Οι πρόσφατες αμερικανικές επιθέσεις σε πλοιάρια στην Καραϊβική και η απειλή του Ντόναλντ Τραμπ να εξωθήσει σε παραίτηση τον Νικολάς Μαδούρο παρουσιάζονται από τον Λευκό Οίκο ως μέρος της μάχης κατά της διακίνησης ναρκωτικών.
Όμως η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη: όταν πρόκειται για τη χώρα με τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, το αργό αναπόφευκτα μετατρέπεται σε καθοριστικό παράγοντα.
Η επίσημη γραμμή
Η Ουάσιγκτον υπεραμύνεται της στρατηγικής της, επικαλούμενη την ανάγκη εξουδετέρωσης δικτύων ναρκωτικών που –σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο– απειλούν ζωές Αμερικανών.
Η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Άννα Κέλι επαναλαμβάνει ότι ο Τραμπ «θα χρησιμοποιήσει κάθε στοιχείο αμερικανικής ισχύος για να σταματήσει τη ροή ναρκωτικών».
Ωστόσο, διεθνολόγοι και ενεργειακοί αναλυτές αμφισβητούν ότι η υπόθεση είναι μονοδιάστατη. «Δεν είναι μια ιστορία ενός θέματος», τονίζει η Ρεμπέκα Μπάμπιν της CIBC Private Wealth, υπενθυμίζοντας ότι τα 303 δισ. βαρέλια αποθεμάτων της Βενεζουέλας δεν μπορεί να αγνοηθούν.
Το πετρέλαιο στο παρασκήνιο – και στο προσκήνιο
Παρά το μέγεθος των αποθεμάτων της, η Βενεζουέλα παρήγαγε μόλις 742.000 βαρέλια την ημέρα το 2023. Οι κυρώσεις, η εγκατάλειψη των υποδομών και η αποχώρηση των πολυεθνικών από την εποχή Τσάβες και εντονότερα επί Μαδούρο, άφησαν την παραγωγή σε ιστορικά χαμηλά.
Για τις ΗΠΑ όμως, ο τύπος αργού της Βενεζουέλας –βαρύ, όξινο πετρέλαιο– έχει ιδιαίτερη σημασία. Περίπου 70% της αμερικανικής διυλιστικής ικανότητας έχει σχεδιαστεί για τέτοιο αργό. Η έλλειψή του δημιουργεί στρεβλώσεις:
- τα διυλιστήρια αναγκάζονται να χρησιμοποιούν ελαφρύ σχιστολιθικό αργό,
- παράγουν υπερβολικές ποσότητες βενζίνης,
- ενώ το ντίζελ –σταθερά υψηλής ζήτησης– περιορίζεται.
Ο αναλυτής Τομ Κλόζα σημειώνει στο Market Watch ότι τα αμερικανικά διυλιστήρια «θα ήθελαν πολύ να επεξεργαστούν ξανά βενεζουελανό αργό», το οποίο αυξάνει την απόδοση σε ντίζελ – προϊόν με στενές ισορροπίες διεθνώς λόγω και των κυρώσεων στο ρωσικό πετρέλαιο.
Η πίεση προς τον Μαδούρο και το σενάριο αλλαγής καθεστώτος
Οι ΗΠΑ έχουν ενισχύσει τη στρατιωτική παρουσία τους στην περιοχή, ενώ σύμφωνα με το WSJ ο Τραμπ διεμήνυσε στον Μαδούρο ότι η Ουάσιγκτον εξετάζει ακόμη και τη χρήση βίας αν δεν αποχωρήσει οικειοθελώς. Νομικοί κύκλοι πάντως εγείρουν ερωτήματα για τη νομιμότητα των αμερικανικών επιθέσεων σε πλοιάρια «υπό το πρόσχημα της διακίνησης ναρκωτικών».
Εάν ο Μαδούρο –επανεκλεγμένος πέρυσι σε διαδικασία που απορρίφθηκε διεθνώς– παραιτούνταν, η αγορά πετρελαίου θα έβλεπε ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο.
Σύμφωνα με τον Κλόζα, μια πολιτική αλλαγή θα άνοιγε τον δρόμο για επενδύσεις που θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν σταδιακά την παραγωγή βαρέος αργού «που ο κόσμος χρειάζεται και του λείπει». Όμως αυτό δεν θα συνέβαινε μέσα στη δεκαετία.
Οικονομικές και διεθνείς ισορροπίες: μεταξύ Βενεζουέλας, Ρωσίας και Καναδά
Οι ΗΠΑ εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από το βαρύ αργό και η Βενεζουέλα –μαζί με τον Καναδά και τη Ρωσία– αποτελεί έναν από τους βασικούς παραγωγούς.
Με τις κυρώσεις στη ρωσική ενέργεια να πιέζουν τις προμήθειες, η Ουάσιγκτον αναζητά εναλλακτικά ισοδύναμα.
Ο Πάτρικ Ντε Χάαν της GasBuddy εκτιμά ότι η αποκατάσταση της βενεζουελανής παραγωγής θα λειτουργούσε ως αντιστάθμισμα στον γεωπολιτικό κίνδυνο που προκύπτει από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη μειωμένη ροή ρωσικού πετρελαίου.
Γιατί αυτή η κρίση είναι διαφορετική από άλλες πετρελαϊκές εστίες έντασης
Η Μπάμπιν εξηγεί ότι η σύγκρουση ΗΠΑ–Βενεζουέλας έχει μια παράδοξη ιδιαιτερότητα:
«Σε αντίθεση με τις περισσότερες γεωπολιτικές εστίες, η Βενεζουέλα δεν είναι σήμερα μεγάλος παραγωγός. Έτσι μια πολιτική αλλαγή θα μπορούσε να αυξήσει, όχι να μειώσει, την παγκόσμια προσφορά.»
Η αποκατάσταση της παραγωγικής ικανότητας, πάντως, θα απαιτούσε τουλάχιστον πενταετία και τεράστιες επενδύσεις.
Αγορές πετρελαίου: η μεγάλη εικόνα παραμένει η υπερπροσφορά
Παρά τη γεωπολιτική ένταση, οι τιμές του πετρελαίου συνεχίζουν να πιέζονται από την προοπτική σημαντικής πλεονάζουσας προσφοράς.
Το αμερικανικό WTI έχει υποχωρήσει σχεδόν 18% από την αρχή του έτους και το Brent περίπου 16%. Η ΙΕΑ προβλέπει πλεόνασμα 4 εκατ. βαρελιών ημερησίως το 2026.
«Η αγορά καταλαβαίνει ότι η προσφορά σχεδόν σίγουρα θα υπερβεί τη ζήτηση τους επόμενους μήνες», τονίζει ο Κλόζα.
Υπό αυτό το πρίσμα, ακόμη και μια στρατιωτική κλιμάκωση στη Βενεζουέλα είναι απίθανο να οδηγήσει σε «αγορά πανικού».
Γεωπολιτική παρτίδα
Παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις της Ουάσιγκτον, το πετρέλαιο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εξίσωσης στη νέα κρίση με τη Βενεζουέλα. Το βάθος των αποθεμάτων της χώρας, η δομή της αμερικανικής διύλισης και οι διεθνείς ενεργειακές ισορροπίες καθιστούν την κατάσταση μια πολύπλοκη γεωπολιτική παρτίδα.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι μια ενδεχόμενη πολιτική αλλαγή στο Καράκας δεν θα κριθεί από το σήμερα — αλλά θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια αγορά πετρελαίου για τα επόμενα χρόνια.
