Τα ανοικτά θέματα που διατηρούν στον «πάγο» εδώ και μήνες την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας Κύπρου αναμένεται να συζητηθούν στη νέα τριμερή σύσκεψη των δύο υπουργών Ενέργειας με τον επίτροπο Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν, στις Βρυξέλλες, την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου.
Αν και οι σχετικές διαπραγματεύσεις δεν παρουσιάζουν κάποια πρόοδο από την προηγούμενη τηλεδιάσκεψη του Σταύρου Παπασταύρου, υπουργού Ενέργειας της Ελλάδας, και του Γιώργου Παπαναστασίου με τον επίτροπο Ενέργειας και Στέγασης, εντούτοις η συζήτηση αναμένεται να πραγματοποιηθεί σε νέα βάση σε συνέχεια της έμμεσης στήριξης που «απόσπασε» το έργο από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο του σχήματος «3+1».
Η έμμεση στήριξη
Το κοινό ανακοινωθέν των τεσσάρων χωρών (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ + ΗΠΑ) αναφέρει ότι «οι υπουργοί επαναβεβαίωσαν τη στήριξή τους σε ευρύτερα έργα περιφερειακής διασυνδεσιμότητας, τόσο σε αυτά που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη όσο και σε μελλοντικά, στο πλαίσιο του Διαδρόμου Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης στην ανάπτυξη της ενέργειας και στη συνεργασία για την προστασία των υποδομών». Η παραπάνω φράση «φωτογραφίζει» μεταξύ άλλων τη διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, υποδηλώνοντας μια ορισμένη στήριξη στο έργο, που μένει να αποτυπωθεί εν τοις πράγμασι αν θα πάρει κάποια πρόσθετη μορφή και πρωτοβουλία που θα επιτρέψει την επανεκκίνησή του.
Σε κάθε περίπτωση, πηγές με γνώση του θέματος που συνομίλησαν με τη «Ν» «διαβάζουν» στην παραπάνω φράση την καλύτερη δυνατή στήριξη που θα μπορούσε να λάβει το έργο από την αμερικανική πλευρά στην παρούσα φάση, με περισσότερα να αναμένονται εν ευθέτω χρόνω, πηγαίνοντας προς τη νέα συνάντηση του σχήματος «3+1» κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2026, όταν και αναμένεται να τεθούν εκ νέου τα θέματα της περιφερειακής ενεργειακής συνεργασίας στο τραπέζι. Το κοινό ανακοινωθέν αναφέρει σχετικά ότι «οι υπουργοί επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για συνεργασία σε έργα ενεργειακών υποδομών Ευρώπης – Ισραήλ. Οι υπουργοί στοχεύουν να συνέλθουν εκ νέου στην Ουάσιγκτον, κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2026, για να προωθήσουν περαιτέρω τη συνεργασία στον τομέα της ενέργει ας μεταξύ των χωρών τους, στο πλαίσιο του Ανατολικομεσογειακού Διαλόγου Ενέργειας 3+1». Προφανώς τα παραπάνω δεν επαρκούν για να καταγραφεί «στροφή» στις διαπραγματεύσεις περί του Great Sea Interconnector, ωστόσο δύναται να αποτελέσουν «εφαλτήριο» για νέες εξελίξεις το επόμενο διάστημα, ιδίως στην περίπτωση που ακολουθήσει στενότερη εμπλοκή της νέας πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Ελλάδα Κίμπερλι Γκιλφόιλ, η οποία εξαρχής δείχνει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς και ενεργά τα ενεργειακά θέματα της περιοχής.
Στόχος για «διπλό κόμβο»
Οι διήμερες εργασίες σε συνδυασμό με τις συμφωνίες που συνάφθηκαν στα πλαίσια της 6ης Συνόδου για τη «Διατλαντική Συ νεργασία για την Ενέργεια», που πραγματοποιήθηκε 6 και 7 Νοεμβρίου στο Ζάππειο Μέγαρο, επιβεβαίωσαν τη δυνατότητα της Ελλάδας να εξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο φυσικού αερίου, με την ελληνική κυβέρνηση να δίνει ανάλογη βαρύτητα και στην προοπτική ανάδειξης της χώρας σε κόμβο «πράσινης» ενέργειας που θα διασυνδέεται επαρκώς με τους γείτονές της. Υπό αυτό το πρίσμα και σε συνέχεια των παρεμβάσεων που έκαναν οι Αμερικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι στο συνέδριο, ο πρωθυπουργός της χώρας Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι το βάρος διαμοιράζεται, με την Ελλάδα να παραμένει στην «κούρσα» της ενεργειακής μετάβασης, διατηρώντας και ενισχύοντας την ευελιξία που της προσφέρει τόσο η γεωγραφική της θέση όσο και η προοπτική να ενταχθεί στο κλαμπ των παραγωγών υδρογονανθρακων, αναγνωρίζοντας το «βάσιμο της υπόθεσης» που θέλει το φυσικό αέριο να μένει «αρωγός» στην ενεργειακή μετάβαση για πολλά χρόνια ακόμη.
Σε αυτή την κατεύθυνση, το γεωπολιτικό και στρατηγικό κεφάλαιο που έχει πλέον συσσωρευτεί με δικαιούχο την Ελλάδα δύναται να αξιοποιηθεί και στην περίπτωση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο, χωρίς βέβαια αυτό να συνεπάγεται αυτομάτως και την επιτυχία του εγχειρήματος. Αντιθέτως, όπως διευκρινίζουν αρμόδιες πηγές, ο δρόμος παραμένει μακρύς, με τις δύο πλευρές να εμμένουν σε αυτόνομες «ατζέντες», διατηρώντας τεχνηέντως και μη το σύνολο των εκκρεμοτήτων στο τραπέζι. Αυτές αναμένεται να συζητηθούν στην επικείμενη συνάντηση των δύο υπουργών Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου από τη μεριά της Ελλάδας και του Γιώργου Παπαναστασίου από τη μεριά της Κύπρου, προκειμένου να βρεθεί μια λύση, με πηγές βέβαια, την ίδια στιγμή, να σημειώνουν ότι «ο ελέφαντας στο δωμάτιο» παραμένει η Τουρκία ή με άλλους όρους το λεγόμενο γεωπολιτικό ρίσκο που «φρενάρει» κάθε επόμενη κίνηση φανερά ή όχι.
Σε κάθε περίπτωση, τα αδιέξοδα που έχουν φέρει να μετρά με εδώ και μήνες συζητήσεις επί συζητήσεων και δηλώσεις επί δηλώσεων χωρίς κάποιο πρακτικό αντίκρισμα στην πρόοδο του έργου παραμένουν στο ακέραιο, με μια τελευταία εξέλιξη να θέλει, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου (ΡΑΕΚ) να δεσμεύεται (εκ νέου) για την εξέταση των εκκρεμοτήτων σχετικά με τις λειτουργικές δαπάνες και τη μεταβίβαση της σύμβασης παραχώρησης (Concession Agreement). Ειδικότερα, οι λειτουργικές δαπάνες (OPEX) του ΑΔΜΗΕ για το έργο υπολογίζονται σε 9 εκατ. ευρώ, με την κυπριακή πλευρά να μην τις έχει αναγνωρίσει ακόμη με απόφαση της ΡΑΕΚ, ενώ σε εκκρεμότητα παραμένει η μεταβίβαση της σύμβασης παραχώρησης από τον ΑΔΜΗΕ στον GSI ως τον φορέα υλοποίησης του έργου.
Το κρίσιμο θέμα
Το φλέγον, ωστόσο, θέμα για την ελληνική πλευρά παραμένει στον αέρα και δεν είναι άλλο από την απόφαση του εσόδου των 25 εκατ. ευρώ, καθώς και εν συνόλω η αναγνώριση των κεφαλαιουχικών δαπανών (CAPEX) από την κυπριακή πλευρά, που εφόσον προχωρήσει θα πρέπει να συνοδευτεί με την ενσωμάτωση του κόστους στους λογαριασμούς ρεύματος προκειμένου να ξεκινήσει η ανάκτηση του κόστους.
Σημειώνεται ότι η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου (ΡΑΕΚ) έχει αναγνωρίσει τα 82 εκατ. ευρώ από το σύνολο των 251 εκατ. ευρώ που έχει δαπανήσει ο ΑΔΜΗΕ, με τον Διαχειριστή, λόγω αυτού, να φτάνει σήμερα να καταγράφει στα ταμεία του τη μεγαλύτερη υποανάκτηση κεφαλαίων στην ιστορία του. Το θέμα της ανάκτησης εκκρεμεί και στην περίπτωση της Ελλάδας, με τη ΡΑΑΕΥ να έχει αποφασίσει σχετικά «πακέτο» με την ανάκτηση κεφαλαίων για τη διασύνδεση της Κρήτης-Αττικής, χωρίς όμως η απόφαση να έχει δημοσιευτεί ακόμη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και ως εκ τούτου παραμένει «ανενεργή».
Πηγή: Ναυτεμπορική, Μιχάλης Μαστοράκης • [email protected]
