Η Ευρώπη αντιμετώπιζε ήδη ένα μείγμα προκλήσεων, από τον πόλεμο του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, την επίθεση του Ντόναλντ Τραμπ στο παγκόσμιο εμπόριο και την άνοδο των ακροδεξιών λαϊκιστών στην περιοχή.
Η γαλλική κυβέρνηση κατέρρευσε πάλι, αυτή τη φορά έχοντας κρατήσει λιγότερο από μια ημέρα. Οι αγορές τρόμαξαν από το ενδεχόμενο νέων εκλογών που θα μπορούσαν να φέρουν την ακροδεξιά πιο κοντά στην εξουσία από ποτέ.
Στις Βρυξέλλες και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αξιωματούχοι και διπλωμάτες εξέφρασαν τις προσωπικές τους ανησυχίες ότι η ηγεσία του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν σε διεθνή ζητήματα όπως η Ουκρανία και η Γάζα, μοιραία θα αποδυναμωθεί. Ορισμένοι ανησυχούν ότι ως αποτέλεσμα, ολόκληρη η οικονομία της ευρωζώνης θα μπορούσε σύντομα να βρεθεί σε κίνδυνο.
«Η Γαλλία είναι πολύ μεγάλη για να χρεοκοπήσει, οπότε αυτή η ατελείωτη πολιτική αστάθεια θέτει σε κίνδυνο ολόκληρη την ευρωζώνη», δήλωσε ένας διπλωμάτης από μια χώρα της ΕΕ, ο οποίος, όπως και άλλοι, ζήτησε να παραμείνει ανώνυμος για να σχολιάσει την εσωτερική κατάσταση μιας άλλης χώρας, σημειώνει το Politico. «Είναι το κύριο θέμα συζήτησης σε όλες τις συνομιλίες σήμερα», επεσήμανε.
Και όχι άδικα. Η Γαλλία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ηγετικός παράγοντας της G7, η μόνη πυρηνική δύναμη της ΕΕ και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι, υπό την ηγεσία του Μακρόν, αποτελεί μια πολιτική δύναμη που καθοδηγεί τις υποθέσεις της ΕΕ, με μοναδική ανταγωνίστρια δύναμη τη Γερμανία.
Η απειλή της ακροδεξιάς
Ταυτόχρονα, ο Μακρόν προσπαθεί να αποκρούσει την απειλή της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης, η οποία προηγείται σταθερά στις δημοσκοπήσεις, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα της Γαλλίας.
Ωστόσο, οι κυβερνήσεις του δεν έχουν καταφέρει να περάσουν από το κοινοβούλιο μέτρα για τον περιορισμό των δημόσιων δαπανών. Το παρατεταμένο πολιτικό αδιέξοδο αυξάνει όλο και περισσότερο την πιθανότητα νέων κοινοβουλευτικών εκλογών πριν από το τέλος του έτους, φέρνοντας επιπλέον μήνες αβεβαιότητας.
Ορισμένοι παρατηρητές εξετάζουν πλέον, ακόμη και την πρόωρη παραίτηση του Μακρόν από την προεδρία. Η θητεία του λήγει το 2027.
Κάθε ένα από αυτά τα αποτελέσματα θα άνοιγε τον δρόμο για σημαντικά κέρδη του ακροδεξιού κόμματος της Μαρίν Λε Πεν, το οποίο θα μπορούσε να ανατρέψει την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή και να προκαλέσει κύμα αστάθειας. Το κύριο μέλημα των διπλωματών και των αξιωματούχων της ΕΕ είναι οι επιπτώσεις για την ευρωζώνη.
«Καμπανάκι» από τις αγορές
Τη Δευτέρα, οι επενδυτές στις αγορές της Γαλλίας και της Ευρώπης συνολικά, αντέδρασαν με ανησυχία στην δραματική κατάρρευση της 14ωρης κυβέρνησης του Σεμπαστιάν Λεκορνί. Οι γαλλικές μετοχές και τα κρατικά ομόλογα υποχώρησαν, ενώ το ευρώ αποδυναμώθηκε έναντι του δολαρίου.
«Υπάρχουν ήδη πολλές ανησυχίες γύρω από την οικονομία της ευρωζώνης», δήλωσε ένας κυβερνητικός αξιωματούχος από μια χώρα της ευρωζώνης. «Πραγματικά δεν χρειαζόμαστε κάτι τέτοιο».
Εσωτερικά, οι Γάλλοι αξιωματούχοι προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τους κινδύνους. Ένας από αυτούς δήλωσε ότι, παρά τη «πολυπλοκότητα», εξακολουθεί να υπάρχει «πιλότος» στο υπουργείο Οικονομικών και ότι οι αγορές δεν πρέπει να αντιδρούν υπερβολικά. Δεν είναι όμως όλοι πεπεισμένοι.
«Οι προσπάθειες του προέδρου Μακρόν τα τελευταία οκτώ χρόνια ήταν να δείξει ότι η Γαλλία είναι το πιο ελκυστικό μέρος στην Ευρώπη για επενδύσεις», δήλωσε ο Grégoire Roos, διευθυντής προγραμμάτων για την Ευρώπη και τη Ρωσία στο think tank Chatham House στο Λονδίνο.
«Δεν βλέπω κανέναν σημαντικό διεθνή επενδυτή να επιλέγει τη Γαλλία αυτή τη στιγμή, δεδομένης της απόλυτης έλλειψης πολιτικής σαφήνειας, αλλά και δημοσιονομικής σαφήνειας», τόνισε.
Στις Βρυξέλλες, ορισμένοι διπλωμάτες της ΕΕ ήδη έχουν ξεγράψει τον Μακρόν. Αφού ανέβηκε στην εξουσία το 2017 και έσπασε τα κατεστημένα της γαλλικής πολιτικής, λένε, τώρα φαίνεται να είναι ένας ηγέτης χωρίς δυναμική, του οποίου η επιρροή στις Βρυξέλλες εξασθενεί γρήγορα.
Ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ μίλησε για την «κληρονομιά» του Μακρόν ως ισχυρού στοχαστή που είχε γεννήσει πολλές ιδέες για την προώθηση της αλλαγής στην Ευρώπη και που είχε πείσει άλλους ηγέτες να υιοθετήσουν ορισμένες από αυτές. Η έννοια της «στρατηγικής αυτονομίας» -που καθιστά την ΕΕ πιο αυτάρκη οικονομικά και αμυντικά- γεννήθηκε πριν από χρόνια στο Παρίσι, σημείωσε ο διπλωμάτης.
Με τον πρόεδρο Τραμπ να απομακρύνει πλέον τις ΗΠΑ από την Ευρώπη, αυτή η ιδέα έχει ωριμάσει στις Βρυξέλλες. «Δεν υπάρχουν πολλοί ηγέτες που είναι πρόθυμοι και ικανοί να σκέφτονται πέντε χρόνια μπροστά», ανέφερε ο διπλωμάτης. «Αυτός ήταν πολύ καλός σε αυτό», τόνισε.
Ο Μακρόν, φυσικά, εξελέγη για να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2027 και, παρά τις εικασίες, δεν έχει δώσει καμία ένδειξη ότι θα παραιτηθεί. Εάν παραμείνει, ωστόσο, η αναταραχή στο Παρίσι, σημαίνει ότι η γαλλική επιρροή στις συζητήσεις και την ανάπτυξη της πολιτικής στην ΕΕ είναι πιθανό να μειωθεί.
Οι συζητήσεις μεταξύ των υπουργών Οικονομικών για τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα ήταν πολύ πιο εύκολο να διαμορφωθούν από τη Γαλλία, για παράδειγμα, εάν μπορούσε να στέλνει σταθερά τον ίδιο υπουργό στις συναντήσεις με τους ομολόγους του στις Βρυξέλλες, είπε ο διπλωμάτης. Ωστόσο, οι επαναλαμβανόμενες ανακατατάξεις στο Παρίσι καθιστούν πολύ πιο δύσκολο για τη γαλλική θέση να διατηρήσει την επιρροή της.
Σε κίνδυνο ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ
Από την άλλη πλευρά, πρόωρες εκλογές θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι εθνικές κυβερνήσεις που συζητούν τον προϋπολογισμό είχαν θέσει μια άτυπη προθεσμία για την επίτευξη συμφωνίας πριν από τις γαλλικές εκλογές του 2027, δεδομένου του κινδύνου η Λεπέν να πολιτικοποιήσει και τελικά να εκτροχιάσει τη συζήτηση.
Ο Μακρόν έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την υποστήριξη της Ουκρανίας και της ίδιας της ηπείρου έναντι της Ρωσίας, τόσο προτρέποντας τους ομολόγους του ηγέτες να κάνουν περισσότερα για να εξοπλίσουν την Ευρώπη με δικές της στρατιωτικές δυνατότητες, όσο και συντονίζοντας τις ενέργειες με τους συμμάχους.
Η κοινή του πρωτοβουλία με τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Kιρ Στάρμερ για τη συγκρότηση μιας «συμμαχίας των προθύμων» παραμένει η μόνη επιλογή όσον αφορά την υποστήριξη οποιασδήποτε ενδεχόμενης ειρηνευτικής συμφωνίας στην Ουκρανία. «Δεν είναι καλό για την ΕΕ να βρίσκεται σε αναταραχή ένα από τα μεγαλύτερα κράτη μέλη, ειδικά στην τρέχουσα κατάσταση ασφαλείας», δήλωσε αξιωματούχος της ευρωζώνης.
Μια ισχυρή «γαλλο-γερμανική μηχανή» -με ισχυρούς ηγέτες που συνεργάζονται στο Παρίσι και το Βερολίνο- θεωρείται παραδοσιακά απαραίτητη για να καταστεί η ΕΕ ισχυρή και αποτελεσματική. Οι δυσκολίες του Μακρόν καθιστούν αυτό το στόχο πολύ πιο δύσκολο να επιτευχθεί, ακόμη και με έναν νέο ηγέτη στη Γερμανία, τον Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος θεωρείται στις Βρυξέλλες πολύ πιο δυναμικός από τον προκάτοχό του.
Ένας Γάλλος αξιωματούχος από το συμβούλιο ενός απερχόμενου υπουργού αναγνώρισε το πρόβλημα. «Αυτό αφήνει τη Γαλλία απούσα σε μια εποχή που η Ρωσία εισβάλλει σε ευρωπαϊκά εδάφη, όταν η Κίνα έχει απίστευτη βιομηχανική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες του Τραμπ συνεχίζουν να κάνουν ανόητα πράγματα», δήλωσε. «Νομίζω ότι η ηγεσία της Γαλλίας θα λείψει. Είναι αδύνατο για τη Γαλλία να δώσει αυτό που έχει να δώσει υπό αυτές τις συνθήκες».
Στη συνέχεια, υπάρχει το ερώτημα του τι ή ποιος θα ακολουθήσει. Εάν ο Μακρόν προκηρύξει νέες εκλογές, η γαλλική ακροδεξιά αναμένεται να κερδίσει, αν και το ποσοστό της στις δημοσκοπήσεις παραμένει σε γενικές γραμμές σταθερό, μεταξύ 30% και 32%.
Η ακροδεξιά της Ευρώπης έχει πάρει θάρρος από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Μακρόν, ακόμη και πριν από την κατάρρευση της κυβέρνησης τη Δευτέρα. Η Λεπέν, γιόρτασε τη νίκη του δεξιού λαϊκιστή, Αντρέι Μπάμπις, στις εκλογές του περασμένου Σαββατοκύριακου στην Τσεχία και χρησιμοποίησε την κρίση της Δευτέρας για να επαναλάβει τις εκκλήσεις της για εκλογές.
Ο Γκερτ Βίλντερς, ο βετεράνος ακροδεξιός Ολλανδός που κέρδισε τις περισσότερες έδρες στις τελευταίες εκλογές στην Ολλανδία, προειδοποίησε νωρίτερα φέτος «όλους τους παλιούς ηγέτες», συμπεριλαμβανομένου του Μακρόν: «Ο χρόνος σας τελείωσε», προειδοποίησε.
