Του Ξενή Χ. Ξενοφώντος*
Στα τέλη Νοεμβρίου κάθε χρόνου η κοινωνικοοικονομική ζωή στην Κύπρο, την Ευρώπη και ειδικότερα στην Αμερική κινείται στο αστερισμό του λεγόμενου Black Friday ( Μαύρη Παρασκευή). Ο καταναλωτικός οίστρος και το ξέφρενο κυνήγι αγορών σε τιμές «χάρισμα»την τελευταία Παρασκευή του μήνα, είναι φαινόμενα που τυγχάνουν ψυχιατρικής μελέτης. Θεωρώ ότι οι σκηνές αλλοφροσύνης που βιώνουμε κάθε χρόνο αυτές τις ημέρες, είτε ζωντανά, είτε μέσω των εικόνων της τηλεόρασης και των μηνυμάτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πρέπει να προβληματίσουν βαθύτατα την κοινωνία των πολιτών αλλά και την πολιτεία.
Η καλλιεργούμενη και μαεστρικά τηλεκαθοδηγούμενη έφεση στον καταναλωτισμό, αποτελει χαίνουσα κοινωνική πληγή καθώς μετατρέπει τον πολίτη αιχμάλωτο της καταναλωτικής του μανίας. Μιας μανίας η οποία εξελίσσεται μέσω της καθημερινής διαφημιστικής πλύσης εγκεφάλου αγιάτρευτη ασθένεια που συνοδεύει τον πολίτη σε κάθε βήμα της καθημερινότητας του. Το αποτέλεσαμ είναι φρικτό: Οι πολίτες και δη οι νοικοκυραίοι υποχρεώνονται να εργάζονται δυο και τρεις δουλειές στην εμμονική τους προσπάθεια να αγοράσουν περισσότερα κατανωλωτικά προιόντα, καταστρέφοντας σε πολλές περιπτώσεις την υγεία τους και εν τέλει την ευτυχία τους. Μπροστά σε αυτό το ολέθριο φαινόμενο, θα μπορούσαν τα κράτη – μέλη της Ευρωπαικής Ένωσης να υιοθετήσουν μέτρα και πρακτικές στη βάση της ολιγάρκειας και της εγκράτειας, προστατεύοντας τους πολίτες τους θωρακίζοντας παράλληλα τον οικογενειακό θεσμό που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του πολιτισμού μας. Ασαφλώς, για επίτευξη αυτού του στόχου χρειάζεται παιδευτικό σύστημα με όραμα και ανθρωπιστικό προσανατολισμό αλλά και ενεργούς πολίτες που θα διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην όλη προσπάθεια μέσα από συλλογική δουλειά, που θα εξυπηρετεί το καλό του κοινωνικού συνόλου και όχι των αετονύχηδων του εύκολου πλουτισμού. Πρώτο βήμα προς την ακατεύθυνση αυτή μπορεί κάλλιστα να είναι η υιοθέτηση της Παγκόσμιας Μέρας Καταναλωτικής Αποχής την τελευταία Παρασκευή Νοεμβρίου ως αντίδοτο στο Black Friday.
Ας μηυθούμε στο παράδειγμα του διαφημιστή Κάλε Λασν ο οποίος ον Σεπτέμβριο του 1992 στο Βανκούβερ του Καναδά συνέλαβε την ιδέα καθιέρωσης μιας μέρας, όπου οι καταναλωτές θα απείχαν από την πιο βασική τους καταναλωτική ανάγκη. Έτσι γεννήθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Αντικαταναλωτισμού που εορταζόταν την Παρασκευή μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών στη Βόρεια Αμερική και το τελευταίο Σάββατο του Νοεμβρίου στην Ευρώπη. Δυστυχώς, με το πέρασμα του χρόνου κυρίως την περίοδο της πανδημίας του κορωνοιού, το αντικαταναλωτικό κίνημα εξασθένησε. Το ενθαρρυντικό είναι ότι τον τελευταίο καιρό καταβάλλεται νέα προσπάθεια για επανεκκίνηση του κινήματος ενάντια στην μανιώδη αγοραστική τάση της εποχής μας μέσω της δημιουργίας αντικαταναλωτικής συνείδησης στα νοικοκυριά με φόντο την καταστροφή του περιβάλλοντος, τον τρόμο της κλιματικής αλλαγής και τη φτώχεια που μαστίζει τον πλανήτη.
Φρονούμε πως σήμερα εν μέσω της πολεμικής αναταραχής και της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, η δράση των κοινωνικών κινημάτων θα αναζωπυρωθεί και θα αναπτυχθεί, στέλλοντας μηνύματα στη νέα τάξη πραγμάτων πως οι άνθρωποι δεν είναι ούτε μηχανές, αλλά ούτε και πειραματόζωα των πανίσχυρων πολυεθνικών και των πολύχρωμων γερακιών της κερδοσκοπίας. Ασφαλέστατα, επόμενο βήμα για απτά αποτελέσματα πρέπει να είναι η ουσιαστική εμπλοκή του κράτους μέσω του Υπουργείου Παιδείας και των οργανωμένων Συνδέσμων Γονέων Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης. Ιδού, λοιπόν, η πρόσκληση – πρόκληση προς τους αρμοδίους φορείς οι οποίοι καλούνται να μπουν στην πρώτη γραμμή σε συνεργασία με τα φιλοπρόοδα σύνολα της κοινωνίας για να απαλλάξουμε τον τόπο και δη τη νέα γενιά από τοξικά σύνδρομα που πλήττουν διαχρονικά τον κοινωνικό ιστό.
Εν κατακλείδι, ο καθένας χωριστά αλλά και όλοι μαζί, ας καταστούμε με τη στάση μας κήρυκες ενάντια στον καταναλωτισμό και τον άκρατο υλισμό ώστε να ρίξουμε την κάθε συνήθεια και πράξη τύπου Black Friday στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας.
*Δημοσιογράφος, πρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού www.iep.org.cy
