Κατά το έτος 2022 ολοκληρώθηκε η διαδικασία της εναρμόνισης με τις σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες και έχουν μεταφερθεί στο Εθνικό Δίκαιο οι πρόνοιες για:
(α) την προώθηση των Ενεργών Πελατών και των Αυτοκαταναλωτών από Ανανεώσιμες Πηγές,
(β) τη διευκόλυνση ίδρυσης Ενεργειακών Κοινοτήτων Πολιτών,
(γ) τη διευκόλυνση ίδρυσης Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας, και
(δ) την Απόκριση της Ζήτησης μέσω Σωρευτικής Εκπροσώπησης.
Οι πιο πάνω πρόνοιες περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία από τη ΡΑΕΚ ενός ευνοϊκού Ρυθμιστικού Πλαισίου που θα επιτρέπει σε όλα τα πιο πάνω σχήματα να μπορούν να μεγιστοποιούν τα οφέλη των αποκεντρωμένων πηγών ενέργειας, τόσο για τα ίδια τα σχήματα όσο και για το ηλεκτρικό σύστημα, συμμετέχοντας χωρίς διακρίσεις στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού, η οποία βασίζεται στο «Μοντέλο Στόχος» (Target Model) της ΕΕ για την αγορά ηλεκτρισμού. Σχετική αναφορά για την πρόοδο της εφαρμογής της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού γίνεται στο Δελτίο Τύπου της ΡΑΕΚ με τίτλο «Πρόοδος των εργασιών για τη Λειτουργία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Κύπρο», ημερομηνίας 22 Δεκεμβρίου 2023.
Η ΡΑΕΚ ασκώντας τις εξουσίες που της παρέχουν οι πρόνοιες των άρθρων 22(10), 122, 123 και 124 των περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού Νόμων του 2021 έως 2023 (Ν.130(Ι)/2021) του άρθρου 37 του περί Προώθησης και Ενθάρρυνσης της Χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Νόμου του 2022 (Ν.107(Ι)/2022), βρίσκεται στη διαδικασία καθορισμού μέσω σειράς Ρυθμιστικών Αποφάσεων, ενός ευνοϊκού Ρυθμιστικού Πλαισίου για την ανάπτυξη όλων των πιο πάνω σχημάτων (α)-(δ).
Η ΡΑΕΚ, με πλήρη επίγνωση του σοβαρού της ρόλου για την ολοκλήρωση του εν λόγω Ρυθμιστικού Πλαισίου που της έχει ανατεθεί μέσω της σχετικής Εθνικής Νομοθεσίας, αναγνωρίζοντας ότι:
- καθηκόντως προβαίνει στη λήψη μέτρων στo πλαίσιo επίτευξης των Εθνικών και Ευρωπαϊκών στόχων που αφορούν τη ρύθμιση της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού,
- το Ρυθμιστικό Πλαίσιο που αφορά τα εν λόγω σχήματα (α)-(δ) είναι άρρηκτα συνυφασμένο με τη λειτουργία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού στη βάση του «Μοντέλου Στόχος» της ΕΕ,
- απαιτείται αποτελεσματικός συγχρονισμός της εξέλιξης του ρυθμιστικού πλαισίου της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού με τους στόχους του περαιτέρω εξηλεκτρισμού, της αποτελεσματικής ενσωμάτωσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ηλεκτρικό σύστημα και της ψηφιοποίησης των υποδομών ηλεκτρισμού,
- χρειάζεται επανασχεδιασμός του ηλεκτρικού δικτύου, ώστε να γίνει έξυπνο και αμφίδρομο προς όφελος των καταναλωτών (σχετική είναι η Ρυθμιστική Απόφαση της ΡΑΕΚ Αρ. 02/2019 (ΚΔΠ 204/2019) «περί Εκπόνησης Εμπεριστατωμένης Τεχνοοικονομικής Μελέτης Επανασχεδιασμού του Συστήματος Μεταφοράς και Συστήματος Διανομής 2021-2030» – η μελέτη δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, παρά το γεγονός ότι έπρεπε να υποβληθεί από τους δύο διαχειριστές στη ΡΑΕΚ μέχρι τις 31 Μαρτίου 2021, εντούτοις μετά από αίτημα των Διαχειριστών δόθηκε παράταση μέχρι τέλος Δεκεμβρίου 2024), και η αναβάθμιση του τρόπου λειτουργίας των δικτύων τόσο αναφορικά με τον τρόπο που θα γίνεται η εξισορρόπηση του συστήματος, όσο και ο σχεδιασμός της περαιτέρω ανάπτυξης του (οι διαχειριστές οφείλουν να αναβαθμίσουν τις υποδομές τους ιδίως ως προς την συλλογή και διάχυση των πληροφοριών που αφορούν τη λειτουργία του δικτύου, ώστε οι Ενεργοί Πελάτες και οι Ενεργειακές Κοινότητες να μπορούν να βελτιστοποιούν τη λειτουργία των υποδομών τους, προσαρμόζοντας τα ενεργειακά χαρακτηριστικά τους),
- σήμερα το Ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο δεν αντιμετωπίζει πλέον τους πελάτες ως καταναλωτές που χρησιμοποιούν απλώς ηλεκτρισμό, εγκαθιστούν ενεργειακά συστήματα (όπως φωτοβολταϊκά και μπαταρίες) και αγοράζουν συσκευές αλλά αντιμετωπίζονται όλο και περισσότερο ως «ενεργοί συμμετέχοντες στην αγορά» που λαμβάνουν θέσεις στην αγορά με βάση τις συμβάσεις που επιλέγουν να συνάψουν, και θα πρέπει να μπορούν να συναλλάσουν υπολοίποντα προϊόντα ενέργειας σε τοπικό επίπεδο μεταξύ τους, αλλά και σε κεντρικό επίπεδο στην οργανωμένη αγορά, προσφέροντας προϊόντα και υπηρεσίες στους διαχειριστές των ηλεκτρικών συστημάτων,
- η τεχνολογική πρόοδος σε συστήματα έξυπνων μετρητών και διαχείρισης ενέργειας δίνει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να συμμετέχουν πιο ενεργά στη διαχείριση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας τους (σχετική είναι η Ρυθμιστική Απόφαση Αρ. 02/2018 (ΚΔΠ 259/2018) «περί Εφαρμογής Δεσμευτικού Χρονοδιαγράμματος για τη Μαζική Εγκατάσταση και Λειτουργία από τον Διαχειριστή Συστήματος Διανομής Υποδομής Ευφυών Συστημάτων Μέτρησης (Advanced Metering Infrastructure»),
- η εν λόγω διαδικασία για τη δημιουργία Ρυθμιστικού Πλαισίου δεν αποτελεί μία απλή ρυθμιστική παρέμβαση αλλά αφορά ένα αρκετά πολύπλοκο και σύνθετο θέμα το οποίο χρήζει ιδιαίτερης και πολύ σοβαρής και εξειδικευμένης προσέγγισης προτού παρθούν τελικές αποφάσεις,
και έχοντας υπόψη τη χρησιμότητα όλων των πιο πάνω σχημάτων (α)-(δ) προβαίνει στις αναγκαίες διευθετήσεις, για την υλοποίηση όλων των ενεργειών έγκαιρα. Ωστόσο, τονίζεται ότι οι πόροι της ΡΑΕΚ τόσο σε επίπεδο προϋπολογισμού όσο και σε επίπεδο ανθρώπινων πόρων δεν είναι ανεξάντλητοι, για αυτό γίνεται προτεραιοποίηση όλων των ενεργειών της.
Στο πλαίσιο αυτό, η ΡΑΕΚ με τη συνεισφορά εξειδικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών έχει πρόσφατα ολοκληρώσει τη διερεύνηση καλών πρακτικών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο από τις οποίες μπορεί η Κύπρος να αντλήσει διδάγματα προκειμένου να προβεί στην αποτελεσματική και έγκαιρη, με την λειτουργία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Κύπρο, διαμόρφωση του Ρυθμιστικού Πλαισίου για το εν λόγω θέμα. Η ΡΑΕΚ προχωρεί με εντατικούς ρυθμούς για την ετοιμασία και έκδοση των σχετικών προσχεδίων Ρυθμιστικών Αποφάσεων οι οποίες αναμένεται να τεθούν σε δημόσια διαβούλευση περί τα μέσα Μαΐου 2024 και καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους και εμπλεκόμενους φορείς να τοποθετηθούν. Επαναλαμβάνεται ότι πέραν του αναγκαίου Ρυθμιστικού Πλαισίου η άρση των πιο πάνω αναφερόμενων περιορισμών του ηλεκτρικού συστήματος και η λειτουργία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού θα οδηγήσουν στην ομαλή και πλήρη εφαρμογή των σχημάτων (α)-(δ).
Τονίζεται ότι στο πλαίσιο της Μεταβατικής Ρύθμισης η δραστηριοποίηση των Ενεργειακών Κοινοτήτων Πολιτών και των Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας περιορίζεται στη σύναψη διμερούς συμβολαίου μηνιαίας εκκαθάρισης μεταξύ των διακριτών ρόλων της κοινότητας ως παραγωγός και ως προμηθευτής.
Τέλος, η ΡΑΕΚ καλεί τους ενδιαφερόμενους να αποτείνονται απευθείας στη ΡΑΕΚ για οποιαδήποτε ερωτήματα και πληροφορίες σχετικά με το θέμα, όπως έχουν ήδη πράξει αρκετά οργανωμένα σύνολα και άλλοι φορείς που έχουν επισκεφθεί κατά καιρούς τη ΡΑΕΚ.
