Ένα αμερικανικό σχέδιο που θυμίζει το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ και δεσμεύει τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους συμμάχους να αντιμετωπίζουν κάθε μελλοντική ρωσική επίθεση στην Ουκρανία ως επίθεση κατά ολόκληρης της «διατλαντικής κοινότητας» παρουσιάστηκε στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σύμφωνα με προσχέδιο που δημοσιοποίησε το Axios.
Είναι η πρώτη φορά που ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει διατεθειμένος να καταθέσει τέτοιας εμβέλειας εγγύηση ασφάλειας — κεντρική επιδίωξη του Κιέβου σε οποιαδήποτε ειρηνευτική διαπραγμάτευση.
Οι εγγυήσεις ασφαλείας
Το σχέδιο που παρουσιάστηκε χθες, Πέμπτη, στον Ουκρανό πρόεδρο αναφέρει λιτά ότι «η Ουκρανία θα λάβει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας». Ωστόσο, ένα επιπλέον αμερικανικό προσχέδιο που συνοδευόταν από το κείμενο προχωρά πολύ πιο πέρα:
- Κάθε «σημαντική, σκόπιμη και παρατεταμένη ένοπλη επίθεση» της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας θα θεωρείται απειλή για την ειρήνη και ασφάλεια της διατλαντικής κοινότητας.
- Η αντίδραση των ΗΠΑ και ευρωπαϊκών συμμάχων μπορεί να περιλαμβάνει «ένοπλη δύναμη, πληροφοριακή και λογιστική υποστήριξη, οικονομικά και διπλωματικά μέτρα και άλλα κατάλληλα βήματα».
- Η ισχύς του μηχανισμού θα είναι δεκαετής, με δυνατότητα ανανέωσης.
- Στο κείμενο προβλέπονται υπογραφές από Ουκρανία, ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ και Ρωσία — αν και παραμένει άγνωστο αν η υπογραφή του Βλαντίμιρ Πούτιν θα αποτελέσει τελική προϋπόθεση. Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου επιβεβαίωσαν την αυθεντικότητα των εγγράφων, τονίζοντας πως πρόκειται για «μεγάλη νίκη» για το Κίεβο, υπό την επιφύλαξη διαβουλεύσεων με τους Ευρωπαίους εταίρους.
Το τίμημα: περισσότερα εδάφη στη Ρωσία και άρση κυρώσεων
Το ίδιο σχέδιο περιέχει όμως και απαιτήσεις που είναι πολιτικά και εθνικά οδυνηρές για την ουκρανική πλευρά. Μεταξύ άλλων προβλέπει:
- Παραχώρηση στη Ρωσία ολόκληρης της περιοχής του Ντονμπάς.
- «Πάγωμα» των γραμμών ελέγχου σε Χερσώνα και Ζαπορίζια, όπως έχουν σήμερα.
- Δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης ανάμεσα στα δύο μέρη.
- Επιστροφή της Ρωσίας στη «διεθνή κοινότητα», με άρση κυρώσεων και αμνηστία για εγκλήματα πολέμου.
- Περιορισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων σε 600.000 στρατιώτες – λιγότερους από το σημερινό επίπεδο των 800.000-850.000, αλλά πολύ περισσότερους από την προπολεμική περίοδο.
Το πακέτο αυτό δημιουργεί σημαντική πολιτική πίεση στον Ζελένσκι: από τη μία, του προσφέρει τη πιο ισχυρή εγγύηση ασφαλείας που του έχει παρουσιαστεί ποτέ από αμερικανική κυβέρνηση. Από την άλλη, απαιτεί παραχωρήσεις που υπερβαίνουν ακόμη και το εδαφικό status quo της εισβολής.
Το πολιτικό ρίσκο για τον Τραμπ
Το σχέδιο ενδέχεται επίσης να προκαλέσει αντιδράσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ, ειδικά στο στρατόπεδο των «America First», αφού για πρώτη φορά δεσμεύει ρητά την αμερικανική πλευρά να υπερασπιστεί στρατιωτικά την Ουκρανία σε περίπτωση νέας σύγκρουσης.
Την προηγούμενη εβδομάδα, ο απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γούιτκοφ, συζήτησε το προσχέδιο με τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Κιέβου, Ρουστέμ Ουμέροφ. Το τελικό κείμενο παραδόθηκε στον Ζελένσκι γραπτώς την Πέμπτη.
Αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δηλώνει ότι η πρόταση μπορεί να αλλάξει μέσα από διαβουλεύσεις με τους Ευρωπαίους και ότι ακόμη υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα. Ωστόσο, για πρώτη φορά στα χρόνια της σύγκρουσης, ένα σχέδιο που συνδυάζει ειρηνευτική φόρμουλα, πολύχρονη δυτική εγγύηση ασφάλειας και καθεστώς “διπλωματικής επανένταξης” της Ρωσίας βρίσκεται στο τραπέζι.
