Η προτιμητέα μέθοδος της πρόσκλησης για υποβολή προσφορών, για όλους τους τύπους αποκρατικοποιήσεων, πρέπει να είναι ανοιχτή, διαφανής με ίση ευκαιρία στη πληροφόρηση και άνευ όρων, οι οποίοι ενδεχομένως θα μείωναν την τιμή, δήλωσε στο ΚΥΠΕ η Έφορος Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων Στέλλα Μιχαηλίδου, σε σχέση με την αποκρατικοποίηση του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ).
Ταυτόχρονα, η Έφορος εκφράζει την ανάγκη, σε περίπτωση που καθοριστούν όροι στη διαδικασία του διαγωνισμού υποβολής προσφορών για αποκρατικοποίηση του ΧΑΚ να αξιολογηθούν από το Γραφείο της, υπό το φως των Κανόνων των κρατικών ενισχύσεων και εάν χρειαστεί και από την ίδιαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Επιπλέον, σημειώνει, μεταξύ άλλων, ότι είναι σημαντική μια ανεξάρτητη αποτίμηση της αξίας του ΧΑΚ και ότι όροι μετά την πώληση, σε περίπτωση πλήρους αποκρατικοποίησης, θα πρέπει να αποφεύγονται, ενώ η διατήρηση ενός ποσοστού από το κράτος μετά την αποκρατικοποίηση παρέχει την ευχέρεια στο κράτος να ελέγχει σε κάποιο βαθμό την εξέλιξη και την συμβολή του ΧΑΚ στη κυπριακή οικονομία.
Συγκεκριμένα, κληθείσα από το ΚΥΠΕ να σχολιάσει το θέμα της αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ, η κ. Μιχαηλίδου είπε ότι η αποκρατικοποίηση του ΧΑΚ είναι ένα θέμα που άπτεται τόσο των εθνικών πολιτικών αποκρατικοποίησεων όσο και των κανόνων κρατικών Ενισχύσεων της ΕΕ.
Ανέφερε ότι για όλους τους τύπους αποκρατικοποιήσεων η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να διεξάγουν διαγωνισμούς υποβολής προσφορών, έτσι ώστε «κατ’ αυτόν τον τρόπο να εξασφαλίζεται μια προσέγγιση μεγιστοποίησης των εσόδων στις ιδιωτικοποιήσεις και ασφάλεια δικαίου στο μέγιστο δυνατόν βαθμό».
«Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η προτιμητέα μέθοδος της πρόσκλησης για την υποβολή προσφορών αυτή πρέπει να είναι ανοιχτή, διαφανής με ίση ευκαιρία στη πληροφόρηση και άνευ όρων οι οποίοι ενδεχομένως θα μείωναν την τιμή», υπογράμμισε.
Επικαλούμενη την νομολογία, η κ. Μιχαηλίδου είπε ότι «η τοποθέτηση όρων στη πώληση της εταιρείας, τους οποίους ένας ιδιώτης επενδυτής δεν θα επέβαλε, δικαιολογεί την υπόθεση ότι είναι πιθανή η ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης, καθώς, ένας ιδιώτης επενδυτής σε οικονομία αγοράς θα πωλούσε συνήθως της εταιρεία του στη ψηλότερη δυνατή τιμή διασφαλίζοντας ότι συγκλίνει με την αντιπροσωπευτική τιμή, χωρίς την επιβολή όρων που θα μείωναν την τιμή».
Σημειώνει πως είναι σημαντική η τήρηση των κανόνων της αγοράς και συγκεκριμένα η τήρηση του Market Economy Investor Principle.
Σε περίπτωση, όμως, επιβολής όρων στη πώληση, σύμφωνα με την Έφορο, «οι όροι αυτοί που επιβάλλονται στον αγοραστή θα πρέπει να είναι τέτοιου είδους ώστε οι δυνητικοί αγοραστές, σύμφωνα με τις προ απαιτούμενες προϋποθέσεις και κριτήρια, να είναι σε θέση να τους πληρούν, για να μην υπάρχει αποκλεισμός και για να μην οδηγούν σε μείωση της τιμής».
Κάθε περίπτωση, συνέχισε, «θα πρέπει να μελετάται με βάση τα δεδομένα της εκάστοτε υπόθεσης και να αποδεικνύεται ότι στη περίπτωση που έχουν επιβληθεί όροι στη πώληση της εταιρείας, οι όροι αυτοί που επιβάλλονται στον αγοραστή δεν συνεπάγονται κρατική ενίσχυση».
Προς τούτο, η Έφορος ανέφερε πως έχει γίνει εισήγηση από το Γραφείο της στο Υπουργείο Οικονομικών ότι «σε περίπτωση που καθοριστούν όροι στη διαδικασία του διαγωνισμού είτε αυτοί καθοριστούν στο Νομοσχέδιο είτε καθοριστούν στα έγγραφα του διαγωνισμού αυτοί θα πρέπει να αξιολογηθούν από το Γραφείο μας υπό το φως των Κανόνων των κρατικών ενισχύσεων και εάν χρειαστεί και από την ίδιαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή».
Η κ. Μιχαηλίδου επισήμανε πως για νομική ασφάλεια, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν και την διαδικασία προκαταρκτικής κοινοποίησης στη Ευρωπαϊκή Επιτροπή εάν τούτο κρίνεται χρήσιμο με βάση τα δεδομένα της εκάστοτε υπόθεσης όπου σε τέτοια περίπτωση δύναται να παραχωρηθεί κατεύθυνση με το κατά πόσο ένα συγκεκριμένο μέτρο συνεπάγεται κρατική ενίσχυση ή όχι.
Σημαντική η ανεξάρτητη αποτίμηση της αξίας ΧΑΚ
Πιο αναλυτικά για την διαδικασία αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ, η Έφορος Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων είπε στο ΚΥΠΕ ότι είναι σημαντική μια ανεξάρτητη αποτίμηση της αξίας του ΧΑΚ από πιστοποιημένο οίκο και πρόσθεσε πως «η πώληση πρέπει να γίνει στη τιμή που αντανακλά την δίκαιη αξία χωρίς να είναι υποτιμημένη».
Ανέφερε επίσης ότι η διαδικασία πώλησης δεν πρέπει να ενέχει στοιχεία κρατικής παρέμβασης μετά την αποκρατικοποίηση για τον νέο ιδιοκτήτη και ότι «η υιοθέτηση ειδικών ευνοϊκών ρυθμίσεων ή αποκλειστικών δικαιωμάτων μέσω επιβολής όρων θα πρέπει να αποφεύγεται».
Είπε ακόμη ότι «η διατήρηση ενός ποσοστού από το Κράτος μετά την αποκρατικοποίηση παρέχει την ευχέρεια στο Κράτος να συμμετέχει, να γνωρίζει, να παρακολουθεί και σε κάποιο βαθμό να ελέγχει την εξέλιξη και την συμβολή του ΧΑΚ στη κυπριακή οικονομία».
Επιπλέον, η κ. Μιχαηλίδου είπε ότι «όροι μετά την πώληση, σε περίπτωση πλήρους αποκρατικοποίησης, θα πρέπει να αποφεύγονται και να μην παρέχονται επιπλέον κρατικές εγγυήσεις, φορολογικές ελαφρύνσεις, ανεκτές υποχρεώσεις πέραν όσων θα αποδεχόταν ένας ιδιώτης επενδυτής».
Πρόσθεσε πως για αξιολόγηση του κινδύνου θα πρέπει να γίνει ανάλυση – τι θα έκανε ένας ιδιώτης επενδυτής – αν η αγορά είναι συμφέρουσα, ποιοι είναι οι κίνδυνοι και η απόδοση.
Πιθανοί κίνδυνοι κρατικής ενίσχυσης
Αναφορικά με τους πιθανούς κινδύνους για να θεωρηθεί μια αποκρατικοποίηση κρατική ενίσχυση, η κ. Μιχαηλίδου είπε ότι αυτοί είναι η πώληση κάτω από την αξία χωρίς ανεξάρτητη αξιολόγηση, διαγωνισμός που δεν είναι ανοιχτός ή αποκλεισμός πιθανών ενδιαφερομένων, ειδικοί όροι υπέρ του αγοραστή (φορολογικά προνόμια, εγγυήσεις προσβάσεις σε υποδομές με ευνοϊκούς όρους), διαγραφή χρεών ή μετατροπή χρεών σε μετοχικό κεφάλαιο που δίνει πλεονέκτημα στον αγοραστή και όροι που απαιτούν κοινωνικές ή πολιτικές υποχρεώσεις που δεν θα ανέμενε ένας ιδιώτης.
