Στο ερώτημα «Ποιος είναι ο μεγάλος αδελφός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας;» η απάντηση είναι πολύ απλή. Σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας η εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο μεγάλος αδελφός αφού πρώτα χρειάζεται η εισαγωγή προγραμμάτων μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας και μετά η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Για αυτό το λόγο η ΕE έχει καταρτίσει σχέδιο δράσης για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Το σχέδιο περιλαμβάνει δέσμη μέτρων προτεραιότητας που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης με συμφέροντες οικονομικούς όρους. Οι πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνουν δράσεις για βελτίωση της απόδοσης των ενεργοβόρων συσκευών, κτιρίων, μεταφορών και συστημάτων παραγωγής ενέργειας. Προτείνονται νέα αυστηρά πρότυπα ενεργειακής απόδοσης, η προώθηση ενεργειακών υπηρεσιών και ειδικοί χρηματοδοτικοί μηχανισμοί για τη στήριξη προϊόντων υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης.
Ερχόμενοι στη χώρα μας, όπου ο ολοκληρωμένος μακροπρόθεσμος ενεργειακός σχεδιασμός είναι ανύπαρκτος, είναι γνωστή η ενεργειακή εξάρτηση της Κύπρου στα ορυκτά καύσιμα και ότι αυτό συνεπάγεται για την πολιτική και οικονομική πορεία της χώρας μας. Είναι γνωστή η ενεργειακή ανεπάρκεια της Κύπρου και πόσα δαπανούμε ως χώρα και ως καταναλωτές για τις εισαγωγές ενέργειας από άλλες χώρες. Είναι γνωστή επίσης η διεθνής προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος. Είναι γνωστές οι προτεραιότητες της ΕΕ, τα προγράμματα και τα χρήματα που μπορούν να απορροφηθούν για αειφόρες ενεργειακές εφαρμογές. Και είναι επιτακτικό να πετύχουμε τους στόχους για τους οποίους έχουμε δεσμευτεί προς την ΕΕ.
Η εξοικονόμηση ενέργειας για τη Κύπρο μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο κυριότερος ενεργειακός εγχώριος πόρος. Με την εξοικονόμηση ενέργειας το οικονομικό όφελος είναι διπλό (α) λόγω της μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας και (β) λόγω της μείωσης της ανάγκης χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (άρα το συνολικό κόστος προώθησής τους, για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ, θα είναι μειωμένο).
Η νομοθεσία και τα κανονιστικά μέτρα που ισχύουν σήμερα στη Κύπρο, σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας, παρά τις σημαντικές βελτιώσεις, δεν καλύπτουν ακόμη επαρκώς το φάσμα των ελλείψεων. Τονίζεται έτσι με όλο και περισσότερη έμφαση η ανάγκη να αμβλυνθούν οι αδυναμίες, κύρια σε θέματα πιστοποίησης αλλά και μηχανισμών ελέγχου της εφαρμογής των κανονισμών. Κάθε προσπάθεια εφαρμογής προγράμματος εξοικονόμησης ενέργειας στην Κύπρο έρχεται αντιμέτωπη με προβλήματα, όπως απουσία οργανογράμματος εφαρμογής ενός πραγματοποιήσιμου προγράμματος εξοικονόμησης ενέργειας με βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις και μακροπρόθεσμους στόχους, έλλειψη ικανού και αναγκαίου θεσμικού πλαισίου, έλλειψη ανάλογης φορολογικής πολιτικής που θα προωθεί την εξοικονόμηση ενέργειας, χαμηλός βαθμός απόδοσης του υπάρχοντος ενεργειακού συστήματος, εκμετάλλευση των σχετικών κονδυλίων της ΕΕ που γίνεται κύρια για μεμονωμένες επενδύσεις χωρίς αποδεδειγμένο συνολικό αποτέλεσμα, έλλειψη αρχείου ενεργειακών δεδομένων, αδυναμία παρακολούθησης και ελέγχου εφαρμογής των ισχυόντων νόμων και παντελής απουσία ενεργειακής συνείδησης.
Το εγχείρημα της εξοικονόμησης ενέργειας είναι αναγκαιότητα για τη χώρα μας, για να αναβαθμίσουμε το δυσμενές περιβάλλον μας, για την ανάπτυξη και για να τεθούν σύγχρονες τεχνικές προδιαγραφές. Οι ήπιες κλιματικές συνθήκες και η υψηλή ηλιοφάνεια που επικρατούν στην χώρα μας δεν δικαιολογούν τέτοιο υψηλό ποσοστό ενεργειακής κατανάλωσης. Με τη λήψη των κατάλληλων επεμβάσεων στον οικιστικό τομέα η κατάσταση μπορεί να είναι αναστρέψιμη, αρκεί να ισχύσουν νέοι περιβαλλοντικοί και ενεργειακοί δείκτες, κριτήρια και παράμετροι που θα επιτρέπουν ευνοϊκές σχέσεις μεταξύ δομημένου και ελεύθερου χώρου, ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της λειτουργίας της πόλης και των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται σ’ αυτήν και ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα ίδια τα κτίρια.
Παράλληλα με την εφαρμογή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι προς το συμφέρον όλων μας να καταναλώνουμε λιγότερη ενέργεια. Τα οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας μπορούν να μετρηθούν σε ευρώ που κερδίζουμε. Η εξοικονόμηση ενέργειας και η παράλληλη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορούν να αποτελέσουν τη δικλίδα προς ένα πράσινο μέλλον για την χώρα μας.
Δρ. Ανδρέας Πουλλικκάς
Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου
