“Η οικονομική δραστηριότητα στην Κύπρο συρρικνώθηκε απότομα το πρώτο εξάμηνο του έτους, λόγω της κρίσης COVID-19, ο σημαντικός τουριστικός τομέας έχει επιβαρυνθεί, ενώ η εγχώρια ζήτηση έχει δείξει ανθεκτικότητα”, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις της Κομισιόν για την Κύπρο, που παρουσίασε στις Βρυξέλλες, ο Επίτροπος Τζεντιλόνι.
Η Κομισιόν αναφέρει για την Κύπρο ότι ο αντίκτυπος στην αγορά εργασίας μετριάστηκε από προσωρινά μέτρα στήριξης εισοδήματος, τα δημόσια οικονομικά αναμένεται να επιδεινωθούν σημαντικά το 2020 πριν βελτιωθούν με πιο περιορισμένα δημοσιονομικά ελλείμματα το 2021 και το 2022.
Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά -6,2% το 2020 και να ανακάμψει κατά 3,7% το 2021 και 3,0% το 2022.
Η ανεργία από 8,2% το 2020 θα μειωθεί στο 7,8% το 2021 και 7,2% το 2022. Ο πληθωρισμός από -0,9% το 2020 θα γίνει θετικός 0,9% το 2021 και 1,3% το 2022, ενώ το έλλειμμα θα φθάσει το 6,1% το 2020 και θα μειωθεί στο 2,3% για το 2021 και 2022. Το χρέος από 112,6% το 2020 θα μειωθεί σε 108,2% το 2021 και 102,8% το 2022.
Αναλυτικά, η Κομισιόν αναφέρει ότι κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, η οικονομική δραστηριότητα μειώθηκε σημαντικά κατά 5,5% σε ετήσια βάση, παρασυρμένη από τον αντίκτυπο της κρίσης COVID-19 και τα συνοδευτικά μέτρα lockdown. Η εγχώρια ζήτηση είχε καλύτερη πορεία από ό, τι αναμενόταν στις αρχές του καλοκαιριού, ιδίως η ιδιωτική κατανάλωση. Οι επενδύσεις, ιδίως οι κατασκευές μειώθηκαν σημαντικά. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών επίσης μειώθηκαν σημαντικά, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τον αντίκτυπο των ταξιδιωτικών περιορισμών στον τουρισμό.
Σημειώνει δε ότι η σχετικά περιορισμένη επιδημιολογική κατάσταση στο νησί επέτρεψε τη σταδιακή χαλάρωση των μέτρων εντός της χώρας από τον Μάιο. Αυτό οδήγησε στη σταδιακή ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όπως φαίνεται από τους δείκτες υψηλής συχνότητας, όπως η χρήση πιστωτικών καρτών και οι δείκτες παραγωγής. Ωστόσο, η ανάπτυξη το τέταρτο τρίμηνο αναμένεται να επιβραδυνθεί, καθώς το οικονομικό κλίμα και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών παραμένουν χαμηλά και η επιδημιολογική κατάσταση στην Κύπρο και τους κύριους εμπορικούς της εταίρους επιδεινώνεται. Για το έτος 2020 συνολικά, το ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί κατά 6,2%.
Επιπλέον καταγράφει ότι οι αφίξεις τουριστών μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου μειώθηκαν κατά περίπου 85%, ενώ τα έσοδα μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου ήταν σχεδόν 90% χαμηλότερα. Οι αφίξεις τουριστών από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία – τις κύριες τουριστικές αγορές της Κύπρου – έπεσαν, καθώς παρέμειναν ορισμένοι περιορισμοί ταξιδίων καθ `όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού για ταξιδιώτες από τις δύο χώρες. Η ανάκαμψη του τομέα στο επίπεδο πριν από την κρίση αναμένεται να διαρκέσει περισσότερο από τον ορίζοντα των προβλέψεων προειδοποιεί.
Επιπλέον, το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 3,75% το 2021 και 3% το 2022, όταν η παραγωγή αναμένεται να υπερβεί ελαφρώς το επίπεδο πριν από την πανδημία. Η ανάκαμψη αναμένεται να οδηγήσει στην εγχώρια ζήτηση. Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να ανακάμψει λόγω της μείωσης της ζήτησης. Η δημόσια κατανάλωση αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται, λόγω των μέτρων τόνωσης που επεκτάθηκαν έως το 2021 και των προγραμματισμένων αυξήσεων στην αποζημίωση των εργαζομένων. Οι επενδύσεις αναμένεται να ανακάμψουν εν μέρει χάρη στα τρέχοντα έργα υποδομής που σχετίζονται με τον τουρισμό.
“Αντίθετα, η ζήτηση για κατοικίες υψηλού επιπέδου αναμένεται να επιβραδυνθεί, λόγω της κατάργησης του συστήματος υπηκοότητας των επενδυτών”, σημειώνεται.
Η ευρεία χρήση των συστημάτων προσωρινής στήριξης εισοδήματος – έως και το 65% των επιλέξιμων υπαλλήλων – συνέβαλε στη διατήρηση της ανεργίας σε χαμηλά επίπεδα μέχρι στιγμής. Από τον Ιούνιο, τα προγράμματα στοχεύουν στον τουριστικό τομέα, που σχεδιάζεται να συνεχιστεί μέχρι τον Μάρτιο του 2021.
Η Κομισιόν καταγράφει ακόμη ότι το μεγάλο χρέος ιδιωτικού και δημόσιου τομέα πριν από την κρίση αυξάνει τους κινδύνους παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης. “Η προγραμματισμένη λήξη του μορατόριουμ για πληρωμή δανείων στο τέλος του έτους, με σημαντική ανάληψη από την τουριστική βιομηχανία δείχνει τις προκλήσεις που έρχονται”, αναφέρεται. Ο πιθανός αντίκτυπος του Κυπριακού Σχεδίου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης (RRP) στην ανάπτυξη παραμένει θετικός.
Ο γενικός πληθωρισμός προβλέπεται να είναι αρνητικός το 2020, στο -0,9% κάτω από 0,5% το 2019, κυρίως λόγω των χαμηλότερων τιμών της ενέργειας και των μη ενεργειακών βιομηχανικών αγαθών. Ο πληθωρισμός αναμένεται να ανακάμψει σταδιακά το 2021 και το 2022 στο 0,9% και 1,3%, αντίστοιχα, λόγω της αύξησης των τιμών των τροφίμων και των υπηρεσιών.
Το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να σημειώσει έλλειμμα 6,1% του ΑΕΠ το 2020 μετά από πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ το 2019. Οι δημοσιονομικές επιδόσεις το 2020 αναμένεται να επηρεαστούν σοβαρά από την πτώση των εσόδων και τα δημοσιονομικά μέτρα που αυξάνουν το έλλειμμα καταπολέμηση της κρίσης. Το έλλειμμα θα πρέπει να περιοριστεί στο 2,3% του ΑΕΠ το 2021 και το 2022, με την προϋπόθεση ότι η είσπραξη εσόδων αυξάνεται λόγω της προβλεπόμενης ανάκαμψης και ότι η πλειονότητα των φορολογικών μέτρων που θεσπίστηκαν για την καταπολέμηση της πανδημίας, που εκτιμάται στο 4% του ΑΕΠ, θα έχει μόνο ένα προσωρινό αποτέλεσμα το 2020.
Οι προβλέψεις δεν περιλαμβάνουν τα μέτρα του ευρωπαϊκού προγράμματος ανθεκτικότητας και αποκατάστασης (RRP)και γίνονται βάσει μιας υπόθεσης για αλλαγή πολιτικής. Ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί στο 112,6% το 2020, πριν μειωθεί προοδευτικά σε 108,2% το 2021 και 102,8% το 2022.
Οι δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν το 2020 κατά 11,8%, προτού σταθεροποιηθούν το 2021 και 2% το 2022. Σχεδόν το σύνολο των σχετικών δαπανών COVID-19 αναμένεται να αντιστραφεί το 2021. Ωστόσο, η 2η φάση του Εθνικού Συστήματος Ασφάλισης Υγείας (NHIS) και η υψηλότερη αποζημίωση για τους δημόσιους υπαλλήλους αναμένεται να αυξήσει σταδιακά τις δημόσιες δαπάνες το 2020, 2021 και 2022.
Η προβλεπόμενη μείωση των εσόδων το 2020 (κατά 6,1%) αντικατοπτρίζει τη μεγάλη αναμενόμενη μείωση των φορολογικών εσόδων (κατά 7,9%), ιδίως από έμμεσους και εταιρικούς φόρους. Τα έσοδα από εισφορές κοινωνικής ασφάλισης αναμένεται να παραμείνουν στάσιμα, παρά τις δύο αυξήσεις στα ποσοστά εισφορών για την υγεία τον Απρίλιο του 2019 και το 2020 για τη χρηματοδότηση της εφαρμογής του NHIS. Τα έσοδα αναμένεται να αυξηθούν κατά 8,8% το 2021 και 2,2% το 2022 λόγω της προβλεπόμενης οικονομικής ανάκαμψης.
Η πιθανή πραγματοποίηση ενδεχόμενων υποχρεώσεων αποτελεί κίνδυνο για τα δημόσια οικονομικά, ιδίως για τη μεγάλη έκθεση του κράτους στην εφαρμογή του NHIS. Άλλοι κίνδυνοι απορρέουν από τις ρητές ενδεχόμενες υποχρεώσεις του κράτους μέσω των συστημάτων προστασίας περιουσιακών στοιχείων που παρέχονται στην Ελληνική Τράπεζα στο πλαίσιο της πώλησης και της διάλυσης της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας το 2018 και των έμμεσων κινδύνων έκτακτης ανάγκης για τον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα. Από την άλλη πλευρά, ο πιθανός αντίκτυπος του Κυπριακού RRP στα δημόσια έσοδα είναι θετικός.
Τζεντιλόνι: Λάβαμε υπόψη την απόσυρση του ΚΕΠ
Ο τερματισμός του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (τα λεγόμενα χρυσά διαβατήρια) λήφθηκε υπόψη στον προσδιορισμό της οικονομικής πρόβλεψης για την Κύπρο και συγκεκριμένα στην επιδείνωση των φθινοπωρινών προβλέψεων σε σχέση με τις αμέσως προηγούμενες, δήλωσε σήμερα ο Επίτροπος επί των οικονομικών Paolo Gentiloni απαντώντας σε ερώτημα του ΚΥΠΕ κατά την παρουσίαση των προβλέψεων.
Ο Επίτροπος ζήτησε από όλα τα κράτη μέλη να κάνουν χρήση όλων των εργαλείων που αποφασίστηκαν στο Eurogroup την άνοιξη, του ESM περιλαμβανομένου, ξεκαθαρίζοντας ότι ο δανεισμός από τον ESM δεν συνοδεύεται από όρους. Επιπλέον ο Επίτροπος υπενθύμισε ότι η γενική ρήτρα εξαίρεσης από τους κανόνες για τα ελλείμματα, θα ισχύσει και το 2021, όπως επιβεβαίωσε με επιστολή του προς τους Υπουργούς Οικονομικών. Εξήγησε ότι αυτό δεν σημαίνει πως θα αποσυρθεί το 2022 ή το 2023, αλλά απλά πως δεν υπήρχε λόγος να προκαταλάβει από τώρα τα επόμενα έτη, καθώς οι Υπουργοί δεν χρειάζονται τέτοια πληροφορία για τη χάραξη του προϋπολογισμού του 2021.
