Αυξημένα ποσοστά άγχους, κατάθλιψης και συμπτωματολογίας μετατραυματικού στρες μεταξύ των διαμενόντων στα Κέντρα Υποδοχής και Φιλοξενίας της Κύπρου, κατέδειξε η ψυχομετρική ανάλυση, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του τριετούς προγράμματος στήριξης ατόμων υπηκόων τρίτων χωρών που κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών «Cyprus Safe Horizon II», το οποίο ολοκληρώθηκε.
Κατά τη σημερινή επίσημη παρουσίαση των αποτελεσμάτων εφαρμογής του «Cyprus Safe Horizon II», στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, αναφέρθηκε πως η αξιολόγηση, που πραγματοποιήθηκε με τη χορήγηση ερωτηματολογίων σε 604 ενήλικες υπηκόους τρίτων χωρών, αποτυπώνει με σαφήνεια την ανάγκη ενίσχυσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και κοινωνικής στήριξης για τους αιτούντες άσυλο.
Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα εφαρμόστηκε την τελευταία τριετία από το Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης (ΚΕΣΥΨΥ) με τη στήριξη της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ) και επικεντρώθηκε στην πρόληψη, θεραπεία και κοινωνική ένταξη μεταναστών, που διαμένουν στα Κέντρα Υποδοχής και Φιλοξενίας Κοφίνου της Υπηρεσίας Ασύλου του Υπουργείου Εσωτερικών.
Απώτερος στόχος του προγράμματος ήταν η αποτροπή ή ελαχιστοποίηση των αρνητικών συνεπειών της χρήσης που πιθανόν συνδέονται με τις ιδιαίτερες ψυχοκοινωνικές συνθήκες που ενδέχεται να βιώνουν ευάλωτες εθνοτικές ομάδες στα Κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας καθώς επίσης και την ενίσχυση κινήτρου για παραπομπή, την επίτευξη ενεργούς συμμετοχής στη θεραπεία και την κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων και των οικογενειών τους.
Αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης
Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα, η Επόπτρια του προγράμματος, Ψυχολόγος Υγείας & Χρονίων Νοσημάτων και Κλινική Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια, Ουρανία Τσουρίδη, είπε ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα 39,7% των συμμετεχόντων παρουσίασαν μέτρια έως υψηλά επίπεδα άγχους, ενώ 44,3% εμφάνισαν μέτρια έως σοβαρή καταθλιπτική συμπτωματολογία.
Σημείωσε ότι οι γυναίκες καταγράφουν σταθερά υψηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης σε σχέση με τους άνδρες, στοιχείο που επιβεβαιώνει τη μεγαλύτερη ψυχολογική επιβάρυνση που συχνά βιώνουν οι γυναίκες πρόσφυγες, λόγω τραυματικών εμπειριών, απώλειας και κοινωνικού αποκλεισμού.
Αναφερόμενη στην στατιστική ανάλυση των δεδομένων, είπε πως ανέδειξε ισχυρή συσχέτιση μεταξύ άγχους και κατάθλιψης, γεγονός που δείχνει ότι τα δύο φαινόμενα εμφανίζονται συχνά συνδυαστικά.
Αντίθετα, ανέφερε η κ. Τσουρίδη, η ηλικία και η διάρκεια παραμονής στο Κέντρο Υποδοχής δεν επηρεάζουν σημαντικά τα επίπεδα ψυχικής επιβάρυνσης.
Εξάλλου, ανέφερε πως η διερεύνηση της συμπτωματολογίας μετατραυματικού στρες (PTSD) αποκάλυψε ότι τα υψηλά επίπεδα άγχους και κατάθλιψης σχετίζονται άμεσα με την εμφάνιση μετατραυματικών συμπτωμάτων, για να προσθέσει πως η ηλικία και η διάρκεια διαμονής δεν φάνηκαν να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο.
Σύμφωνα με την Ουρανία Τσουρίδη, «αξιοσημείωτο είναι ότι η χώρα προέλευσης συνδέεται ισχυρά με την παρουσία PTSD», συμπληρώνοντας ότι οι διαμένοντες από το Κουρδιστάν (57%) και την Παλαιστίνη (65%) κατέγραψαν τα υψηλότερα ποσοστά, ενώ χαμηλότερη συσχέτιση (<10%) εντοπίστηκε σε άτομα από αφρικανικές χώρες και το Αφγανιστάν.
«Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουν ότι η βία, ο εκτοπισμός και οι πολεμικές συγκρούσεις αφήνουν βαθιά ψυχικά τραύματα, που επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργικότητα και την κοινωνική ένταξη των ατόμων», τόνισε.
Υψηλά επίπεδα ικανοποίησης από τις παρεχόμενες υπηρεσίες
Από την πλευρά της, η Διευθύντρια του ΚΕΣΥΨΥ, MSc Ψυχολόγος με εξειδίκευση στην Απεξάρτηση Κλινική Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια, Ελευθερία Καζαμία είπε ότι παρά τις δυσκολίες, η πλειονότητα των συμμετεχόντων εξέφρασε ικανοποίηση από τις παρεχόμενες υπηρεσίες του προγράμματος και την ανθρώπινη προσέγγιση των λειτουργών.
Εξήγησε ότι η συνεργασία με το προσωπικό των Κέντρων Φιλοξενίας χαρακτηρίστηκε θετική, επιβεβαιώνοντας ότι η παρουσία εξειδικευμένων επαγγελματιών ψυχικής υγείας και η παροχή υποστήριξης στα άτομα που κάνουν χρήση ουσιών μειώνει τον κίνδυνο περιθωριοποίησης και ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα.
Ασφαλέστερη και πιο ευτυχισμένη κοινωνία
Εξάλλου σε χαιρετισμό του, ο Πρόεδρος της ΑΑΕΚ, Δρ. Χρίστος Μηνάς, ανέφερε πως η διαχείριση της μετανάστευσης αποτελεί μια ιδιαίτερα δύσκολη πολιτική και κοινωνική πρόκληση, καθώς πολλοί αιτούντες άσυλο προέρχονται από περιοχές συγκρούσεων και βιώνουν συνθήκες ευαλωτότητας, περιθωριοποίησης και κινδύνου εκμετάλλευσης.
«Η ευαλωτότητά τους τους καθιστά επιρρεπείς στην εκμετάλλευση και την κακοποίηση, ενώ συχνά αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας», ανέφερε.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Πρόεδρος της ΑΑΕΚ επεσήμανε ότι η πρόσβαση των μεταναστών σε θεραπευτικά προγράμματα και παρεμβάσεις μείωσης της βλάβης αποτελεί βασική προτεραιότητα της Εθνικής Στρατηγικής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων 2021–2028, ενώ απώτερος στόχος, όπως είπε, είναι η ενίσχυση της προσβασιμότητας στη θεραπεία μέσω παρεμβάσεων προσαρμοσμένων στις ανάγκες των μεταναστών.
Ο Δρ. Μηνάς παρουσίασε, επίσης, τις μελλοντικές παρεμβάσεις της ΑΑΕΚ για την επόμενη τριετία, που περιλαμβάνουν ανάπτυξη μηχανισμού έγκαιρου εντοπισμού και παραπομπής στη θεραπεία, προγράμματα προσέγγισης στο δρόμο (outreach) για μετανάστες εκτός κέντρων φιλοξενίας, ίδρυση συμβουλευτικών κέντρων στα Κέντρα Υποδοχής και Φιλοξενίας, συμπερίληψη μεταναστών σε θεραπευτικά προγράμματα και εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας σε θεραπευτικές προσεγγίσεις βασισμένες στο τραύμα.
Καταληκτικά ανέφερε ότι «η στήριξη των μεταναστών που βρίσκονται στη χώρα μας μπορεί να βελτιώσει βαθιά την υγεία και την ευημερία των ατόμων αυτών και να δημιουργήσει μια ασφαλέστερη και πιο ευτυχισμένη κοινωνία για όλους».
