Μετά από έξι μήνες έντονων ζυμώσεων, αντιπαραθέσεων και συζητήσεων στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου, εργοδότες και συνδικαλιστικές οργανώσεις κατέληξαν τελικά σε κοινή γραμμή για την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ). Την Πέμπτη υπέγραψαν τη συμφωνία αρχών που διαμορφώθηκε από την Κυβέρνηση, κλείνοντας ένα ζήτημα που είχε δοκιμάσει σοβαρά τα εργασιακά και απειλούσε την εργατική ειρήνη. Η συμφωνία αυτή επανασχεδιάζει το πλαίσιο για δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους, δημιουργώντας νέες προοπτικές, αλλά και πεδία συζήτησης. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, χαρακτήρισε τη συμφωνία «οριστική λύση» σε ένα θέμα που εκκρεμούσε επί 15 χρόνια, επισημαίνοντας παράλληλα ότι η ΑΤΑ πλέον καλύπτει 55.000 χαμηλόμισθους, μέσω της σύνδεσής της με τον κατώτατο μισθό.
Με το πλαίσιο της συμφωνίας πλέον καθορισμένο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυση των υποχωρήσεων που έκαναν οι δύο πλευρές, τα σημεία στα οποία αναγκάστηκαν να συμβιβαστούν και το κατά πόσο το τελικό αποτέλεσμα ανταποκρίνεται στη σφοδρή διαμάχη που είχε προηγηθεί τους προηγούμενους μήνες.
Τι έγινε το 2025
Η ΑΤΑ, ένας μηχανισμός που ιστορικά είχε προκαλέσει έντονες αντιπαραθέσεις ανάμεσα σε εργαζόμενους και εργοδότες, επανήλθε δυναμικά στο τραπέζι των συζητήσεων στις αρχές του 2025. Οι συντεχνίες ζητούσαν πλήρη επαναφορά της, ενώ οι εργοδοτικές οργανώσεις αντιδρούσαν, επικαλούμενες το αυξημένο κόστος για τις επιχειρήσεις και τον κίνδυνο δημοσιονομικών επιβαρύνσεων.
Η κυβέρνηση παρουσίασε ένα πακέτο έξι σημείων, το οποίο προνοούσε σταδιακή αύξηση της ΑΤΑ. Αν και ο διάλογος ξεκίνησε σε κλίμα αισιοδοξίας, γρήγορα οι συζητήσεις έγιναν πιο απαιτητικές. Οι συνδικαλιστές πίεζαν για ολοκληρωτική αποκατάσταση του θεσμού, καθολική εφαρμογή του και θεσμική θωράκισή του. Από την άλλη, οι εργοδότες προειδοποιούσαν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε σε «μη ρεαλιστικές μισθολογικές επιβαρύνσεις» και θα έπληττε τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να παραμείνουν ανταγωνιστικές.
Καθώς οι θέσεις των δύο πλευρών απομακρύνονταν, ο διάλογος άγγιξε οριακό σημείο. Τότε η κυβέρνηση ενίσχυσε τον ρόλο της ως διαμεσολαβητή, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, να αναλαμβάνει πιο ενεργό συμμετοχή. Μέσα από διαδοχικές, ξεχωριστές συναντήσεις με τους κοινωνικούς εταίρους, ο Πρόεδρος προσπάθησε να γεφυρώσει τις αντιθέσεις. Παράλληλα, στην προσπάθεια αυτή επιστρατεύθηκε και ο Υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, ώστε να ενισχυθεί το κυβερνητικό συντονιστικό κέντρο, δεδομένου ότι ο ρόλος του Υπουργού Εργασίας, Γιάννη Παναγιώτου, είχε συναντήσει σημαντικές δυσκολίες στην πορεία των διαπραγματεύσεων.
Το περιεχόμενο της συμφωνίας
Η συμφωνία τίθεται σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2026 και προβλέπει την πλήρη απόδοση της ΑΤΑ στο 100% σε βάθος 18 μηνών, όπου εφαρμόζεται σύμφωνα με τους όρους απασχόλησης. Επιπλέον, προβλέπεται η ενσωμάτωσή της στον εθνικό κατώτατο μισθό ανά διετία, με επέκταση της εφαρμογής της σε πέραν των 55.000 νέους δικαιούχους, κυρίως χαμηλόμισθους. Πιο συγκεκριμένα προβλέπεται:
Σταδιακή απόδοση της ΑΤΑ:
80% από 1/1/2026
90% από 1/7/2026
100% από 1/7/2027
Πλαφόν πληθωρισμού- Καθορισμός ανώτατου ορίου αύξησης του πληθωρισμού κατά το προηγούμενο έτος ύψους 4% για τον υπολογισμό της ετήσιας ανώτατης αύξησης του Τιμαριθμικού Επιδόματος.
Ενσωμάτωση στον κατώτατο μισθό- Η ΑΤΑ θα ενσωματώνεται στον εθνικό κατώτατο μισθό ανά διετία, κάτι που σηματοδοτεί σταδιακή ενίσχυση των χαμηλόμισθων εργαζομένων.
Επέκταση των δικαιούχων- Με το νέο πλαίσιο, εντάσσονται πέραν των 55.000 επιπλέον δικαιούχων, κυρίως χαμηλόμισθοι που δεν είχαν προηγουμένως πρόσβαση στο μέτρο.
Ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων σε συνεννόηση με τον Υπουργό Οικονομικών ή κατόπιν εισήγησης των συμβαλλόμενων μερών δύναται να συγκαλεί διευρυμένη σύνοδο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος για την συναξιολόγηση διαβλεπόμενων μακροοικονομικών κινδύνων.
Για την εφαρμογή και την επέκταση του θεσμού της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής και για την καταβολή του Τιμαριθμικού Επιδόματος σε περισσότερους δικαιούχους, η Κυβέρνηση θα εφαρμόσει πολιτικές κατόπιν συμφωνίας με τους Κοινωνικούς Εταίρους, και κίνητρα σε συνεννόηση με την εργοδοτική πλευρά.
Προνοείται ακόμα η διασύνδεση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού και της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, μέσω της ενσωμάτωσης του ποσού που αντιστοιχεί στο εκάστοτε Τιμαριθμικό Επίδομα των δυο προηγούμενων ετών στο περί Κατωτάτου Ορίου Μισθών Διάταγμα, και ακολούθως θα τυγχάνει εφαρμογής το Άρθρο 7 του εν λόγω Διατάγματος. Το συγκεκριμένο θέμα θα επαναξιολογηθεί με την αναθεώρηση του Κατώτατου Μισθού το 2028.
Τι κέρδισαν και τι έχασαν οι δύο πλευρές
Οι εργοδότες κέρδισαν τη σταδιακή εφαρμογή της ΑΤΑ (80% από 1/1/2026, 90% από 1/7/2026, 100% από 1/7/2027), αποφεύγοντας το άμεσο κόστος. Κέρδισαν επίσης τον πληθωριστικό περιορισμό καθώς η ΑΤΑ θα αποδίδεται μέχρι το 4% πληθωρισμού αλλά και τη μη καθολική εφαρμογή καθώς η ΑΤΑ θα αποδίδεται μόνο όπου προβλέπεται στους όρους απασχόλησης και τη διατήρηση ευελιξίας ως προς τη σύνδεση της με άλλες μεταβλητές όπως η ανάπτυξη και η παραγωγικότητα.
Την ίδια ώρα οι εργοδοτικές οργανώσεις έβαλαν νερό στο κρασί τους όσον αφορά την προσπάθεια να συνδεθεί πλήρως η ΑΤΑ με απόδοση και όχι με τον πληθωρισμό και την υποχρέωση να εξετάσουν πολιτικές σε βάθος χρόνου οι οποίες θα εξασφαλίσουν την απόδοση της ΑΤΑ και σε εργαζόμενους που δεν την λαμβάνουν σήμερα.
Από την άλλη, οι εργαζόμενοι κέρδισαν την πλήρη αποκατάσταση της ΑΤΑ στο 100%, έστω και σταδιακά, την ενσωμάτωση στον κατώτατο μισθό ανά διετία, που σημαίνει σταθερή βελτίωση για τους χαμηλόμισθους και την επέκταση της εφαρμογής σε 55 χιλιάδες νέους δικαιούχους.
Ταυτόχρονα έχασαν τη νομική κατοχύρωση της ΑΤΑ ως υποχρεωτικής, την άμεση και καθολική εφαρμογή χωρίς εξαιρέσεις ή προϋποθέσεις και το αίτημα για πλήρη αναπλήρωση του πληθωρισμού, χωρίς «ταβάνι».
