Η Κύπρος συμμετέχει μέσω της ΑΚΤΗς Κέντρου Μελετών και Έρευνας και του Δήμου Αθηένου στο νέο ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα NURISH, για την ενίσχυση της κλιματικής ανθεκτικότητας και τη βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και των μικρών αστικών κοινοτήτων στην Ευρώπη, μέσα από φυσικές, τεχνολογικές και κυκλικές λύσεις βασισμένες στη φύση. Το φιλόδοξο έργο χρηματοδοτείται εξολοκλήρου από το Horizon Europe στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας HORIZON-MISS-2024-CLIMA-01, έχει διάρκεια 54 μηνών και υλοποιείται με τη συμμετοχή 28 εταίρων από 10 χώρες, υπό τον συντονισμό του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Η ΑΚΤΗ ηγείται της δημιουργίας ενός Κέντρου Ανθεκτικότητας στον Δήμου Αθηένου για την κυκλική διαχείριση πράσινων αποβλήτων μέσω μιας καινοτόμας, οικονομικά βιώσιμης και κοινωνικά δίκαιης λύσης. Στα κρίσιμα προβλήματα της ερημοποίησης, της μείωσης της γονιμότητας του εδάφους και της διαχείρισης κλαδεμάτων και κοπριάς έρχεται να δώσει λύση η ΑΚΤΗ, δημιουργώντας ένα πλήρες σύστημα συν-κομποστοποίησης γεωργικών/δημοτικών κλαδεμάτων και ζωικής κοπριάς στην Αθηένου, μετατρέποντάς τα σε κομπόστ υψηλής ποιότητας και χαμηλού κόστους. Το σχήμα θα συνδιαχειρίζονται η ΑΚΤΗ και ο Δήμος Αθηένου, με στόχο την βελτίωση της υγείας, της υγρασίας και της γονιμότητας του εδάφους, των μείωση των εκπομπών CO₂ από τις μεταφορές κλαδεμάτων, την μείωση χρήσης χημικών λιπασμάτων και τη δημιουργία νέων πράσινων θέσεων εργασίας.
Αν και ημι-άνυδρη περιοχή, η Αθηένου αποτελεί σημαντικό αγροτικό κέντρο της Κύπρου, παράγοντας το 10% των σιτηρών και το 45% των κτηνοτροφικών προϊόντων της χώρας. Ωστόσο, ένα σημαντικό μέρος των γεωργικών εδαφών του νησιού περιέχει λιγότερο από 1% οργανική ύλη, όταν το γόνιμο έδαφος πρέπει να ξεπερνά το 3%. Ταυτόχρονα, η περιοχή – όπως οι πλείστες αγροτικές περιοχές τις Κύπρου – αντιμετωπίζουν προκλήσεις στη διαχείριση των δημοτικών κλαδεμάτων, που συσσωρεύονται στα πράσινα σημεία, των γεωργικών κλαδεμάτων, τα οποία καίγονται στα χωράφια και τους σωρούς κοπριάς από τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, που προκαλούν αστική και περιβαλλοντική όχληση.
Η προσέγγιση της ΑΚΤΗς βασίζεται στο Circular Symbiotic Green Waste Management Scheme, ένα μοντέλο που συνδέει παραγωγούς αποβλήτων, αγρότες και τοπική αυτοδιοίκηση σε αγροτικές και ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιοχές, μέσα από ένα σύστημα συνεργασίας και κοινής ωφέλειας. Το κυκλικό αυτό σύστημα, που αναπτύχθηκε αρχικά από την εταιρεία Ερευνητών-Συμβούλων Isotech Ltd και εφαρμόζεται τώρα από την ΑΚΤΗ προσαρμοσμένο στις ανάγκες του Δήμου Αθηένου, εισάγει μια κοινωνική και τεχνολογική καινοτομία: οι αγρότες συμμετέχουν ως “συνιδιοκτήτες” του συστήματος, παρέχοντας τα οργανικά τους υπολείμματα και λαμβάνοντας σε αντάλλαγμα έτοιμο κομπόστ, μειώνοντας τα κόστη τους και συμβάλλοντας ενεργά στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της δραστηριότητάς τους. Μέσα από πραγματικά δεδομένα, μετρήσεις εδάφους, τον εντοπισμό των τοπικών προκλήσεων και τη συν-διαμόρφωση λύσεων, το μοντέλο θα μπορεί να αναπαραχθεί και σε άλλες αγροτικές περιοχές της Κύπρου και της Ευρώπης.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων τεσσάρων ετών, το έργο θα δημιουργήσει τέσσερα Κέντρα Ανθεκτικότητας, στην Κύπρο, την Ελλάδα, τη Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία θα λειτουργούν ως περιφερειακά κέντρα γνώσης και καινοτομίας. Τα Κέντρα θα συνεργάζονται στενά με τοπικές κοινότητες, αγρότες και φορείς χάραξης πολιτικής, προκειμένου να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν πρακτικές λύσεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, την κυκλική γεωργία, τη βιώσιμη διαχείριση υδάτων, την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και τη διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας.
Η εναρκτήρια συνάντηση του προγράμματος πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, συγκεντρώνοντας όλους τους εταίρους, για να καθορίσουν το πλαίσιο συνεργασίας και να συζητήσουν τα επόμενα βήματα για την υλοποίηση των δράσεων σε κάθε χώρα. Στην Κύπρο, η ΑΚΤΗ και ο Δήμος Αθηένου θα προχωρήσουν στην χαρτογράφηση των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών, τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τις υπάρχουσες υποδομές και πρακτικές διαχείρισης πράσινων αποβλήτων, αλλά και την προετοιμασία για την εφαρμογή του Κυκλικού Συμβιωτικού Σχήματος Διαχείρισης Πράσινων Αποβλήτων στον Δήμο Αθηένου.
Το NURISH υποστηρίζει το μακροπρόθεσμο όραμα της ΕΕ για πιο δυνατές, συνδεδεμένες, ανθεκτικές και ευημερούσες αγροτικές περιοχές έως το 2040, συμβάλλοντας στη χωρική συνοχή, την καινοτομία, τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη δεξιοτήτων στον αγροτικό τομέα.
