Ένα ολοκληρωμένο πακέτο μεταφορών, με στόχο την επιτάχυνση της ανάπτυξης του ευρωπαϊκού δικτύου υψηλής ταχύτητας και την ενίσχυση των επενδύσεων σε ανανεώσιμα και χαμηλής εκπομπής καύσιμα για την αεροπορία και τις θαλάσσιες μεταφορές υιοθέτησε την Τρίτη το Κολλέγιο των Επιτρόπων στις Βρυξέλλες. Ελκυστικό και ασφαλές τρένο υψηλών ταχυτήτων, διασυνοριακά εισιτήρια με ένα κλικ ήδη από το 2026, βιώσιμες επενδύσεις για νέα καύσιμα για τις αεροπορικές μεταφορές αλλά και τη ναυτιλία, είναι μόνο κάποια συστατικά από το νέο πακέτο που παρουσιάστηκε το πρωί την Τετάρτης.
Στο πλαίσιο της παρουσίασης, η Κομισιόν τόνισε ότι οι υπηρεσίες της ΕΕ εκφράζουν την ικανοποίηση τους για την πρόοδο του Ελληνικού Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών σε σχέση με το σχέδιο που έχει υποβληθεί για την αλλαγή σελίδας στον ελληνικό σιδηρόδρομο, με τον Επίτροπο Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολο Τζιτζικώστα να δηλώνει ότι το χρονοδιάγραμμα που έχει κατατεθεί, τηρείται.
Ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ραφαέλε Φίττο τόνισε παρουσιάζοντας το πακέτο ότι «η υψηλή ταχύτητα είναι η πρακτική εφαρμογή της συνοχής στην Ευρώπη», ενώ πρόσθεσε πως «η βελτίωση των χρόνων ταξιδιού μεταξύ των πρωτευουσών σε όλη την Ευρώπη είναι ένα απτό και ρεαλιστικό αποτέλεσμα της επιθυμίας μας να κάνουμε την Ευρώπη πιο ενωμένη και πιο αποτελεσματική».
Παρουσιάζοντας με λεπτομέρεια το πακέτο, ο Επίτροπος Τζιτζικώστας υπογράμμισε ότι «η Ευρώπη ενισχύει την ανταγωνιστικότητά της, προχωρώντας ταυτόχρονα προς ένα μέλλον μηδενικών εκπομπών», υποστηρίζοντας ότι μπορεί μέχρι το 2030 να επιτύχει τον στόχο του να προτιμάται το τρένο από το αεροπλάνο.
Ερωτώμενος σχετικά με το πόσο θα βοηθήσει αυτό το πακέτο τον σιδηρόδρομο στην Ελλάδα ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη και να γίνουν επενδύσεις, ο Τζιτζικώστας τόνισε πως «το ελληνικό Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει καταστήσει ένα σχέδιο δράσης πάνω στο οποίο έχει θέσει πολύ συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, έχει υποβάλει το σχέδιο αυτό στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με στόχο την αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων που απαιτούνται ώστε το ελληνικό σιδηροδρομικό σύστημα να καταστεί ασφαλές σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς», ενώ επιβεβαίωσε ότι «οι υπηρεσίες της ΕΕ εκφράζουν την ικανοποίηση τους για την πρόοδο αυτή και ότι τηρείται το χρονοδιάγραμμα του Υπουργείου».
Ο ίδιος τόνισε πως ήδη από της πρώτες εβδομάδες από την ανάληψη των καθηκόντων του ως Επίτροπος, αφού ενημερώθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Κομισιόν για την κατάσταση στον ελληνικό σιδηρόδρομο, ξεκίνησε διαδικασία παραβίασης των ευρωπαϊκών κανονισμών από την Ελλάδα. «Τώρα παρακολουθούμε ως Κομισιόν πολύ στενά την εξέλιξη και την πρόοδο που σημειώνεται με βάσει το σχέδιο που έχει υποβληθεί», πρόσθεσε. «Εάν σε οποιαδήποτε στιγμή εντοπίσουμε την παραμικρή καθυστέρηση ή αδυναμία, θα λάβουμε άμεσα μέτρα», προειδοποίησε ο Επίτροπος. «Πέρα όμως από αυτήν την στενή εποπτεία παρέχουμε ήδη τεχνική βοήθεια στην Ελλάδα ώστε το σιδηροδρομικό σύστημα της χώρας να βελτιωθεί και να γίνει σύγχρονο, ασφαλές και αξιόπιστο, όπως ακριβώς αξίζει σε όλους τους Έλληνες πολίτες»
Όσον αφορά το σχέδιο που παρουσιάστηκε, είπε ότι «στόχος είναι η διαδρομή Αθήνα – Σόφια σε μερικά χρόνια να γίνεται σε μόλις 6 ώρες από 14 που είναι σήμερα, και προφανώς μέσα από το πρόγραμμα αυτό θα μπορέσει και η Ελλάδα να αποκομίσει σημαντικά οφέλη κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει την χρηματοδότηση σημείων του σιδηροδρόμου τα οποία είναι σήμερα προβληματικά ή έχουν καταστραφεί από φυσικές καταστροφές όπως ο Ντάνιελ και για τα οποία το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει ήδη ξεκινήσει τις διαδικασίες αποκατάστασης τους».
Χρηματοδοτικά, «η Ελλάδα θα ωφεληθεί από τις σημαντικές αυτές επενδύσεις με τον αυξημένο προϋπολογισμό του μηχανισμού Connecting Europe Facility (CEF) και την νέα συμφωνία αυτή για τις σιδηροδρομικές υψηλές ταχύτητες που πρόκειται να υπογραφεί», είπε ο κ. Τζιτζικώστας, εκτιμώντας πως έτσι η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει ευρωπαϊκή και ιδιωτική χρηματοδότηση για σύγχρονες ανθεκτικές και κλιματικές προκλήσεις που υπάρχουν στις υποδομές από την αποκατάσταση κατεστραμμένων γραμμών, έως τον εκσυγχρονισμό βασικών αξόνων Βορρά – Νότου. Στόχος, ανέφερε είναι «να μειωθούν οι χρόνοι ταξιδίου, να δημιουργηθούν σημαντικές αναπτυξιακές ευκαιρίες για τη χώρα και κυρίως θα καταστήσουν το σιδηρόδρομο ασφαλή και με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα», κατέληξε, εκτιμώντας ότι αυτή η συμφωνία «αντιπροσωπεύει και τη στήριξη της Ευρώπης προς την Ελλάδα, με χρηματοδότηση, τεχνογνωσία και ουσιαστική βοήθεια για την οικοδόμηση ενός σιδηροδρομικού συστήματος ασφαλούς, ταχέος και πλήρως συνδεδεμένου με το υπόλοιπο ευρωπαϊκό δίκτυο και βέβαια με βάση τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς που ισχύουν».
Όσον αφορά, το Σχέδιο Υψηλής Ταχύτητας Σιδηροδρόμων (HSR), η ΕΕ ανακοίνωσε πως στοχεύει στο διπλασιασμό της κυκλοφορίας υψηλής ταχύτητας έως το 2030 και στον τριπλασιασμό έως το 2050, με επενδύσεις που αναμένεται να ξεπεράσουν τα 546 δισεκατομμύρια ευρώ.
Το νέο δίκτυο θα μειώσει σημαντικά τους χρόνους διαδρομής, όπως από το Βερολίνο στην Κοπεγχάγη σε 4 ώρες (από 7 σήμερα) και από τη Σόφια στην Αθήνα σε 6 ώρες (από 13 ώρες και 40 λεπτά σήμερα).
Αυτό θα επιτευχθεί με επένδυση στις υποδομές, με την Κομισιόν να βάζει ως προτεραιότητα την χρηματοδότηση διασυνοριακών έργων μέσω του Μηχανισμού Διασύνδεσης της Ευρώπης (CEF) και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Επιπλέον, όπως αναφέρεται, επιχειρείται βελτίωση της διαλειτουργικότητας με την ενίσχυση της υιοθέτησης του Ευρωπαϊκού Συστήματος Διαχείρισης Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS), το οποίο θα βελτιώσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του δικτύου. Για να επιτευχθεί η ενίσχυση του ανταγωνισμού, η Επιτροπή θα προωθήσει την αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ σιδηροδρομικών εταιρειών, με στόχο την προσφορά πιο προσιτών και ποιοτικών υπηρεσιών στους επιβάτες.
Σχετικά με το δεύτερο πακέτο που παρουσιάστηκε, το Σχέδιο Βιώσιμων Επενδύσεων στις Μεταφορές (STIP), η ΕΕ στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90% έως το 2050, με έμφαση στην αεροπορία και τις θαλάσσιες μεταφορές, οι οποίες εξαρτώνται από ανανεώσιμα και χαμηλής εκπομπής καύσιμα. Σύμφωνα με την Κομισιόν, μέχρι το 2035, η ΕΕ θα χρειαστεί 20 εκατ. τόνους βιώσιμων καυσίμων (βιοκαύσιμα και e-καύσιμα), με επενδύσεις που ξεπερνούν τα €100 δισ. Η Επιτροπή επίσης προτείνει την κινητοποίηση €2,9 δισ. έως το 2027 μέσω προγραμμάτων που ήδη υπάρχουν, όπως το InvestEU, το Ταμείο Καινοτομίας, και το Horizon Europe.
Οι κύριες δράσεις περιλαμβάνουν την επένδυση σε ανανεώσιμα καύσιμα, με την Επιτροπή να υποστηρίζει την παραγωγή eSAF (συνθετικά αεροπορικά καύσιμα) και eSMF (συνθετικά θαλάσσια καύσιμα) με στόχο την κάλυψη των στόχων του ReFuelEU Aviation και FuelEU Maritime. Η ΕΕ θα ενισχύσει τη συνεργασία με τρίτες χώρες για την εξασφάλιση βιώσιμων καυσίμων, με έμφαση στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική, και την Ασία, ενώ θα εξετάσει τη δημιουργία μηχανισμών διπλών δημοπρασιών για την εξασφάλιση μακροπρόθεσμων συμβάσεων μεταξύ παραγωγών και αγοραστών καυσίμων, με στόχο την κάλυψη του επενδυτικού κενού.
