Οι αγορές στην Τουρκία υπέστησαν ένα ακόμα σοκ από την απόφαση του προέδρου Recep Tayyip Erdogan να απολύσει έναν αξιοσέβαστο διοικητή της κεντρικής τράπεζας μετά από τέσσερις μήνες στη θέση αυτή, και να τον αντικαταστήσει με έναν σχετικά άγνωστο.
Τα μηνύματα από την Τουρκία όταν διορίστηκε ο Naci Agbal τον Νοέμβριο, ήταν πως το έργο του ήταν να αντιμετωπίσει τις υποκείμενες, αλλά πασίγνωστες αδυναμίες της οικονομίας. Περιλάμβαναν τον υψηλό και αυξανόμενο πληθωρισμό (15,6% τον Φεβρουάριο) και μια δύσκολη θέση στην εξωτερική χρηματοδότηση.
Απάντησε με μια καλοδεχούμενη επιστροφή στην οικονομική ορθοδοξία, αυξάνοντας το βασικό επιτόκιο κατά 8,75 ποσοστιαίες μονάδες στο 19% για να υποστηρίξει τη λίρα και να βάλει φρένο στον πληθωρισμό. Η διαφάνεια και η επικοινωνία με την αγορά βελτιώθηκαν.
Οι επενδυτές επιβράβευσαν την Τουρκία, με τη λίρα να ανατιμάται κατά 18% ενώ το κόστος για προστασία έναντι της χρεοκοπίας στα τουρκικά ομόλογα μειώθηκε κατά σχεδόν 3 ποσοστιαίες μονάδες την περίοδο από τον Νοέμβριο μέχρι και την περασμένη εβδομάδα. Είχε αρχίσει να φαίνεται φως στην άκρη του τούνελ. Αλλά μετά την αποχώρηση του Agbal, η λίρα έχει αρχικά κάνει βουτιά πάνω από 10% και τα spreads έχουν διευρυνθεί κατά 150-175 μ.β.
Φαινομενικά, ο Erdogan σταμάτησε να εμπιστεύεται τον Agbal. Είναι δύσκολο να κατανοηθεί η λογική του αλλά μπορεί κανείς να φανταστεί πως ο πρόεδρος μπορεί να αντέδρασε στην προοπτική τα υψηλότερα επιτόκια να κουτσουρέψουν την ανάπτυξη εν όψει των φημολογούμενων πρόωρων εκλογών που ίσως πραγματοποιηθούν αργότερα φέτος. Όμως, η απομάκρυνση του Agbal έκανε μια δύσκολη οικονομική κατάσταση να μοιάζει σχεδόν ανεξέλεγκτη.
Η πραγματικότητα είναι πως η αντίδραση πολιτικής του Agbal δεν έχει εναλλακτική. Ενώ η νέα διοίκηση της κεντρικής τράπεζας υπό τον Sahap Kavcioglu θα προσπαθήσει να διατηρήσει τη γραμμή σε ό,τι αφορά τη λίρα με παρεμβάσεις στο νόμισμα, η αγορά γνωρίζει πως αυτή η αντίδραση έχει περιορισμούς.
Τα μικτά αποθέματα ξένου συναλλάγματος ανέρχονται σε περίπου 92 δισ. δολάρια, αλλά τα ρευστά αποθέματα ξένου συναλλάγματος που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μπορεί να ανέρχονται μόνο σε 25-30 δισ. δολάρια, εξαιρουμένου του χρυσού και του δανεισμού μέσω των λεγόμενων συμφωνιών swap. Τα καθαρά αποθέματα ξένου συναλλάγματος είναι στα -46 δισ. δολάρια.
Η περαιτέρω μείωση των μικτών αποθεμάτων, που οδηγεί ακόμα βαθύτερα σε αρνητικό έδαφος τα καθαρά αποθέματα, ελλοχεύει τον κίνδυνο θεμελιώδους απώλειας της εμπιστοσύνης στον χρηματοοικονομικό τομέα, καθώς και περισσότερων συστημικών κρίσεων.
Η Τουρκία αντιμετωπίζει μεικτές απαιτήσεις εξωτερικής χρηματοδότησης περίπου 250 δισ. δολαρίων. Αυτά είναι τα δολάρια που χρειάζεται για να αποπληρώσει εξωτερικό χρέος που ωριμάζει, να καταβάλλει τις πληρωμές κουπονιών σε βραχυπρόθεσμα ομόλογα και να καλύψει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της τους επόμενους 12 μήνες.
Οι επιλογές της κεντρικής τράπεζας είναι περιορισμένες. Περιλαμβάνουν διατήρηση των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα για να αποκλιμακώσουν την εσωτερική ζήτηση και τη ζήτηση για εισαγωγές, να αφήσουν το νόμισμα να προσαρμοστεί πτωτικά, ή να στραφούν σε capital controls ή και σε δανεισμό από το ΔΝΤ.
Ο Erdogan από καιρό έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να στραφεί για βοήθεια στο ΔΝΤ. Με τον πρόεδρο από καιρό έχουμε μάθει να μην λέμε ποτέ, ποτέ. Αλλά νομίζουμε πως το κυβερνών κόμμα AKP είναι αντίθετο προς τα capital controls. Γενικά είναι ένα φιλοεπιχειρηματικό κόμμα, παρά τη δογματική αποστροφή του Erdogan έναντι της ορθόδοξης νομισματικής πολιτικής.
Είναι ενθαρρυντικό που ο υπουργός Οικονομικών Lutfi Elvan έχει επιβεβαιώσει τη δέσμευση στις ελεύθερες αγορές και έχει αποκλείσει τα capital controls. Αλλά αν δεν καταλάβει γρήγορα η νέα ομάδα οικονομικής διαχείρισης τις περιορισμένες επιλογές της, τότε το χειρότερο σενάριο δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Όλα αυτά είναι θλιβερά επειδή οι επενδυτές έχουν δείξει μεγάλη πίστη στην Τουρκία, παρά την προφανή επιδείνωση του πιστωτικού της story από το 2011. Αυτή η επενδυτική εμπιστοσύνη είναι ξεκάθαρο πλέον πως φθίνει –οι εισροές χαρτοφυλακίου ύψους 15 δισ. δολαρίων που επέστρεψαν από τον Νοέμβριο πιθανότατα θα ναξαφύγουν γρήγορα. Και μπορεί να μην επιστρέψουν τόσο γρήγορα εκτός και αν δούμε μια ταχεία επιστροφή στην ορθοδοξία. Είναι δυνατό αυτό υπό τον Erdogan; Τώρα ίσως είναι δίκαιο να τεθεί το ερώτημα αυτό.
Οι εξελίξεις στην κεντρική τράπεζα έχουν δείξει ξεκάθαρα τη δύσκολη πολιτική οικονομία στην Τουρκία, στην οποία δεν βοηθά η υπερσυγκέντρωση εξουσιών στα χέρια του Erdogan από τότε που οι συνταγματικές αλλαγές του 2017 έφεραν την εκτελεστική προεδρία στη χώρα.
Ο Erdogan είναι γνωστός για τις ανορθόδοξες απόψεις του για την οικονομική πολιτική –αποστρέφεται την τοκογλυφία και γι’ αυτό συνηθίζει να τα βάζει με τα υψηλά επιτόκια. Καιρό έχει αυτές τις απόψεις, αλλά, στις αρχές της διακυβέρνησης του, οι μετριοπαθείς και αυτοί που σκέφτονταν ορθόδοξα οικονομικά στο AKP ήταν που βοήθησαν ώστε να παραμένουν υπό έλεγχο αυτές οι απόψεις.
Δυστυχώς, αυτό που βλέπουμε τώρα είναι ένας Erdogan ανεξέλεγκτος. Ίσως ο μόνος έλεγχος που γίνεται στην διακυβέρνησή του είναι από την αγορά, που μοιάζει να ψηφίζει με τα πόδια. Ας ελπίσουμε πως ο Erdogan τελικά θα ακούσει και θα αντιστρέψει την τρέχουσα πορεία του. αλλιώς οι προοπτικές για την Τουρκία είναι πράγματι ζοφερές.
Tου Timothy Ash (*)
* Ο συγγραφέας είναι senior strategist του τμήματος κρατικού χρέους αναδυόμενων αγορών της BlueBay Asset Management. H BlueBay διαπραγματεύεται ξένο χρέος, περιλαμβανομένου αυτού της Τουρκίας.
