Η απόφαση του Λιβάνου να εγκρίνει, ύστερα από σχεδόν δύο δεκαετίες, την οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων με την Κυπριακή Δημοκρατία συνιστά μια εξέλιξη με ευρύτερη γεωπολιτική σημασία για την Ανατολική Μεσόγειο.
Στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου την Πέμπτη 23 Οκτωβρίου, υπό τον πρόεδρο Ζοζέφ Αούν και τον πρωθυπουργό Ναουάφ Σαλάμ, εγκρίθηκε η συμφωνία οριοθέτησης, που είχε υπογραφεί ήδη από το 2007 αλλά ουδέποτε είχε κυρωθεί.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της προεδρίας του Λιβάνου, το επόμενο βήμα θα είναι η διαμόρφωση του πλαισίου εφαρμογής της συμφωνίας, καθώς και η συνέχιση των διαβουλεύσεων με τη Συρία, με την οποία ο Λίβανος δεν έχει ακόμη οριοθετήσει θαλάσσια σύνορα. Ο Λιβανέζος υπουργός Ενέργειας, Τζο Σαντέγκ, προανήγγειλε μάλιστα επίσκεψη στην Κύπρο στις 10 Νοεμβρίου, όπου αναμένεται να υπάρξει και κοινή δήλωση για τα επόμενα βήματα.
Μια απόφαση που αλλάζει ισορροπίες
Όπως επισημαίνουν στο skai.gr άριστα ενημερωμένες πηγές, η απόφαση αυτή του Λιβάνου δεν είναι ούτε απλή ούτε αυτονόητη.
«Μετά από 18 χρόνια, ο Λίβανος ξαφνικά αποφασίζει να κυρώσει μία αρχαία συμφωνία. Και δεν πρόκειται για κάτι τυπικό – είναι μια συμφωνία οριοθέτησης με βάση τη μέση γραμμή, δηλαδή μια αρχή που δίνει πλήρη δικαιώματα στην Κύπρο και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις τουρκικές θέσεις στην περιοχή».
Η συμφωνία του 2007 μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου δεν είχε κυρωθεί τότε λόγω έντονων εσωτερικών αντιδράσεων στη Βηρυτό. Ορισμένα πολιτικά και θρησκευτικά κόμματα θεωρούσαν ότι η οριοθέτηση επηρέαζε το πλαίσιο των θαλασσίων συνόρων με το Ισραήλ.
Το νομικό και τεχνικό πρόβλημα εντοπιζόταν σε ένα μικρό θαλάσσιο τρίγωνο, το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει διεκδικήσεις εκ μέρους του Τελ Αβίβ. Το ζήτημα αυτό επιλύθηκε το 2022 με αμερικανική διαμεσολάβηση, ανοίγοντας τον δρόμο για την επαναφορά της συμφωνίας στο τραπέζι.
Ο τουρκικός παράγοντας – και γιατί η συγκυρία είναι κρίσιμη
Διπλωματικές πηγές υπενθυμίζουν ότι η Τουρκία είχε παρέμβει ενεργά εκείνη την περίοδο, προτείνοντας στον Λίβανο να οριοθετήσει μαζί της – αγνοώντας την Κύπρο.
«Η Άγκυρα είχε καταθέσει προτάσεις προς τον Λίβανο για να παρακάμψει την Κύπρο, προτείνοντας οριοθέτηση “επί χάρτου” με την Τουρκία. Ο Λίβανος όμως τώρα, υιοθετώντας τη μέση γραμμή και προχωρώντας με τη Λευκωσία, αγνοεί πλήρως εκείνες τις προτάσεις».
Η νέα αυτή στάση της Βηρυτού, προσθέτουν οι ίδιες πηγές, συνιστά ισχυρό πλήγμα στην τουρκική εξωτερική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Είναι ένα σοβαρότατο χτύπημα στην τουρκική πολιτική στα καλά καθούμενα. Ο Λίβανος δέχεται τη μέση γραμμή, άρα αποδέχεται την πλήρη επήρεια της Κύπρου και, εμμέσως, της Ελλάδας στη λογική οριοθέτησης της περιοχής».
Αμερικανικός ρόλος και περιφερειακό μήνυμα
Αν και δεν υπάρχει επίσημη τοποθέτηση από την Ουάσιγκτον, διπλωματικοί αναλυτές εκτιμούν ότι πίσω από τη λιβανική απόφαση υπάρχει διακριτικός αμερικανικός ρόλος.
Ο Λίβανος, χώρα με σοβαρές εσωτερικές και οικονομικές προκλήσεις, επιδιώκει να σταθεροποιήσει το πλαίσιο εκμετάλλευσης των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, ενισχύοντας τη θέση του στον ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου.
Η συμφωνία με την Κύπρο, εφόσον προχωρήσει και σε επίπεδο επικύρωσης από τα κοινοβούλια, θα ανοίξει τον δρόμο για νέες ενεργειακές συνέργειες στην περιοχή — σε μια συγκυρία που η Ευρώπη αναζητά εναλλακτικές ενεργειακές πηγές πέραν της Ρωσίας.
Η επόμενη ημέρα για Ελλάδα και Κύπρο
Για τη Λευκωσία, η εξέλιξη αποτελεί καθοριστικό βήμα εδραίωσης της κυπριακής ΑΟΖ και επιβεβαίωση της νομιμότητας των συμφωνιών της με τα γειτονικά κράτη.
Για την Αθήνα, η κίνηση αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη εικόνα διπλωματικής απομόνωσης της Άγκυρας σε θέματα θαλάσσιου δικαίου, καθώς όλο και περισσότερες χώρες της περιοχής επιλέγουν τη μεθοδολογία της μέσης γραμμής.
«Είναι μια εξέλιξη που αφήνει περιθώρια βελτιωτικά για εμάς και δείχνει ότι η μεθοδολογία της μέσης γραμμής μπορεί να αποτελέσει βάση συνεννόησης στην Ανατολική Μεσόγειο», σχολιάζουν χαρακτηριστικά ελληνικές διπλωματικές πηγές.
Η επικείμενη επίσκεψη του Λιβανέζου υπουργού Ενέργειας στην Κύπρο στις 10 Νοεμβρίου αναμένεται να επισφραγίσει τη νέα εποχή στις σχέσεις των δύο χωρών.
Η κίνηση της Βηρυτού, ωστόσο, υπερβαίνει τη διμερή διάσταση: αποτελεί ένδειξη αναδιάταξης δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου το ενεργειακό και το διπλωματικό παιχνίδι φαίνεται να αποκτά ξανά δυναμική — αυτήν τη φορά με σαφώς πιο ευνοϊκούς όρους για Λευκωσία και Αθήνα.
