Στη Βουλή για ψήφιση τη Δευτέρα η φορολογική μεταρρύθμιση – Ποιες αλλαγές εισηγούνται τα κόμματα

Σημειώνεται πως για την επαναφορά της φορολογικής μεταρρύθμισης στη σωστή βάση, καίριο ρόλο διαδραμάτισαν τα κόμματα ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ, τα οποία ετοίμασαν και παρουσίασαν στον Υπουργό Οικονομικών σειρά αλλαγών, οι οποίες υιοθετήθηκαν στην ολότητά τους και θα περιληφθούν στα τελικά κείμενα, καθώς και στις τροπολογίες που θα καταθέσουν και θα τεθούν προς ψήφιση μαζί με τα νομοσχέδια.

Μεταξύ άλλων, οι αλλαγές αυτές αφορούν στην αύξηση του αφορολόγητου ποσού, στην διεύρυνση των φορολογικών εκπτώσεων για τέκνα και τόκους εξυπηρετούμενων δανείων, στην αύξηση των αφορολόγητων ποσών σε σχέση με κεφαλαιουχικά κέρδη από πωλήσεις, καθώς και στην κατάργηση του φόρου χαρτοσήμων.

Πλέον τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στην έκτακτη Ολομέλεια της Βουλής την ερχόμενη Δευτέρα, όπου θα συζητηθεί και θα ψηφιστεί το πακέτο της φορολογικής μεταρρύθμισης, το οποίο-όπως όλα δείχνουν-θα τύχει ευρείας στήριξης και θα περάσει με αρκετή άνεση.

Η Έκθεση της Επιτροπής Οικονομικών

Όπως αναφέρεται στην Έκθεση, η Επιτροπή Οικονομικών εξέτασε το πακέτο νομοσχεδίων για τη φορολογική μεταρρύθμιση σε δέκα συνεδρίες της, μεταξύ 7 Νοεμβρίου και 18 Δεκεμβρίου, και σε αυτές κλήθηκαν και παρέστησαν, τόσο ο Υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, όσο και ο Έφορος Φορολογίας, Σωτήρης Μαρκίδης, καθώς και εκπρόσωποι όλων των εμπλεκόμενων φορέων.

Σκοπός της προτεινόμενης δέσμης νομοσχεδίων, προστίθεται, είναι η μεταρρύθμιση και ενδυνάμωση του ισχύοντος φορολογικού πλαισίου, ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα, να διασφαλιστεί η φορολογική δικαιοσύνη και να επιτευχθεί η ορθότερη και πιο δίκαιη κατανομή των φορολογικών υποχρεώσεων.

Οι επιφυλάξεις

Στην Έκθεση αφού γίνεται εκτενής αναφορά στις πρόνοιες των αρχικών νομοσχεδίων που είχαν κατατεθεί στη Βουλή, και στα όσα ανέφεραν ενώπιον της Επιτροπής οι Υπουργός Οικονομικών και Έφορος Φορολογίας, καθώς και άλλοι φορείς, τονίζεται πως κατά τη συζήτηση των νομοσχεδίων εκφράστηκαν επιφυλάξεις επί των πλείστων προνοιών τους, οι οποίες αφορούν μεταξύ άλλων στα ακόλουθα:

• Στην επέκταση της περιόδου φύλαξης βιβλίων και αρχείων από φορολογούμενους,  των χρονικών πλαισίων εντός των οποίων ο Έφορος Φορολογίας μπορεί να ζητά την υποβολή στοιχείων, καταστάσεων, δηλώσεων, όπως και άλλων εγγράφων, καθώς και του χρονικού πλαισίου εντός του οποίου ο Έφορος Φορολογίας μπορεί να φορολογήσει πρόσωπο όταν κρίνει ότι δεν φορολογήθηκε ποσό που έπρεπε να φορολογηθεί,
• Στην περίληψη νέων πηγών ως εισοδημάτων για σκοπούς φορολόγησης,
• Στην αναθεώρηση του φορολογικού χειρισμού των δαπανών έρευνας και ανάπτυξης άυλου περιουσιακού στοιχείου,
• Στην αναθεώρηση ρυθμίσεων που αφορούν εκπτιπτόμενες και μη εκπιτπόμενες δαπάνες σε σχέση με τόκους, ζημιές, ασφάλιστρα και συνεισφορές σε ασφαλιστικά ταμεία,
• Στη φορολογική μεταχείριση επενδυτικών ταμείων, ταμείων προνοίας και συντάξεων, ασφαλιστηρίων συμβολαίων ζωής, κρυπτοστοιχείων και συγκεκαλυμμένης διανομής μερισμάτων,
• Στην εισαγωγή ειδικού τρόπου φορολόγησης του οφέλους από παραχώρηση δικαιωμάτων προαίρεσης αγοράς μετοχών και μετοχών από εταιρεία σε υπαλλήλους και διευθυντές,
• Στη φορολόγηση του κέρδους που προκύπτει από διάθεση μετοχών ή μεριδίων,
• Στις φορολογικές εκπτώσεις που παρέχονται σε πρόσωπα στο πλαίσιο της ρυθμιζόμενης αγοράς,
• Στην αύξηση του φορολογικού συντελεστή για εταιρείες στο 15%,
• Στις διευρυμένες εξουσίες του Εφόρου Φορολογίας, όπως:α. το κλείσιμο εταιρείας και η σφράγιση των υποστατικών της σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με φορολογικές της υποχρεώσεις,

  β. η λήψη μέτρων είσπραξης αμφισβητούμενου φόρου για τον οποίο εκκρεμεί διαδικασία ένστασης ή προσφυγής,

  γ. η μη συναίνεσή του για τη μεταβίβαση ακινήτου, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των εμπλεκόμενων μερών με τις φορολογικές τους υποχρεώσεις,

  δ. η μη αποδοχή, για σκοπούς φορολογίας, της αλλαγής ή διαγραφής διευθυντών ή αξιωματούχων εταιρείας από το μητρώο του Εφόρου Εταιρειών, όταν η εταιρεία οφείλει φόρους ή έχει παραλείψει να υποβάλει φορολογικές δηλώσεις για οποιοδήποτε φορολογικό έτος ή  υπόκεινται σε έλεγχο φορολογικές υποθέσεις της, σε περίπτωση που οι οφειλές φόρων κατέστησαν απαιτητές κατά τη διάρκεια της θητείας τους ή η παράλειψη υποβολής φορολογικών δηλώσεων εκ μέρους της εταιρείας έγινε κατά τη διάρκεια της θητείας τους ή τέλεσαν οποιοδήποτε αδίκημα κατά τη διάρκεια της θητείας τους,

  ε. η απαίτηση για εκτεταμένη υποβολή στοιχείων και πληροφοριών σε σχέση με φυσικά πρόσωπα, ανεξαρτήτως υποχρέωσης εχεμύθειας, τραπεζικού ή επαγγελματικού απορρήτου,

• Στην εισαγωγή εναλλακτικού τρόπου καταβολής έκτακτης εισφοράς για την άμυνα στην περίπτωση ατόμων που δεν έχουν κατοικία στη Δημοκρατία, αλλά λογίζεται υπό προϋποθέσεις ότι έχουν αποκτήσει κατοικία στη  Δημοκρατία,
• Στο χειρισμό των μερισμάτων σχετικά με τις περιπτώσεις εξαργύρωσης μετοχής σε συλλογικό επενδυτικό ταμείο που έχει τη μορφή εταιρείας και διανομής περιουσιακών στοιχείων από εταιρεία σε μέτοχο στο πλαίσιο μείωσης κεφαλαίου ή διάλυσης ή εκκαθάρισης για σκοπούς επιβολής της έκτακτης εισφοράς για την άμυνα,
• Στην αύξηση του ύψους των ποινών και επιβαρύνσεων,
• Στη διεύρυνση της υποχρέωση υποβολής φορολογικής δήλωσης από άτομα που είναι κάτοικοι Κύπρου, ανεξαρτήτως εισοδήματος,
• Στον περιορισμό του περιθωρίου απόκλισης στο πλαίσιο υπολογισμού του φόρου,
• Στον περιορισμό της προθεσμίας υποβολής ετήσιας δήλωσης εργοδότη,
• Στην ποινική ευθύνη διευθυντή ή αξιωματούχου σε εταιρεία που ενεργεί ως αξιωματούχος σε άλλη εταιρεία για ποινικό αδίκημα που διαπράττει η άλλη εταιρεία, καθώς και στην αλληλέγγυα ή κεχωρισμένη αστική ευθύνη σε οποιοδήποτε πρόσωπο υπέχει ποινική ευθύνη για αδικήματα νομικών προσώπων,
• Στη διεύρυνση της εφαρμογής των διατάξεων του περί Φορολογίας Κεφαλαιουχικών Κερδών σε ιδιοκτησία που αφορά μετοχές εταιρειών που συμμετέχουν σε εταιρεία ή εταιρείες που κατέχουν ακίνητη ιδιοκτησία που βρίσκεται στη Δημοκρατία και τουλάχιστον το 20% της αγοραίας αξίας των μετοχών προέρχεται από την αγοραία αξία της ακίνητης ιδιοκτησίας που βρίσκεται στη Δημοκρατία,
• Στη μείωση του ορίου για τον προσδιορισμό εταιρείας με ακίνητη περιουσία ως υποκείμενης σε φόρο κεφαλαιουχικών κερδών στο 20%,
• Στη διεύρυνση της έννοιας της φορολογικής κατοικίας για σκοπούς φορολόγησης.

Σε σχέση με το έκτο νομοσχέδιο, που αφορά στην τροποποίηση του «περί Χαρτοσήμων Νόμου», εκφράστηκε από τους εκπρόσωπους των επαγγελματικών και επιχειρηματικών συνδέσμων η εισήγηση για κατάργησή του, καθότι πρόκειται για περίπλοκο σύστημα που δεν αντικατοπτρίζει σύγχρονες πρακτικές.

Φορολόγηση φυσικών προσώπων

Περαιτέρω, σε σχέση με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις για τη φορολόγηση των φυσικών προσώπων τέθηκαν εισηγήσεις για βελτίωσή τους, οι οποίες αφορούν κυρίως:

• Στην αύξηση του αφορολόγητου εισοδήματος,
• Στη διεύρυνση των φορολογικών κλιμάκων και στην ανά τακτά διαστήματα αναθεώρησή τους,
• Στη διεύρυνση ή και κατάργηση των εισοδηματικών κριτηρίων για τη διεκδίκηση των προτεινόμενων εκπτώσεων, ανάλογα της σύνθεσης της οικογένειας,
• Στην αύξηση του ύψους των προτεινόμενων εκπτώσεων,
• Στην κλιμακωτή εφαρμογή επιμέρους προτεινόμενων φορολογικών εκπτώσεων, αναλόγως του αριθμού των τέκνων της οικογένειας,
• Στην παραχώρηση πρόσθετης έκπτωσης στον/στη σύζυγο/συμβίο/συμβία που εργάζεται, σε περίπτωση που ο ένας εκ των δύο δεν εργάζεται,
• Στην εισαγωγή ειδικών ρυθμίσεων για τη φορολόγηση των αγροτών και την παραχώρηση φορολογικών ελαφρύνσεων, λόγω της αβεβαιότητας των εισοδημάτων, των ιδιαίτερων συνθηκών άσκησης του επαγγέλματος και της ανάγκης προσέλκυσης νέων ατόμων στον αγροτικό τομέα.

Επιπροσθέτως τονίστηκε η ανάγκη στήριξης των φυσικών προσώπων και οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα, οι οποίες δεν αναμένεται να επωφεληθούν από την προτεινόμενη μεταρρύθμιση, μέσω κοινωνικών παροχών και της ελάφρυνσής τους από το βάρος της έμμεσης φορολογίας.

Οι αλλαγές

Στο πλαίσιο της κατ’ άρθρο εξέτασης των νομοσχεδίων, η επιτροπή μελέτησε εκτενώς τις πρόνοιες αυτών, καθώς και όλες τις εκφρασθείσες απόψεις που τέθηκαν ενώπιόν της και έλαβε διευκρινίσεις επί συγκεκριμένων προνοιών, τόσο από τους κυβερνητικούς αρμόδιους όσο και από άλλους αρμοδίους, για τις οποίες εγέρθηκαν ανησυχίες από βουλευτές, αλλά και εκπρόσωπους των εμπλεκόμενων φορέων.

Στη βάση των πιο πάνω, αλλά και των θέσεων της Επιτροπής, το Υπουργείο Οικονομικών κατέθεσε στις 9 και 12 Δεκεμβρίου αναθεωρημένα κείμενα των νομοσχεδίων.

Στο στάδιο της εξέτασης των αναθεωρημένων κειμένων των νομοσχεδίων, ο Έφορος Φορολογίας παρουσίασε τις τροποποιήσεις που επήλθαν σε αυτά, οι οποίες προβλέπουν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Τη διασφάλιση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο της υποβολής, συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις της Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
2. Την παραχώρηση έκπτωσης από τον φόρο εισοδήματος για κεφαλαιουχική δαπάνη αναφορικά με άυλα περιουσιακά στοιχεία στις περιπτώσεις που τα στοιχεία αυτά εισάγονται στην εταιρεία έναντι της έκδοσης μετοχών, δεδομένου ότι η εν λόγω έκπτωση δεν μπορεί να υπερβεί την αγοραία αξία των περιουσιακών στοιχείων κατά την ημερομηνία εισαγωγής τους στην εταιρεία.
3. Τον περιορισμό της παραχώρησης έκπτωσης από τον φόρο εισοδήματος για δωρεές ποσού μέχρι €50.000 σε εγκεκριμένα πολιτιστικά ιδρύματα.
4. Την κατανομή της δαπάνης για την απόκτηση ή την ανάπτυξη άυλου περιουσιακού στοιχείου κεφαλαιουχικής φύσης που αφορά άυλα περιουσιακά στοιχεία που έχουν αόριστη ωφέλιμη οικονομική ζωή, σε περίοδο 20 ετών, στο πλαίσιο των εκπιπτώμενων από το φορολογητέο εισόδημα δαπανών,
5.  Την παραχώρηση υπερέκπτωσης σε εργοδότη, αναφορικά με δαπάνες που αφορούν την καταβολή πρόσθετου τιμαριθμικού επιδόματος σε υπαλλήλους με βάση τη Μόνιμη Συμφωνία για την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή.
6.  Την παραχώρηση εκπτώσεων για κεφαλαιουχικές δαπάνες στον τομέα της γεωργίας με βάση τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων, σύμφωνα με τις εισηγήσεις του Γραφείου της Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων,
7. Την επέκταση του οικογενειακού εισοδηματικού κριτηρίου από €80.000 σε €90.000 για τη διεκδίκηση των προτεινόμενων προσωπικών εκπτώσεων για τέκνα, ενοίκια, τόκους και κεφαλαιουχικές δαπάνες για ενεργειακή αναβάθμιση, προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των δικαιούχων.
8. Την επέκταση του δικαιώματος σε έκπτωση από τον φόρο εισοδήματος ύψους €1.500 αναφορικά με τόκους εξυπηρετούμενου δανείου και στην περίπτωση ανέγερσης κύριας κατοικίας.
9. Την εξαίρεση από την υποχρέωση καταβολής έκτακτης εισφοράς για την άμυνα σε συγκεκαλυμμένη διανομή μερίσματος στην περίπτωση που εταιρεία πληρώνει προσωπικά έξοδα του μετόχου και στην περίπτωση που μέτοχος λαμβάνει δάνειο ή χρηματική διευκόλυνση από εταιρεία, το οποίο δεν εξοφλεί εντός 12 μηνών.
10. Τη διατήρηση της υπαγωγής των τόκων που καταβάλλονται από ομόλογα εισηγμένα σε μη ρυθμιζόμενη αγορά σε έκτακτη εισφορά για την άμυνα με συντελεστή 3%.
11. Τη μη καταβολή φορολογίας κεφαλαιουχικών κερδών, σε περίπτωση που η συνολική αξία του συνόλου των διαθέσεων που έχει πραγματοποιήσει πρόσωπο σε μη ρυθμιζόμενη αγορά εντός του ιδίου ημερολογιακού έτους υπερβαίνει σωρευτικά τις €50.000.
12. Την παράταση της ισχύος του μέτρου που αφορά στη μη καταβολή φόρου κεφαλαιουχικών κερδών για κέρδος που προκύπτει από τη διάθεση κύριας κατοικίας που χρησιμοποιείται από τον ιδιοκτήτη αποκλειστικά για σκοπούς ιδιοκατοίκησης, στις περιπτώσεις που το προϊόν διάθεσης δεν υπερβαίνει τις €350.000 και η διάθεση πραγματοποιείται μεταξύ άλλων στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης.
13. Την περίληψη του διαχωρισμού οικοπέδων, στο πλαίσιο της αντιπαροχής ακίνητης ιδιοκτησίας, στην έννοια της ανταλλαγής και τον καθορισμό προϋπόθεσης ότι σε περίπτωση που η ανέγερση της οικοδομής ή η τιτλοποίηση των οικοπέδων, στο πλαίσιο της αντιπαροχής, δεν ολοκληρωθεί εντός περιόδου πέντε ετών, θα καταβάλλεται φόρος στη λήξη της εν λόγω περιόδου.
14. Την αναθεώρηση της πρόνοιας που αφορά στην εξουσία του Εφόρου Φορολογίας να μη συναινέσει στη μεταβίβαση ακίνητης ιδιοκτησίας, σε περίπτωση που ο διαθέτης ή ο αγοραστής δεν συμμορφώνονται με τις φορολογικές τους υποχρεώσεις, ώστε αυτή να ισχύσει σταδιακά και να αφορά συναλλαγές συνολικής αξίας πέραν των €100.000 ή κύριας κατοικίας αξίας πέραν των €500.000.
15. Τη μείωση του ύψους των προτεινόμενων προστίμων και επιβαρύνσεων.
16. Τον περιορισμό της υποχρέωσης υποβολής φορολογικής δήλωσης για φυσικά πρόσωπα κατοίκους της Δημοκρατίας που δεν έχουν εισόδημα μέχρι την ηλικία των 70 ετών.
17. Τον περιορισμό των προβλεπόμενων περιόδων που αφορούν στη διατήρηση στοιχείων και λογιστικών βιβλίων από φορολογούμενους, καθώς των περιόδων που θα καλύπτουν οι καταστάσεις που οι φορολογούμενοι έχουν  υποχρέωση να υποβάλλουν στον Έφορο Εταιρειών, καθώς και του χρόνου επιβολής φορολογίας εκ των υστέρων μετά την υποβολή φορολογικής δήλωσης.
18. Την υποχρέωση του Εφόρου Φορολογίας να ενημερώνει πρόσωπο το οποίο ο ίδιος εγγράφει στο φορολογικό μητρώο.
19. Την παράταση της προθεσμίας υποχρεωτικής εγγραφής εταιρείας στο φορολογικό μητρώο στις 60 ημέρες από την ημερομηνία σύστασης ή εγγραφής της.
20. Τη διατήρηση της υφιστάμενης ρύθμισης που αφορά την επιβολή πρόσθετου φόρου λόγω χαμηλού υπολογισμού φόρου.
21. Την εισαγωγή ασφαλιστικών δικλείδων σχετικά με το δικαίωμα του Εφόρου Φορολογίας να ζητά από φορολογούμενους στοιχεία σε σχέση με το αντικείμενο του φόρου για οποιοδήποτε φορολογικό έτος για το οποίο μπορεί να εκδοθεί φορολογία.
22. Την παράταση της προθεσμίας υποβολής ετήσιας δήλωσης εργοδότη και τη διαγραφή της προτεινόμενης ρύθμισης για απαίτηση υποβολής μηνιαίας δήλωσης εργοδότη.
23. Τη διαγραφή της προτεινόμενης ρύθμισης που αφορά στην ποινική ευθύνη διευθυντή ή αξιωματούχου σε εταιρεία που ενεργεί ως αξιωματούχος σε άλλη εταιρεία για ποινικό αδίκημα που διαπράττει η άλλη εταιρεία.
24. Την αναδιατύπωση της πρόνοιας που αφορά τη μη αποδοχή από τον Έφορο Φορολογίας της αναδρομικής διαγραφής διευθυντή από το μητρώο διευθυντών, ώστε να γίνεται με μέγιστο χρονικό όριο ενός έτους από την ημερομηνία παράδοσης της γνωστοποίησης στον Έφορο Φορολογίας.
25. Την απαλοιφή της εξουσίας του Εφόρου Φορολογίας να προβαίνει στη λήψη των εισπρακτικών μέτρων δήμευσης, δέσμευσης περιουσίας, εγγραφής εμπράγματου βάρους σε σχέση με οφειλόμενο φόρο, ανεξαρτήτως εάν έχουν ολοκληρωθεί οι διοικητικές και δικαστικές διαδικασίες καθορισμού του ύψους του οφειλόμενου φόρου.
26. Την περίληψη ασφαλιστικών δικλείδων σχετικά με την προτεινόμενη εξουσία του Εφόρου Φορολογίας να προβαίνει σε δέσμευση μετοχών έναντι φορολογικών οφειλών.
27. Νομοτεχνικής και άλλης φύσεως βελτιώσεις και διορθώσεις για σκοπούς νομικής σαφήνειας και ασφάλειας δικαίου.

Η θέση της Επιτροπής

Στη βάση των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού, αφού έλαβε υπόψη όλα όσα τέθηκαν ενώπιόν της και επιφυλασσόμενη του δικαιώματός της για  υποβολή τροπολογιών, αποφάσισε ομόφωνα να προωθήσει στην Ολομέλεια προς ψήφιση τα πέντε νομοσχέδια.

Αναφορικά με τον «περί Χαρτοσήμων Νόμο», η Επιτροπή αποφάσισε όπως αυτό μην προωθηθεί προς ψήφιση από την Ολομέλεια της Βουλής, καθότι, λαμβάνοντας υπόψη τα όσα διημείφθησαν, έκρινε ορθότερη την κατάθεση προς εξέταση υπό τη μορφή του επείγοντος σχετικών προτάσεων νόμου με τις οποίες θα προτείνεται η πλήρης κατάργηση των τελών χαρτοσήμων.

Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί επί των τελικών κειμένων των πέντε νομοσχεδίων κατά τη συζήτησή τους στην Ολομέλεια την ερχόμενη Δευτέρα.