Σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις, το αποτέλεσμα της 90λεπτης συνάντησης μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του προέδρου της Κίνας Σι Τζινπίνγκ τον Οκτώβριο δεν ήταν παρά μια ετήσια εκεχειρία στον εμπορικό πόλεμο, με την επαναφορά των δασμών στα επίπεδα της 19ης Ιανουαρίου, αν και οι τελικές λεπτομέρειες εξακολουθούν να διευθετούνται.
Μια σπάνια τηλεφωνική κλήση του Σι προς τον Τραμπ στις 24 Νοεμβρίου υπογράμμισε την επιθυμία του να εφαρμόσει τη συμφωνία (ενώ έθεσε και το ζήτημα της Ταϊβάν). Τι θα συμβεί όμως αν οι ειδήμονες της Ουάσιγκτον και μεγάλο μέρος του Τύπου έχουν άδικο; Τι θα συμβεί αν η συνάντηση σηματοδότησε την αρχή μιας νέας φάσης στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας;
Γιατί; Ένας δείκτης που χρησιμοποιεί ο αναλυτής Ρόμπερτ Μάνινγκ για να μετρήσει τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας είναι τα πέντε στάδια της θλίψης, που παραδοσιακά ορίζονται ως άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη και αποδοχή. Αφού πέρασε τα δύο πρώτα, η Ουάσιγκτον φτάνει στο τρίτο.
Αυτά έχουν εξελιχθεί σε άμεση αναλογία με την ανάδυση της Κίνας στη σύγχρονη παγκόσμια σκηνή, καθώς το ΑΕΠ της αυξήθηκε από 310 δισ. δολάρια το 1985 σε 18,8 τρισ. δολάρια το 2024 και ανέβηκε στην κλίμακα της πολιτικής και στρατιωτικής τεχνολογίας για να αμφισβητήσει την παγκόσμια υπεροχή των ΗΠΑ.
Η Κίνα φαίνεται πως ανέμενε τον εμπορικό πόλεμο από καιρό
Για πολύ καιρό, οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνούνταν να δεχτούν την πραγματικότητα, υποθέτοντας ότι οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις και το άνοιγμα της Κίνας θα οδηγούσαν στην πολιτική ελευθεροποίηση που παρατηρήθηκε στη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν ή αρνούνταν να πιστέψουν ότι η Κίνα θα μπορούσε ποτέ να οργανωθεί αρκετά ώστε να αμφισβητήσει την κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Στη συνέχεια, προς το τέλος της θητείας του Ομπάμα και κατά τη διάρκεια της θητείας του Τραμπ, καθώς η «σοκ της Κίνας» αντηχούσε, η κοινή γνώμη πέρασε στο δεύτερο στάδιο: τον θυμό. Η Κίνα έγινε εντελώς τοξική στην Ουάσινγκτον. Η συζήτηση που ήταν αποδεκτή από τα γεράκια ήταν πώς οι ΗΠΑ να ανταγωνιστούν, να περιορίσουν και να προετοιμαστούν για πόλεμο.
Η συνάντηση Τραμπ-Σι υποδηλώνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεπερνούν την απλή οργή και προχωρούν στη διαχείριση των διαφορών, αλλά ο καθορισμός των όρων του ανταγωνισμού παραμένει προβληματικός.
Ίσως η επιτυχία του Τραμπ να εξαναγκάσει τους περισσότερους άλλους συμμάχους και εταίρους των ΗΠΑ να κάνουν εξαιρετικές εμπορικές παραχωρήσεις οδήγησε την κυβέρνηση να υπερεκτιμήσει την επιρροή της και να υποτιμήσει το πόσο καλά προετοιμασμένη ήταν η Κίνα για τον Τραμπ 2.0.
Οι εξαγωγές της Κίνας αυξήθηκαν – Η αποδολαριοποίηση συνεχίζεται
Το Πεκίνο προχωρά σταθερά στην αποσύνδεση, προσπαθώντας να επιτύχει αυτόνομες αλυσίδες εφοδιασμού και να απομονώσει την οικονομία του από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακόμη και φέτος, οι εξαγωγές αυξήθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά μειώθηκαν κατά 27% μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών μόνο τον Σεπτέμβριο. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν μειωθεί κατά παρόμοιο τρόπο.
Το Πεκίνο έχει εντείνει τις προσπάθειές του να μειώσει τον ρόλο του δολαρίου, και ένα αυξανόμενο μερίδιο του εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών του πραγματοποιείται σε γιουάν — περισσότερο από 30% — διευκολύνοντας τις αναπτυσσόμενες χώρες να μετατρέψουν το εξωτερικό χρέος σε γιουάν και προωθώντας τα «ομόλογα πάντα».
Την ίδια στιγμή ο αγώνας του Τραμπ κατά της καθαρής ενέργειας και των ηλεκτρικών οχημάτων παραχωρεί την παγκόσμια κυριαρχία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των αυτοκινήτων στο Πεκίνο.
Η αυξανόμενη αίσθηση δύναμης του Πεκίνου και η σιωπηρή αναγνώριση αυτής από τον Τραμπ ήταν εμφανείς. Η Κίνα επέδειξε την κυριαρχία της στην κλιμάκωση των εντάσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, απειλώντας να σταματήσει τις εξαγωγές σπάνιων γαιών καθώς και άλλων κρίσιμων ορυκτών, προκαλώντας οικονομική ζημιά και μποϊκοτάροντας τη σόγια των ΗΠΑ.
Ο Τραμπ φάνηκε να κατανοεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν υποτιμήσει την Κίνα.
Η Κίνα και οι ΗΠΑ πρέπει να είναι εταίροι και φίλοι, είπε ο Σι
Έχοντας μελετήσει την πορεία των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, διακρίνω κάποιες λεπτές αλλαγές νέα γλώσσα του σώματος, νέα σοβαρότητα και σιωπηρές νέες υποθέσεις που δεν θα αρέσουν στους σκληροπυρηνικούς της Κίνας, οι οποίοι ανησυχούσαν για την προσπάθεια του Τραμπ να καταλήξει σε συμφωνία. Μπαίνουμε στην τρίτη φάση του πένθους: τη διαπραγμάτευση.
Η σύνοδος κορυφής Τραμπ-Σι έδειξε περισσότερο την αίσθηση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν την Κίνα ως ίσο εταίρο, επιδεικνύοντας μια σπάνια επιθυμία για σταθερότητα.
Δείχνοντας να αντανακλά την πραγματικότητα ότι τέσσερις δεκαετίες συσσωρευμένης αλληλεξάρτησης δεν μπορούν να αναιρεθούν από τη μια μέρα στην άλλη, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ δήλωσε τον Οκτώβριο ότι ο στόχος των ΗΠΑ «δεν είναι η αποσύνδεση, αλλά η μείωση του κινδύνου».
Ο Τραμπ δήλωσε ότι, σε κλίμακα από 1 έως 10, η συνάντηση με τον Σι «ήταν 12». Αυτό συνάδει με τον στόχο του Σι για σταθερότητα και προβλεψιμότητα, όπως τόνισε κατά τη διάρκεια της συνάντησης:
«Οι σχέσεις Κίνας-ΗΠΑ έχουν παραμείνει συνολικά σταθερές. Η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να είναι εταίροι και φίλοι. Αυτό μας έχει διδάξει η ιστορία και αυτό απαιτεί η πραγματικότητα. … Εσείς και εγώ είμαστε στο τιμόνι των σχέσεων Κίνας-ΗΠΑ. Αντιμετωπίζοντας ανέμους, κύματα και προκλήσεις, πρέπει να παραμείνουμε στον σωστό δρόμο, να πλοηγηθούμε στο περίπλοκο τοπίο και να διασφαλίσουμε την σταθερή πορεία του γιγαντιαίου πλοίου των σχέσεων Κίνας-ΗΠΑ».
Ο πόλεμος των δασμών έληξε ισόπαλος
Η αξιολόγηση των συμφωνηθέντων μεταξύ Τραμπ και Σι επιβεβαιώνει τα παραπάνω. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέστειλαν τους δασμούς 10% που επιβλήθηκαν στις εξαγωγές χημικών προδρόμων φαιντανύλης από την Κίνα, ενώ ο διευθυντής του FBI, Κας Πατέλ, δήλωσε ότι η Κίνα συνεργάζεται για τη λήψη μέτρων που θα σταματήσουν τις εξαγωγές χημικών προδρόμων φαιντανύλης.
Ο Τραμπ συμφώνησε επίσης να αναστείλει τους αυξημένους αμοιβαίους δασμούς, να αναστείλει για ένα έτος την προσθήκη δεκάδων κινεζικών εταιρειών που το υπουργείο Εμπορίου είχε περιορίσει τις εξαγωγές αμερικανικής τεχνολογίας για λόγους εθνικής ασφάλειας, να αναστείλει για ένα έτος τα ναυτιλιακά τέλη που επιβάλλονται στα κινεζικά πλοία στα αμερικανικά λιμάνια και να παρατείνει για ένα έτος την εξαίρεση από τους δασμούς του άρθρου 301.
Συνολικά, ο Τραμπ μείωσε τους μέσους δασμούς προς την Κίνα σε περίπου 45%, δηλαδή σε ποσοστό χαμηλότερο από εκείνο που ισχύει για την Ινδία ή τη Βραζιλία.
Από την πλευρά της, η Κίνα ανέστειλε για ένα έτος την παγκόσμια εφαρμογή των νέων ολοκληρωμένων ελέγχων εξαγωγών (που αντικατοπτρίζουν τους ελέγχους των ΗΠΑ) για τα ορυκτά σπάνιων γαιών και δεσμεύθηκε να εκδώσει γενικές άδειες στις Ηνωμένες Πολιτείες για την εξαγωγή γαλλίου, γερμανίου, αντιμονίου και γραφίτη, καταργώντας τους ελέγχους που είχαν ανακοινωθεί το 2023.
Οι αγρότες των ΗΠΑ πήραν ανάσα
Το Πεκίνο θα αγοράσει επίσης συμφωνημένες ποσότητες σόγιας, θα τερματίσει τους δασμούς αντιποίνων σε άλλα γεωργικά προϊόντα των ΗΠΑ, θα επιτρέψει στην Nexperia να ξαναρχίσει την εξαγωγή παλαιών τσιπ που κατασκευάζονται στην Κίνα και θα σταματήσει να στοχεύει αμερικανικές εταιρείες για αντιμονοπωλιακές έρευνες. Συνοψίζοντας, οι απειλές και οι ενέργειες του Σι έφεραν στην Κίνα το μεγαλύτερο μέρος της επιθυμητής ανταπόκρισης.
Φυσικά, πρόκειται για μια εύθραυστη εκεχειρία, και ένα tweet του Τραμπ, μια στρατιωτική πρόκληση της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας ή μια κίνηση των ΗΠΑ προς την Ταϊβάν θα μπορούσαν να τα ανατρέψουν όλα. Είναι εύκολο να ξαναπέσουμε στην οργή, ειδικά με έναν ασταθή πρόεδρο και μια αλαζονική, υπερβολική Κίνα.
Και οι υποκείμενες δομικές εντάσεις – αρπακτικός μερκαντιλισμός (η περιουσία μιας χώρας μετρημένη στο απόθεμα μετάλλων), υπερβολικά επιδοτούμενη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, γεωτεχνολογία και πολιτικοστρατιωτικός ανταγωνισμός – συνεχίζουν να τροφοδοτούν τη στρατηγική αντιπαλότητα.
Η τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται να είναι το επίκεντρο της στρατηγικής αντιπαλότητας, με δύο πολύ διαφορετικά μοντέλα να προσφέρονται. Οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες των ΗΠΑ αναζητούν το Άγιο Δισκοπότηρο της γενικής τεχνητής νοημοσύνης, ενώ η Κίνα προσφέρει ένα πιο πρακτικό μοντέλο ανοιχτού κώδικα, που είναι ελκυστικό για τον παγκόσμιο νότο.
Οι αμερικανοί αγρότες σόγιας φοβήθηκαν πως θα χάσουν τον καλύτερό τους πελάτη.
Μίλησαν για όλα εκτός από Ταϊβάν και το τσιπ τεχνητής νοημοσύνης
Ωστόσο, ίσως το σημαντικότερο αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν η αμοιβαία δέσμευση για τη συνέχιση του διαλόγου με σκοπό τη διαχείριση της εφαρμογής της συμφωνίας και, γενικότερα, των διμερών σχέσεων. Συμφωνήθηκε η πραγματοποίηση συνόδων κορυφής, με τον Τραμπ να επισκέπτεται το Πεκίνο την επόμενη άνοιξη και τον Σι να επισκέπτεται τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στο ίδιο πνεύμα, η συνάντηση του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ με τον υπουργό Άμυνας της Κίνας Ντονγκ Τζούν στην Κουάλα Λουμπούρ τον Οκτώβριο και η συζήτηση για την αποκατάσταση των επικοινωνιών μεταξύ των στρατών και ίσως των συνεχιζόμενων σχέσεων – αν και το Πεκίνο θα προσπαθήσει να θέσει όρους – φάνηκαν να ολοκληρώνουν αυτή τη νέα φάση.
Πού οδηγεί αυτό; Αυτές οι εξελίξεις φαίνονται να αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προς τη διαχείριση του ανταγωνισμού, ίσως αρχίζοντας να ορίζουν τους όρους αυτού που φαινόταν να είναι ένας απεριόριστος αγώνας. Δύο μεγάλα ζητήματα δεν τέθηκαν στη συνάντηση Τραμπ-Σι: το Πεκίνο δεν έθεσε το ζήτημα της Ταϊβάν και ο Τραμπ δεν συζήτησε την πιθανή εξαγωγή στην Κίνα μιας μειωμένης έκδοσης του νέου τσιπ τεχνητής νοημοσύνης Blackwell της Nvidia.
Ο Σι ελπίζει σε ισχυρότερες διαβεβαιώσεις ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα υποστηρίξουν την ανεξαρτησία της Ταϊβάν. Ο διευθύνων σύμβουλος της Nvidia, Τζένσεν Χουάνγκ, ασκεί πιέσεις στον φίλο του Τραμπ για την κινεζική αγορά, ενώ το Πεκίνο αντιμετωπίζει ήδη έλλειψη τσιπ.
Η Κίνα οδεύει προς πυρηνική ισοτιμία με τις ΗΠΑ
Τα πυρηνικά όπλα είναι επίσης πιθανό να τεθούν επί τάπητος. Ο Τραμπ δήλωσε πρόσφατα ότι εργάζεται πάνω σε ένα σχέδιο για την αποπυρηνικοποίηση με τη Ρωσία και στη συνέχεια με την Κίνα. Ο Τραμπ, που ανήκει στη γενιά του Ψυχρού Πολέμου, φαίνεται να τρέφει έναν υγιή φόβο για τα πυρηνικά όπλα.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος το 2023 ανέστειλε τη συμμετοχή της χώρας του στη νέα συνθήκη START – μια συνθήκη που περιορίζει και τις δύο πλευρές σε 1.550 πυρηνικές κεφαλές και λήγει τον επόμενο Φεβρουάριο – έχει προσφερθεί να την παρατείνει.
Η Κίνα, η οποία έχει διπλασιάσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο σε περίπου 600, φαίνεται να βαδίζει προς την ισοτιμία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και προβλέπεται να διαθέτει 1.000 πυρηνικές κεφαλές έως το 2030, ενώ φαίνεται να σχεδιάζει νέες πυρηνικές δοκιμές.
Το Πεκίνο απέρριψε τις συνομιλίες για τα πυρηνικά όπλα που επιδίωξε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, αλλά νέα ζητήματα όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το ζήτημα του ανθρώπινου ελέγχου των πυρηνικών όπλων ενδέχεται να ανοίξουν το δρόμο για διάλογο.
Οι επιδοτήσεις της Κίνας απειλούν βιομηχανίες σε όλο τον κόσμο.
Η Κίνα πρέπει να πλοηγηθεί προσεκτικά στην παγκόσμια οικονομία
Όλα τα παραπάνω ενισχύουν την ιδέα ότι έχουμε περάσει στο στάδιο της διαπραγμάτευσης, το τρίτο στάδιο της θλίψης. Οι σκληροπυρηνικοί που επιδιώκουν να πιέσουν την Κίνα, να αποσυνδεθούν γρήγορα και να αντιμετωπίσουν το Πεκίνο, βρίσκονται προς το παρόν σε μειονεκτική θέση.
Φυσικά, οι θεμελιώδεις αντιφάσεις και το βαθύ χάσμα της δυσπιστίας δεν έχουν εξαφανιστεί, ο στρατηγικός ανταγωνισμός παραμένει έντονος και το ζήτημα της Ταϊβάν συνεχίζει να βράζει.
Υπάρχει επίσης μια πιθανή προθυμία για διάλογο από την πλευρά της Κίνας, όπου τα τελευταία οικονομικά στοιχεία δείχνουν μια χώρα που έχει κολλήσει στη λάσπη για την ώρα και αναζητά μια σανίδα σωτηρίας.
Η υπερβολική φιλοδοξία του Σι, που ήταν εμφανής στην πρόσφατη Τέταρτη Ολομέλεια – όπου διπλασίασε τις προσπάθειές του για προηγμένη, βαριά επιδοτούμενη βιομηχανία, ενώ μιλούσε για πολυμερισμό και ελεύθερο εμπόριο – θα ενοχλήσει όχι μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και μεγάλο μέρος του παγκόσμιου Νότου.
Η Κίνα τρομοκράτησε όλο τον κόσμο με τα κρίσιμα ορυκτά
Το Πεκίνο μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι υπερέβαλε όταν επιδείκνυε την κυριαρχία του σε κρίσιμα ορυκτά με τη μικροδιαχείριση των νέων ελέγχων εξαγωγών που απειλούσαν να κρατήσουν όμηρο τον κόσμο σε όλα τα ηλεκτρονικά προϊόντα τηλέφωνα, φορητούς υπολογιστές, κατασκευαστές αυτοκινήτων και πολλά άλλα. Η Κίνα δεν φάνηκε να καταλαβαίνει ότι τρομοκρατούσε ολόκληρο τον κόσμο. Η συμφωνία με τις ΗΠΑ μπορεί να προμηνύει ένα βήμα πίσω.
Αυτό σημαίνει ότι η κατάθλιψη, το τέταρτο στάδιο του πένθους, είναι ακόμα μακριά. Μπορεί να χρειαστεί μια πραγματική καταστροφή για να την προκαλέσει ή ένα αίσθημα πραγματικής απώλειας για την Κίνα σε μια επιστημονική ή στρατιωτική σύγκρουση.
Το τελικό στάδιο της θλίψης, η αποδοχή, φαίνεται ακόμα πολύ μακριά. Καμία από τις δύο πλευρές δεν αποδέχεται πλήρως τη νομιμότητα της άλλης. Στον Ψυχρό Πόλεμο, χρειάστηκε η υπαρξιακή απειλή της κρίσης των πυραύλων της Κούβας και άλλες εμπειρίες που έφτασαν κοντά στο θάνατο, για να αποδεχθούν με δυσφορία οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση την ισορροπία δυνάμεων και την πιθανότητα μιας σχετικά ειρηνικής συνύπαρξης.
Συνολικά, ωστόσο, υποψιάζομαι ότι η συνάντηση Τραμπ-Σι αντανακλά μια εξέλιξη στις διμερείς σχέσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να αρχίζουν να αποδέχονται την πραγματικότητα της δύσκολης κατάστασής τους, ενώ η Κίνα ενδέχεται να αρχίζει να αντιλαμβάνεται τόσο τα πλεονεκτήματα όσο και τα όρια της κατάστασής της.
Το αν θα επανέλθει στην κανονικότητα ή αν η δυναμική της θα οδηγήσει τις διμερείς σχέσεις σε μια σταθερή ισορροπία, είναι αδύνατο να το προβλέψει κανείς.
Πηγή: in.gr
