Τους πέντε «χρυσούς» κανόνες μέσα από τους οποίους μπορεί πιο εύκολα να επιτευχθεί η «πράσινη» μετάβαση στην Ευρώπη παρουσίασε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε άρθρο του στους Financial Times.
Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ βρίσκεται «σε σταυροδρόμι», με υψηλές τιμές ενέργειας και νέες γεωπολιτικές προκλήσεις να απειλούν τη στρατηγική για την κλιματική ουδετερότητα, αναφέρει ο κ. Μητσοτάκης, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας αφήνουν λίγα περιθώρια να επιβαρύνουμε τις οικονομίες μας με πρόσθετα κόστη.
Ο πρωθυπουργός αναφέρει τις απαιτούμενες κινήσεις σε ενεργειακό επίπεδο, αλλά προειδοποιεί, παράλληλα, ότι το ρίσκο του να γίνει απόλυτη προτεραιότητα η «πράσινη» μετάβαση μπορεί να έχει συνέπειες σε ό,τι αφορά τη βιομηχανική παραγωγή και κυρίως την απασχόληση.
Οι πέντε κανόνες για την επίτευξη της «πράσινης» μετάβασης που προτείνει ο κ. Μητσοτάκης είναι οι εξής:
- αποδοτικότητα κόστους,
- τεχνολογική ουδετερότητα,
- επανεκκίνηση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας,
- νέα διακυβέρνηση των αγορών ενέργειας
- η πράσινη μετάβαση δεν είναι αυτοσκοπός
Συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός, στο άρθρο γνώμης που δημοσιεύτηκε στους FT, γράφει:
«Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Οι υψηλές τιμές ενέργειας αφήνουν λίγα περιθώρια να επιβαρύνουμε τις οικονομίες μας με πρόσθετα κόστη. Παράλληλα, το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον έχει μειώσει την όρεξη της Ευρώπης να αναπτύξει νέες εξαρτήσεις από καύσιμα, μέταλλα ή τεχνολογίες. Και η ΕΕ αντιμετωπίζει πλήθος άλλων προκλήσεων -η ενεργειακή μας μετάβαση πρέπει να ενισχύσει ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο για το πού θέλει να βρίσκεται η Ευρώπη στον κόσμο».
«Με δεδομένες αυτές τις προκλήσεις, θα ήθελα να προτείνω πέντε χρυσούς κανόνες για την πράσινη μετάβαση», συνεχίζει:
«Πρώτον, πρέπει να επικεντρωθούμε στην αποδοτικότητα κόστους. Ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να καίνε άνθρακα στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής τους και πετρέλαιο για να θερμάνουν τα σπίτια και τα εργοστάσιά μας, προχωράμε σε αποανθρακοποίηση των πλοίων, των αεροπλάνων και των πιο δύσκολων βιομηχανικών διαδικασιών. Αυτή η έμφαση στην αντιμετώπιση όλων των εκπομπών ταυτόχρονα είναι βραχυπρόθεσμη. Πρέπει να ενισχύσουμε τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών που είναι ανταγωνιστικές, ενώ συνεχίζουμε να αναπτύσσουμε εκείνες που δεν είναι -αλλά με έναν λογικό ρυθμό.
Είναι επίσης ολοένα και πιο προφανές ότι τα τελευταία βήματα για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας θα είναι πολύ ακριβά. Πρέπει να προχωρήσουμε με προσοχή, να διατηρήσουμε ευελιξία και να βεβαιωθούμε ότι τα νούμερα συμφωνούν.
Δεύτερον, πρέπει να σεβαστούμε την τεχνολογική ουδετερότητα. Για πολύ καιρό συμπεριφερόμασταν σαν να είναι η ενεργειακή μετάβαση ένα παιχνίδι ηθικής. Ήρθε η ώρα να αποχωρήσουμε από τον κήπο της καλής και κακής ηθικής. Η Ευρώπη υπογράφει συμφωνίες για την αγορά φυσικού αερίου από την Αμερική, αλλά δεν στηρίζει την παραγωγή αερίου εντός ΕΕ. Υπάρχει αρκετό χρήμα για να χρηματοδοτηθεί το υδρογόνο ως πηγή ενέργειας, αλλά πολύ λίγα για την πυρηνική ενέργεια.
Δεν μπορούμε να διαθέτουμε χρήματα με βάση εντυπώσεις. Πρέπει να επενδύσουμε στις τεχνολογίες που μπορούν να προσφέρουν ό,τι πραγματικά έχει σημασία: τη μείωση των εκπομπών.
Τρίτον, πρέπει να αφιερωθούμε ξανά στην εσωτερική αγορά. Υπάρχουν τεράστιες διαφορές τιμών στην Ευρώπη, ειδικά στην ηλεκτρική ενέργεια. Η ενσωμάτωση των αγορών γίνεται με το σταγονόμετρο και λίγοι θέλουν να μοιραστούν την φθηνή τους ηλεκτρική ενέργεια. Έτσι καταλήγουμε με αρνητικές τιμές σε μια χώρα, ενώ σε άλλη έχουμε τιμές σε τριψήφια νούμερα. Αυτό είναι παράνοια. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ενσωμάτωση δεν συμβαίνει από μόνη της. Είναι πολιτικό έργο. Πρέπει να το προωθήσουμε στις υψηλότερες βαθμίδες.
Τέταρτον, χρειαζόμαστε ισχυρότερη διακυβέρνηση της αγοράς. Οι αγορές ενέργειας, και ειδικά οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, γίνονται ολοένα και πιο περίπλοκες, αλληλένδετες και αδιαφανείς. Αυτό είναι ένα επικίνδυνο κοκτέιλ για ένα προϊόν που είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ζωή και για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Οι δομές της αγοράς μας αποσκοπούν στην ορισμένη από το εγχειρίδιο αποδοτικότητα. Αλλά με αυτόν τον τρόπο, το σύστημα και οι επιπτώσεις του στο κοινό γίνονται πολιτικά μη ανεκτά. Πρέπει να ξεκινήσουμε ξανά τη συζήτηση για τη διακυβέρνηση της αγοράς — πώς καθορίζονται οι τιμές, σε ποιες αγορές και ποιος είναι πραγματικά σε θέση να παρακολουθεί αυτές τις τιμές και να αποτρέπει τη χειραγώγηση της αγοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πέμπτον και τελευταίο, η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να είναι σκοπός από μόνη της. Για πολλά χρόνια, η Ευρώπη ανέβαζε την αποανθρακοποίηση πάνω από όλα. Άλλοι στόχοι -η απασχόληση, η βιομηχανική παραγωγή, η στρατηγική αυτονομία- χάνονταν όταν συγκρίνονταν με την αποανθρακοποίηση. Δεν μπορούμε να αντέξουμε να παραμείνουμε σε αυτόν τον δρόμο. Η αποανθρακοποίηση είναι ζωτικής σημασίας, αλλά δεν είναι ο μόνος στόχος. Αν πρέπει να αποδεχθούμε κάποιες εκπομπές για λίγο περισσότερο για να σώσουμε τις βιομηχανίες μας ή να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή, ας το κάνουμε. Πρέπει να έχουμε αυτές τις συζητήσεις με ειλικρίνεια. Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε με την κλιματική ουδετερότητα και να ελπίζουμε ότι όλα τα υπόλοιπα θα μπουν στη θέση τους.
Αυτοί οι πέντε κανόνες είναι απλοί. Πιθανώς, από μόνοι τους, να μην είναι αμφιλεγόμενοι. Αλλά αν τους πάρουμε σοβαρά -αν καθορίσουμε στρατηγική με βάση αυτούς τους κανόνες- αναπτύσσουμε μια πολύ διαφορετική ατζέντα για την ΕΕ, και μια ριζική. Πιστεύω ότι είναι αυτό που χρειαζόμαστε το 2025. Διαφορετικά, μπορεί να κερδίσουμε τον αγώνα για την κλιματική ουδετερότητα και να ανακαλύψουμε ότι τρέχαμε στον λάθος αγώνα. Δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε αυτό να συμβεί».
