Τη φούσκα των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας και το 1999 θυμίζει ο καταιγισμός από νεοφυείς εταιρείες –τις γνωστές περισσότερο ως startup– και τα κεφάλαια που αυτές αντλούν από επενδυτές. Όπως αναφέρει σχετικό ρεπορτάζ του CNBC, τον Μάρτιο του περασμένου έτους μια από τις σημαντικότερες εταιρείες που επενδύουν σε μη εισηγμένες, η Sequoia, χαρακτήρισε «μαύρο κύκνο του 2020» την πανδημία του κορωνοϊού. Προέβαινε μάλιστα σε εξαιρετικά δυσοίωνες προβλέψεις, εκτιμώντας ότι «μπορεί να μειωθεί σημαντικά η χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα, όπως ακριβώς έγινε το 2001 και το 2009». Ήταν η προειδοποίηση της Sequoia Capital προς τους διαχειριστές επενδύσεων χαρτοφυλακίου και τους διευθύνοντες συμβούλους, που πραγματικά θύμιζε ανάλογες εκτιμήσεις της από την περίοδο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.
Περισσότερο από έναν χρόνο αργότερα, οι επενδυτές σε εταιρείες τεχνολογίας επενδύουν πολύ μεγαλύτερα κεφάλαια από ποτέ. Σύμφωνα με την CB Insights, οι νεοφυείς εταιρείες έχουν ήδη αντλήσει από την αρχή του έτους 292,4 δισ. δολάρια. Εν ολίγοις, ενώ βρισκόμαστε ακόμη στο μέσον του έτους, πλησιάζουν ήδη τα 302,6 δισ. δολάρια που άντλησαν σε όλη τη διάρκεια του περασμένου έτους. Έχει, άλλωστε, αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ιδιαίτερα μεγάλων συμφωνιών, δηλαδή εκείνων στις οποίες ένα επενδυτικό κεφάλαιο χορηγεί τουλάχιστον 100 εκατ. δολάρια. Τους τελευταίους 12 μήνες έχουν καταγραφεί 751 τέτοιες συμφωνίες, περισσότερες δηλαδή από τις 665 μεγάλες συμφωνίες που έκλεισαν το περασμένο έτος. «Όλα αυτά μοιάζουν πάρα πολύ με το 1999», τονίζει ο Χουσεΐν Καντζί, συνεργάτης της βρετανικής επενδυτικής Hoxton Ventures, που μιλώντας στο CNBC επισημαίνει ότι «υπάρχει τόση προσφορά, τόσος πολύς ενθουσιασμός…». Αστειευόμενος υπενθυμίζει τη φούσκα των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, τονίζοντας πως «εκείνη την εποχή αν προσέθετες στο όνομά σου την κατάληξη dot.com ανέβαινε αυτομάτως η χρηματιστηριακή σου αξία». Και όπως εύστοχα υπογραμμίζει, υπήρχε υπερβολικός ενθουσιασμός και οι επενδυτές αναζητούσαν «το επόμενο μεγάλο πράγμα».
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την Ευρώπη, οι νεοφυείς εταιρείες άντλησαν σχεδόν 50 δισ. δολάρια τους πρώτους έξι μήνες του έτους, σαφώς περισσότερα από τα 38 δισ. δολάρια που άντλησαν οι ομόλογές τους στη διάρκεια του περασμένου έτους. Έτσι, ορισμένες ευρωπαϊκές εταιρείες τεχνολογίας είδαν τη χρηματιστηριακή τους αξία να εκτοξεύεται κατά δεκάδες δισεκατομμύρια, όπως, για παράδειγμα, η σουηδική βιομηχανία μπαταριών Northvolt, η εταιρεία πληρωμών Klarna και η γερμανική βιομηχανία λογισμικού Celonis. Στη διάρκεια του περασμένου έτους, άλλωστε, σημαντικός αριθμός ευρωπαϊκών νεοφυών επιχειρήσεων κατέκτησε τη χρηματιστηριακή αξία του μονόκερου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας ήταν η τελευταία λέξη της μόδας στη Wall Street, καθώς αυξανόταν διαρκώς η συμμετοχή του κόσμου στο Ιντερνετ. Οι επενδύσεις στον κλάδο οδήγησαν τον δείκτη Nasdaq σε άλμα 400% από το 1995 έως το 2000. Τον Οκτώβριο του 2002, όμως, είχε κάνει βουτιά σχεδόν 80% σε σχέση με τα προηγούμενα υψηλά επίπεδά του.
Τα τελευταία πέντε χρόνια ο Nasdaq έχει και πάλι σχεδόν τριπλασιαστεί, καθώς υπερέβη το όριο του ενός τρισ. δολαρίων η χρηματιστηριακή αξία των εταιρειών Amazon, Google και Facebook. Εξάλλου η Microsoft και η Apple μαζί έχουν χρηματιστηριακή αξία πάνω από 2 τρισ. δολάρια. Ομως χρηματιστηριακή αξία ιδιωτικών εταιρειών τεχνολογίας έχει εκτοξευθεί στη στρατόσφαιρα και εμπνέει ανησυχία σε ορισμένους επενδυτές. Το δίκτυο CNBC αναφέρει την περίπτωση της αμερικανικής εταιρείας επεξεργασίας πληρωμών Stripe, που αποτιμάτο τον Μάρτιο σε 95 δισ. δολάρια. Σύμφωνα, άλλωστε, με την CB Insights, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2021 κατεγράφη το ρεκόρ των 249 εταιρειών ανά τον κόσμο που κατέκτησαν τον τίτλο του μονόκερου, όπως έχουν χαρακτηριστεί όσες εταιρείες έχουν χρηματιστηριακή αξία ύψους ενός δισ. δολαρίων. Ο αριθμός αυτός είναι σχεδόν διπλάσιος από τον αντίστοιχο που κατεγράφη στη διάρκεια του περασμένου έτους. Μιλώντας στο CNBC, ο Αντρέι Μπροσοβεάνου, συνεργάτης της επενδυτικής Accel, τόνισε πως «είναι μια καταπληκτική εποχή για να αντλεί κανείς κεφάλαια ως επιχειρηματίας». Όπως διευκρίνισε ο ίδιος, «η ποιότητα των εταιρειών και η ταχύτητα με την οποία αναπτύσσονται δεν έχει προηγούμενο».
Το Tiger Global, ένα hedge fund που έχει αποκτήσει φήμη για τα στοιχήματά του σε εταιρείες τεχνολογίας στο στάδιο πριν από την αρχική δημόσια εγγραφή τους, έχει διευρύνει την παρουσία του τελευταία επενδύοντας σε μη εισηγμένες. Ο ιαπωνικός όμιλος Softbank έχει προκαλέσει σεισμό στον κόσμο των επενδύσεων σε νεοφυείς εταιρείες με τα ιλιγγιώδη κεφάλαια του ταμείου του Vision Fund. Στο μεταξύ, όμως, ο Καντζί της Hoxton επισημαίνει ότι οι αποτιμήσεις μη εισηγμένων εταιρειών τεχνολογίας γίνονται «όλο και πιο εξωπραγματικές», καθώς όλοι φοβούνται «μην τύχει και χάσουν το τρένο». Η Ιάνα Ντιμίτροβα, διευθύνουσα σύμβουλος της βρετανικής νεοφυούς OpenPayd, σχολιάζει πως η εταιρεία της βρίσκεται στη διαδικασία της άντλησης κεφαλαίων και οι επενδυτές της δηλώνουν ότι ζητάει πολύ μικρά κεφάλαια, καθώς «επενδύουν μόνον από 100 εκατ. δολάρια και άνω».
Όπως υπογραμμίζει η Ντιμίτροβα, «οι επενδυτές συμπληρώνουν όλο και μεγαλύτερες επιταγές», αλλά η ίδια εκτιμά πως αυτή η τάση θα αποβεί μακροπρόθεσμα καταστρεπτική για τη βιωσιμότητα του κλάδου. Η ίδια τονίζει πως το περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων έχει οδηγήσει έναν μεγάλο όγκο κεφαλαίων σε επισφαλή στοιχήματα.
