Εκπνέει σήμερα η προθεσμία για την υποβολή προτάσεων από τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το χρηματοδοτικό εργαλείο Security Action for Europe (SAFE) ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Στο πρόγραμμα θα συμμετάσχουν ευρωπαϊκά κράτη, ενώ μένουν «εκτός» τρίτες χώρες οι οποίες ήθελαν να πάρουν μέρος και να διεκδικήσουν μερίδιο από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό για την άμυνα.

Μεταξύ των τρίτων χωρών που δεν έλαβαν το εισιτήριο εισόδου για το SAFE είναι η Βρετανία, η Νότια Κορέα αλλά και η Τουρκία, ενώ άγνωστο μένει μέχρι αυτή την ώρα το κατά πόσο θα λάβει μέρος και ο Καναδάς.

«Πόρτα» στην Τουρκία

Στην περίπτωση της Άγκυρας φαίνεται πως αποδείχθηκαν άκαρπες οι προσπάθειες της Γερμανίας που θέλησε να βάλει «πλάτη» για τη συμμετοχή της.

Η Άγκυρα άσκησε στενό μαρκάρισμα στο Βερολίνο για να προωθήσει το αίτημα της Άγκυρας, κάτι που αποδείχθηκε από την επίσκεψη του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν στη Γερμανία λίγα 24ωρα πριν εκπνεύσει η προθεσμία για το πρόγραμμα.

Αξιοσημείωτα ήταν τα λόγια του Γερμανού Υπουργού Εξωτερικών Γιοχάνες Βάντεφουλ, ο οποίος πλέκοντας «εγκώμιο» για την Τουρκία, δήλωσε πως «η Τουρκία πρέπει να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα SAFE της ΕΕ» τονίζοντας πως «η Τουρκία θεωρείται σημαντικός «γεωστρατηγικός εταίρος» και ότι επιθυμούν να ανοίξουν «ένα νέο κεφάλαιο» στις διμερείς σχέσεις τους».

«Πιστεύω ακράδαντα ότι το πρόγραμμα SAFE της ΕΕ πρέπει να ανοίξει για την Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ως σημαντικούς εταίρους του ΝΑΤΟ», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Όμως οι προσπάθειες της Γερμανίας έπεσαν στο.. «κενό».

Αρμόδιες πηγές αναφέρουν στη «Ν» πως η μη συμμετοχή της Άγκυρα στο SAFE την ώρα που προσπαθεί να προβάλλει το αφήγημα ότι δικαιωματικά πρέπει να έχει λόγο στην ευρωπαϊκή άμυνα λόγω του μεγάλου στρατού της, της αμυντικής της βιομηχανίας αλλά και της θέσης της στο ΝΑΤΟ σημαίνει ότι αυτός ο ρόλος δεν αναγνωρίζεται σε επίπεδο Ε.Ε. 

«Περιορίζει την εικόνα της ως «ευρωπαϊκού αμυντικού παίκτη», σημειώνουν χαρακτηριστικά.

Εκτός SAFE η Βρετανία

Στο ίδιο πλαίσιο και η Βρετανία μένει «εκτός» του προγράμματος για την Άμυνα παρά τις μαραθώνιες προσπάθειες να βρεθεί χρυσή τομή.

Όπως αναφέρουν βρετανικά μέσα, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Βρετανία αναμενόταν να υπογράψουν τεχνική συμφωνία συμμετοχής, η οποία θα περιλάμβανε και διοικητικό κόστος/τέλος από το Λονδίνο.

Λίγες ημέρες πριν από την καταληκτική διορία της 30ής Νοεμβρίου οι δύο πλευρές ήταν «πολύ μακριά» στο ζήτημα του ύψους της οικονομικής συνεισφοράς του Ηνωμένου Βασιλείου — όπως μετέδωσε το Bloomberg.

Η Βρετανία πετάει το «μπαλάκι» στους Ευρωπαίους

Αξιωματούχοι της Ε.Ε. φέρονται να ζητούσαν «τέλος εισόδου» ύψους έως και 6 δισ. ευρώ, ποσό πολύ μεγαλύτερο από αυτό που υπολόγιζε ή θα δεχόταν η βρετανική κυβέρνηση, με Βρετανούς αξιωματούχους να υπογραμμίζουν πως «το ποσό είναι υπερβολικά υψηλό που μοιάζει να δείχνει ότι κάποια κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεν θέλουν πραγματικά το Ηνωμένο Βασίλειο στο σχήμα».

Την ίδια στιγμή και σύμφωνα με τους κανόνες που διέπουν το SAFE ως προς τη συμμετοχή τρίτων κρατών, αυτά φαίνεται να προσανατολίζονται στη συμμετοχή τους με ποσοστό της τάξεως του 35% καθώς για το 65% απαιτείται ειδική, διμερής συμφωνία με την Ε.Ε., κάτι που αποκλείει εκ των πραγμάτων την Τουρκία.

«Παρότι είναι απογοητευτικό που δεν καταφέραμε να ολοκληρώσουμε συμφωνία για την πρώτη φάση του SAFE, η βρετανική αμυντική βιομηχανία θα μπορεί να συμμετάσχει στα έργα ως τρίτη χώρα», σημειώνουν βρετανικές πηγές.

«Οι διαπραγματεύσεις έγιναν καλόπιστα, όμως η θέση μας ήταν εξαρχής σαφής: θα υπογράφαμε μόνο αν η συμφωνία εξυπηρετεί τα εθνικά μας συμφέροντα και προσφέρει πραγματική αξία για τα χρήματα».

Τι εξετάζει Αθήνα και Λευκωσία

Η Ελλάδα μέσω του SAFE αναμένεται να ενισχύσει τον υπάρχοντα σχεδιασμό στο πλαίσιο του Μακροπρόθεσμου Προγράμματος Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ), ο οποίος αγγίζει στα 28,8 δισ. ευρώ σε συνδυασμό με τα περίπου 790 εκατ. ευρώ (787,67 εκατ. ευρώ συγκεκριμένα) που θα αντλήσει μέσω των δανείων.

Σύμφωνα με πληροφορίες μεταξύ άλλων προτάσεων η Αθήνα ενδιαφέρεται για πυρομαχικά πυροβολικού, δορυφόρο για τι στρατιωτικές τηλεπικοινωνίες, διόπτρες νυχτερινής όρασης, μη επανδρωμένα οχήματα και (ενδεχομένως) συστήματα που θα ενταχθούν στην πολυεπίπεδη «Ασπίδα του Αχιλλέα».

Η Λευκωσία ενέκρινε πακέτο ύψους περίπου 1,2 δισ. ευρώ, εισάγοντας παράλληλα ρήτρα που καθιστά υποχρεωτική τη συμμετοχή κυπριακών εταιρειών κατά 15%, το οποίο περιλαμβάνει σημαντικές εξοπλιστικές προμήθειες και προβλέπεται να συνδεθεί άμεσα με τις ανάγκες της Εθνικής Φρουράς, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού ενίσχυσης της αποτρεπτικής ισχύος.

Τα επόμενα βήματα

Μετά τη λήξη της προθεσμίας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει τις αιτήσεις που υπέβαλαν τα κράτη-μέλη. Δηλαδή αν πληρούν τα κριτήρια, αν τα ποσά που ζητούν δικαιολογούνται και αν τα έργα ή οι ανάγκες που δηλώθηκαν είναι συμβατές με τον σκοπό του SAFE.

Με βάση την αξιολόγηση, η Επιτροπή θα αποφασίσει ποια κράτη μέλη θα λάβουν χρηματοδότηση και σε τι ύψος, ενδέχεται δηλαδή να υπάρξει αναπροσαρμογή του ποσού.

Ακολούθως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη που εγκρίθηκαν θα υπογράψουν τις επίσημες συμφωνίες για το ποσό του δανείου, τους όρους χρηματοδότησης, τα χρονοδιαγράμματα εκταμίευσης.

Τέλος, μετά την υπογραφή τα κονδύλια θα αρχίζουν να εκταμιεύονται.