες, ενώ τον Ιούλιο του 2023 δημοσίευσε το γενικό πλαίσιο πολιτικής για τα συστήματα αποθήκευσης και διεξήγαγε δημόσια διαβούλευση στη βάση της οποίας ετοιμάζεται το σχέδιο για επιδότηση υβριδικών συστημάτων ΑΠΕ – αποθήκευσης.
Προσέθεσε ότι τον Οκτώβριο 2021 υποβλήθηκε στη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης σχέδιο για αυτόνομα συστήματα αποθήκευσης, σχετικά με το οποίο το Υπουργείο βρίσκεται έκτοτε σε διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Από την πλευρά του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου αναφέρθηκε ότι οι πρώτες αιτήσεις για συνδέσεις συστημάτων αποθήκευσης υποβλήθηκαν στα τέλη του 2023, προσθέτοντας πως ο διαχειριστής βρίσκεται στο στάδιο επεξεργασίας των αιτήσεων και ότι έχει συναφθεί συνεργασία με το ΤΕΠΑΚ για την προετοιμασία των τεχνικών όρων σύνδεσης, ενώ παράλληλα προχωρούν οι προετοιμασίες για τη σύνδεση μόλις παραληφθούν οι μονάδες αποθήκευσης, με το υπάρχον χρονοδιάγραμμα να προβλέπει την ένταξη των μπαταριών στη μεταβατική αγορά ηλεκτρισμού τον προσεχή Οκτώβριο.
Είπε επίσης ότι οι διαχειριστές έχουν ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέκκλιση από τις πρόνοιες της νέας οδηγίας σχετικά με τους κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού με σκοπό τη στοχευμένη εγκατάσταση συστημάτων μπαταριών, συμπληρώνοντας ότι τα εν λόγω συστήματα συγκαταλέγονται μεταξύ των πρώτων που θα εγκατασταθούν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, με την Κύπρο να έχει ήδη εγκαταστήσει συστήματα ΑΠΕ ισχύος 850 MW.
Προσέθεσε ακόμη πως υπάρχουν άδειες και ενδιαφέρον για την αποθήκευση και ζήτησε να δοθούν τα ίδια κίνητρα σε ιδιώτες και ΑΗΚ και όποιο έργο να ολοκληρώνεται να συνδέεται με το δίκτυο.
Από πλευράς Διαχειριστή Συστήματος Διανομής αναφέρθηκε ότι έχουν ληφθεί 6 αιτήσεις για ισχύ 12 MW και δυνατότητα αποθήκευσης 40MWh η καθεμία, οι οποίες θα συνδεθούν στο δίκτυο διανομής.
Προσέθεσε πως υπάρχουν και αιτήσεις για υβριδικά συστήματα, οι οποίες εγκρίνονται για σημεία όπου το δίκτυο δεν είναι κορεσμένο και συμπλήρωσε πως επιπλέον των έργων ΑΠΕ ισχύος 850MW έχουν εγκριθεί και έργα 420MW χωρίς αναβάθμιση του δικτύου μεταφοράς.
Ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου Υδρογόνου Κύπρου είπε ότι το 2024 θα χαθούν 40 εκατ. ευρώ μη αξιοποιημένης ενέργειας από ΑΠΕ, προσθέτοντας πως μέλος του συνδέσμου διαθέτει εγκεκριμένη χρηματοδότηση από το Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ για κατασκευή σταθμού υδρογόνου, εκκρεμεί ωστόσο η έκδοση πολεοδομικής άδειας εδώ και δύο χρόνια.
Ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου Αγοράς Ηλεκτρισμού αναφέρθηκε στην εξαίρεση που έλαβε η ΚΔ από την ΕΕ αναφορικά με την ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού και ζήτησε ανεξαρτησία και αμεροληψία ως προς τις αποφάσεις για τη λειτουργία των δικτύων.
Στις δηλώσεις του μετά το τέλος της συνεδρίας, ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ Κυριάκος Χατζηγιάννης είπε ότι η Κυβέρνηση δεν διαθέτει συγκροτημένη πολιτική για τα ενεργειακά και πως δεν έχει μελετήσει το ζήτημα της αποθήκευσης.
Προσέθεσε πως υπάρχει μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον από πλευράς της αγοράς ούτως ώστε να μην πληρώσει ο Κύπριος φορολογούμενος, αλλά αντί αυτού παρατηρείται το φαινόμενο να υπάρχουν αιτήσεις που περιμένουν και 2 και 4 χρόνια, παρότι υπάρχουν νόμοι που καθιστούν υποχρεωτική την απάντηση εντός 9 μηνών, προσθέτοντας πως στο βάθος κρύβεται «ένας προστατευτισμός και μια συνδικαλιστική προστατευτική ασπίδα για να μην προχωρήσει το άνοιγμα της αγοράς και να μην αξιοποιηθούν οι ΑΠΕ».
«Είναι αδιανόητο να πετάμε επί καθημερινής βάσεως μέχρι και 70% του παραγόμενου ρεύματος από τις ΑΠΕ. Τι σημαίνει αυτό για τον καταναλωτή, για τον Κύπριο φορολογούμενο ευρύτερα; Σημαίνει ότι όχι μόνο δεν παίρνουμε το ηλεκτρικό ρεύμα από τις ΑΠΕ, αλλά και για αυτό το ρεύμα που αποκόπτουμε πληρώνουμε πρόσθετα και τους ρύπους», σημείωσε σχετικά, προσθέτοντας ότι η αποθήκευση και το άνοιγμα της αγοράς θα πρέπει να προχωρήσουν.
Είπε επίσης πως είναι αδιανόητη η παράταση για ακόμη δύο χρόνια, ως τον Δεκέμβριο του 2025, του μη ανοίγματος της αγοράς ηλεκτρισμού και πως υπάρχουν αδιαφανείς αντιστάσεις προς αυτή την πορεία.
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τις παρατηρούμενες καθυστερήσεις, ο κ. Χατζηγιάννης είπε ότι η ΑΗΚ οφείλει ως ιδιοκτήτης να έχει ένα ποσοστό αποθήκευσης για την ασφάλεια του δικτύου και πως λανθασμένα δεν έχει ως τώρα αυτή την αποθηκευτική ικανότητα που θα απέτρεπε τις όποιες περικοπές της παραγωγής.
Συμπλήρωσε πως εφόσον δεν υπάρχουν επαρκή κρατικά κονδύλια θα πρέπει να έρθουν ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα της αποθήκευσης και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες, διαφορετικά θα συνεχίσει να πλήττεται η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και η ακρίβεια θα συνεχίζει να βασανίζει τους πολίτες.
Σε ερώτηση γιατί η προηγούμενη Κυβέρνηση δεν προχώρησε με τα εν λόγω ζητήματα, ο Πρόεδρος της Επιτροπής είπε ότι θα πρέπει να ερωτηθούν για αυτό οι υπηρετήσαντες Υπουργοί, προσθέτοντας ότι 14 μήνες διακυβέρνησης δεν είναι λίγος χρόνος για την παρουσίαση ενεργειακής πολιτικής.
Από την πλευρά του, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Κώστας Κώστα είπε ότι τρία χρόνια μετά τη συζήτηση για πρώτη φορά στην επιτροπή σχετικά με το ζήτημα της αποθήκευσης ενέργειας και προώθησης του υδρογόνου έχουν γίνει πολύ λίγα, καθώς, τη στιγμή που οι πολίτες περιμένουν πιο φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα η αγορά ηλεκτρισμού, δεν έχει ανοίξει ακόμη από το 2014 και πηγαίνει πλέον ως και το 2025, με αποτέλεσμα τα υπερκέρδη για κάποιους. Αναμένεται από το 2020 η έλευση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή, με αποτέλεσμα να πληρώνουν οι πολίτες πρόστιμο 300 εκατ. για τους ρύπους, ενώ αναμένεται και η αναβάθμιση του πεπαλαιωμένου δικτύου μεταφοράς ηλεκτρισμού, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να προστεθούν φωτοβολταϊκά σε ορισμένες περιοχές της Κύπρου, συμπλήρωσε.
«Σήμερα μάθαμε ότι στην αποθήκευση, που είναι πολύ σημαντική και όπου θα έπρεπε να είχαν προχωρήσει όλα αυτά που μας έλεγαν πριν από τρία χρόνια, ουσιαστικά τίποτα δεν έχει γίνει», σημείωσε ο κ. Κώστα, προσθέτοντας πως τα μέλη της επιτροπής άκουσαν για μελέτες, προγραμματισμούς και σχεδιασμούς, τη στιγμή που, όπως είπε, το 2023 απορρίφθηκαν 64.000 MWh από ΑΠΕ λόγω έλλειψης συστήματος αποθήκευσης, ενώ το 2024 υπολογίζεται ότι θα απορριφθούν περίπου 200.000 MWh για τον ίδιο λόγο.
Αναφορικά με το πράσινο υδρογόνο, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ είπε ότι η επιτροπή πληροφορήθηκε σήμερα για προσπάθεια ιδιώτη η οποία έχει εγκριθεί και αδειοδοτηθεί και αναμένει εδώ και δύο χρόνια την έκδοση της πολεοδομικής άδειας για να μπορέσει να προχωρήσει το έργο.
«Κατά τα άλλα μιλούμε για πράσινη μετάβαση, προσπαθούμε να πιάσουμε τους στόχους που μας βάζει η ΕΕ, πιάνουμε τους στόχους, παράγουμε ηλεκτρικό ρεύμα από ΑΠΕ και μετά το πετάμε επειδή δεν ξέρουμε τι να το κάνουμε», είπε, προσθέτοντας πως η «αδυναμία της προηγούμενης Κυβέρνησης» να προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες για να έχουν οι πολίτες φθηνό ρεύμα συνεχίζεται.
«Πρέπει άμεσα να προχωρήσει ο σχεδιασμός για ένα κεντρικό σύστημα αποθήκευσης, άμεσα να προχωρήσει η τεχνολογία του υδρογόνου, παράλληλα με την αναβάθμιση του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος της ΑΗΚ, την έλευση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή και βεβαίως την περιβόητη ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού, που έπρεπε να ανοίξει από το 2014, αν θέλουμε να δώσουμε πιο φθηνό ρεύμα στον κόσμο», τόνισε επί του θέματος.
Ερωτηθείς για το ποιος θα εγκαταστήσει το κεντρικό σύστημα, ο κ. Κώστα είπε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν αιτήσεις για συστήματα αποθήκευσης στη ΡΑΕΚ και από την ΑΗΚ και από ιδιώτες, με την αρχή να έχει ήδη αδειοδοτήσει κάποιες αναπτύξεις, οι οποίες έχουν αποταθεί στον διαχειριστή συστήματος διανομής της ΑΗΚ για να προχωρήσει με την έγκριση.
«Όπου υπάρχουν συστήματα που θα είναι κοντά σε σταθμούς διανομής της ΑΗΚ ή όπου υπάρχουν φωτοβολταϊκά θα είναι πολύ πιο εύκολο να αδειοδοτηθούν για να ξεκινήσουν, διότι για τα άλλα τα συστήματα που θα πρέπει να γίνουν σε περιοχές όπου δεν υπάρχει υποσταθμός θα ξεκινήσει διαδικασία έκδοσης πολεοδομικής άδειας και άδειας οικοδομής, με συναινέσεις και υπογραφές από τους γείτονες για να περάσουν τα καλώδια κλπ., είναι απίστευτη η ταλαιπωρία που υφίσταται ο κόσμος που θέλει να επενδύσει», υπογράμμισε ο κ. Κώστα, προσθέτοντας ότι θα πρέπει να αφεθεί και η ΑΗΚ να προχωρήσει με την αποθήκευση και όπως επιδοτείται η ΑΗΚ με κάποια κονδύλια να επιδοτηθούν και οι ιδιώτες επενδυτές που θέλουν να προχωρήσουν στον τομέα της αποθήκευσης, είτε με μπαταρίες είτε με την τεχνολογία του πράσινου υδρογόνου.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ Πανίκος Λεωνίδου είπε ότι από τη σημερινή συζήτηση προέκυψε ότι οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν τα τελευταία χρόνια από την προηγούμενη Κυβέρνηση για την ενέργεια και την πράσινη μετάβαση απέτυχαν παταγωδώς, καθώς παρατηρείται σοβαρή καθυστέρηση στα θέματα αποθήκευσης ενέργειας, αλλά και στη στρατηγική για τη χρήση και παραγωγή ενέργειας από υδρογόνο, η οποία, όπως είπε, θα αποτελέσει νέα μορφή πράσινης ενέργειας για το μέλλον, όπως πράττουν ήδη πολλές χώρες.
«Οι αρμόδιες αρχές του κράτους που είναι συσχετισμένες με αυτές τις διαδικασίες οφείλουν να θέσουν χρονοδιαγράμματα στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης πολιτικής, τόσο για την προώθηση, ανάπτυξη και αποθήκευση ενέργειας από τις ΑΠΕ και το υδρογόνο, όσο και για την ένταξή τους στο ενεργειακό ισοζύγιο», τόνισε ακολούθως, προσθέτοντας ότι οι φορείς δημοσίου δικαίου και διοικητικά όργανα οφείλουν να ενεργούν στη βάση ενός πλάνου δράσης με στόχο την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και κατ’ επέκταση των πολιτών.
«Ως Δημοκρατικό Κόμμα, αντιλαμβανόμενοι τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά και οι διάφοροι κλάδοι της οικονομίας ένεκα αυτής της κρίσης που μαστίζει όλο τον κόσμο, αλλά και την πατρίδα μας, εκφράσαμε για άλλη μια φορά την ετοιμότητά μας για να συμβάλουμε στην ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου σε εκείνα τα σημεία που ενδεχομένως να παρατηρούνται κενά», συμπλήρωσε σχετικά.
