Νέα ένταση προκλήθηκε σήμερα για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ καθώς δημοσίευμα του “Φιλελεύθερου” για επιστολή του ΑΔΜΗΕ στη ΡΑΕΚ προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Προέδρου Χριστοδουλίδη και στη συνέχεια τη διάψευση του σχετικού δημοσιεύματος από τον ΑΔΜΗΕ.
Ειδικότερα οι εξελίξεις με τη σειρά έχουν ως εξής:
ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΥ
Ο φορέας υλοποίησης του έργου υπέβαλε ένσταση στη ΡΑΕΚ εναντίον της απόφασης της ρυθμιστικής αρχής, ημερομηνίας 31 Ιουλίου 2024, να του εγκρίνει ανάκτηση εξόδων 82 εκατ. ευρώ, με δικαίωμα είσπραξης μόνο 25 εκατ. για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2025. Πληροφορίες φέρουν τον ΑΔΜΗΕ να διεκδικεί να του αναγνωριστεί δικαίωμα ανάκτησης ποσού 251 εκατ. ευρώ για δαπάνες που έκανε μέχρι τώρα, πριν ολοκληρωθεί το έργο.
Με την ένσταση ο ΑΔΜΗΕ ζητά την ακύρωση της απόφασης του Ιουλίου -για τη λήψη της οποίας είχε πιέσει έντονα για μακρά περίοδο- και την αντικατάστασή της από άλλη, μέσω της οποίας θα εγκριθεί η ανάκτηση όλων των εξόδων του για το καλώδιο, καθώς θα γίνονται και θα δικαιολογούνται μέσω της ΡΑΕΚ με τιμολόγια.
Επί της ουσίας, ο ΑΔΜΗΕ επιχειρεί να ανατρέψει το Πλαίσιο Συμφωνίας που είχε υπογραφεί από τις κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας τον Ιούλιο του 2024, το οποίο προβλέπει πως η Κύπρος δεν θα πληρώνει στο στάδιο της κατασκευής του έργου όλα τα έξοδα που γίνονται (κάτι που θα κάνει η Ελλάδα), αλλά μόνο 25 εκατ. τον χρόνο, για την περίοδο 2025-2029. Όλες οι υπόλοιπες δαπάνες θα πληρωθούν σταδιακά από τους καταναλωτές ηλεκτρισμού στην Κύπρο (με αναλογία 63-37%), μετά τη λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Το κυριότερο, όμως, είναι ότι ο φορέας υλοποίησης αμφισβητεί και επιχειρεί να ανατρέψει το ρυθμιστικό πλαίσιο που ενέκριναν ΡΑΕΚ και ΡΑΑΕΥ τον Ιούλιο του ’24, αφού πρώτα ενσωμάτωσαν σε αυτό το Πλαίσιο Συμφωνίας των κυβερνήσεων για τα 125 εκατ. μέχρι και το 2029 από πλευράς Κύπρου.
Ο ΑΔΜΗΕ θεωρεί -μετά παρέλευση 14 μηνών- λανθασμένη ή και παράνομη τη ρυθμιστική πρακτική που επέλεξε η ΡΑΕΚ (οι δύο κυβερνήσεις, για την ακρίβεια), δηλαδή να του πληρώνει μόνο ένα μικρό ποσοστό από τα συνολικά του έξοδα και τα υπόλοιπα να τα εισπράξει μετά τη λειτουργία της διασύνδεσης.
Ωστόσο, η πρακτική αυτή (να αποπληρώνονται τα υπό ρύθμιση έργα μετά τη λειτουργία τους) εφαρμόζεται από τη ΡΑΕΚ (και από ρυθμιστικές αρχές άλλων κρατών της ΕΕ) και σε όλα τα έργα που εκτελεί η ΑΗΚ. Η απόφαση να δίνονται στον ΑΔΜΗΕ 25 εκατ. τον χρόνο μέχρι και το 2029, πριν λειτουργήσει η διασύνδεση, αποτελεί παρέκκλιση της ΡΑΕΚ (μετά από το Πλαίσιο Συμφωνίας των δύο κυβερνήσεων) από τη συνήθη πρακτική της.
Από την στιγμή που η κυπριακή Κυβέρνηση αναγνωρίζει μεν την οφειλή των 25 εκατ. για τις δαπάνες του 2025 αλλά επιφυλάσσεται να την πληρώσει «αφού ικανοποιηθούν και οι δεσμεύσεις του ΑΔΜΗΕ» (κάτι που παραπέμπει στην πραγματοποίηση των θαλασσίων ερευνών μεταξύ Κρήτης και Κύπρου), θεωρείται βέβαιο πως ούτε η ΡΑΕΚ, ούτε πολύ περισσότερο η κυπριακή Κυβέρνηση θα αποδεχθούν το αίτημα του ΑΔΜΗΕ να ανατραπεί η απόφαση του Ιουλίου και να αρχίσει η πληρωμή του ελληνικού οργανισμού με πολύ μεγαλύτερα ποσά, όπως θα προχωρούν οι εργασίες κατασκευής του καλωδίου. Καταργώντας, δηλαδή, τη συμφωνία για πληρωμή μόνο 25 εκατ. τον χρόνο, εντός μίας πενταετίας.
Όμως, σύμφωνα με τη νομοθεσία, αν η ένσταση του ΑΔΜΗΕ απορριφθεί, τότε ο φορέας υλοποίησης αποκτά δικαίωμα να καταθέσει προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο της Κύπρου, ζητώντας από αυτό την ακύρωση της ρυθμιστικής απόφασης του Ιουλίου. Και θα είναι μάλλον η 3η φορά που ο ΑΔΜΗΕ προσφεύγει στη Δικαιοσύνη εναντίον αποφάσεων της ΡΑΕΚ, με ορατό πλέον τον κίνδυνο το πολυδιαφημσιμένο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης να εξελιχθεί σε μία τεραστίων διαστάσεων νομική σύγκρουση των δύο κρατών, αφού το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών του ΑΔΜΗΕ διατηρεί η Ελληνική Δημοκρατία.
Αυτό το ενδεχόμενο ίσως επιτρέψει στον ΑΔΜΗΕ να εμφανίσει τη ΡΑΕΚ και την Κυπριακή Δημοκρατία σαν τους αποκλειστικούς υπεύθυνους ενός ναυαγίου του έργου, επικαλούμενος τα «ρυθμιστικά κενά» ή τις «κακές ρυθμιστικές πρακτικές της ΡΑΕΚ» ή και των δύο ρυθμιστών, αποσιωπώντας το μεγαλύτερο πρόβλημα: Τις καταχρηστικές διεκδικήσεις της Τουρκίας στη θαλάσσια περιοχή νοτιοανατολικά της Κρήτης και τις συνεχείς αναβολές της ελληνικής Κυβέρνησης να εκδώσει navtex για την πραγματοποίηση των απαραίτητων βυθομετρήσεων, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει η πόντιση του καλωδίου που κατασκευάζει η Nexans στη Νορβηγία.
Εκτιμάται από παράγοντες που παρακολουθούν τις εξελίξεις ότι η επιστολή – επίθεση του ΑΔΜΗΕ συνιστά επισημοποίηση της απόφασης του οργανισμού -πιθανό και της ελληνικής Κυβέρνησης- να εμφανίσουν την Κύπρο ότι παρεμποδίζει την υλοποίηση του έργου. Φορτώνοντάς της τις ευθύνες για τα θέματα αποζημιώσεων που θα εγερθούν αν όντως το έργο ματαιωθεί.
Ο “Φιλελεύθερος” σε ανάρτηση του στην ιστοσελίδα του Παρά την επίσημη διάψευση από τον ΑΔΜΗΕ, πριν από λίγο, προκύπτει και πάλι Κίνδυνος εκτροχιασμού ενός στρατηγικής σημασίας έργου, της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου και μελλοντικά με το Ισραήλ, όχι μόνο λόγω των αντιδράσεων της Τουρκίας, που εμποδίζουν μέχρι στιγμής τις έρευνες, αλλά κυρίως λόγω της σύγκρουσης του ΑΔΜΗΕ με τη Ρυθμιστική Αρχή της Κύπρου σε ό,τι αφορά την οικονομική πτυχή της υλοποίησης του έργου.
ΔΗΛΩΣΗ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ
Κληθείς να σχολιάσει νέες απαιτήσεις του ΑΔΜΗΕ σε σχέση με το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Φιελεύθερου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε “να αναφέρω πρώτα ότι έχω ενημερωθεί από το πρωτοσέλιδο που έχετε αναφέρει. Να σημειώσω ότι για το συγκεκριμένο έργο υπάρχει πλήρης κατανόηση και συμφωνία πλαίσιο ανάμεσα στην Ελληνική και στην Κυπριακή Κυβέρνηση. Πρόσφατα στη Νέα Υόρκη συμφωνήσαμε με τον Έλληνα Πρωθυπουργό για το πώς προχωρούμε πολύ συγκεκριμένα και, μάλιστα, εκδόθηκε και μια σχετική ανακοίνωση.
Από κει και πέρα, θέλω να το αναφέρω, αν ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ νομίζει ότι με τέτοιες επιστολές ή με πληρωμένες καταχωρήσεις εκβιάζεται η Κυπριακή Κυβέρνηση, προφανώς δεν ξέρει με ποιους έχει να κάνει. Η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ και η Κυπριακή Κυβέρνηση είναι εδώ για να στηρίξει μόνο τα συμφέροντα του κυπριακού λαού. Αυτό είναι το ξεκάθαρο μήνυμα προς τον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ».
Σε παρατήρηση δημοσιογράφου ότι, ωστόσο, μεγαλομέτοχος του ΑΔΜΗΕ είναι η Ελληνική Κυβέρνηση, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι «δεν είναι η Ελληνική Κυβέρνηση που αποφασίζει για τις επιστολές που στέλνει ο ΑΔΜΗΕ, γιατί με την Ελληνική Κυβέρνηση υπάρχει πλαίσιο για το πώς προχωρά το έργο, για τις υποχρεώσεις του καθενός, και υπάρχει και η πρόσφατη κοινή ανακοίνωση του Έλληνα Πρωθυπουργού και εμένα, μετά τη συνάντηση μας στη Νέα Υόρκη».
Η ΔΙΑΨΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΔΜΗΕ
Ο ΑΔΜΗΕ διαψεύδει κατηγορηματικά πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο δημοσίευμα της κυπριακής ιστοσελίδας philenews με τίτλο «Αποκαλυπτικό: Κήρυξε πόλεμο ο ΑΔΜΗΕ για το καλώδιο – Επιστολή βόμβα στη ΡΑΕΚ – Ετοιμάζεται για προσφυγή στη δικαιοσύνη», σχετικά με διεκδικήσεις του για το ύψος της προβλεπόμενης αποζημίωσης από την ΡΑΕΚ, όσον αφορά το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου.
Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει και διεκδικεί τη συμφωνημένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, και τίποτα περισσότερο όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες του έργου (capex), και διαψεύδει την αυθαίρετη και αδιασταύρωτη πληροφορία του δημοσιεύματος περί άμεσης διεκδίκησης των 251 εκατ. ευρώ, το οποίο αποτελεί μέρος των 1,9 δις €, του έργου, και το οποίο θα ανακτηθεί στο βάθος χρόνου των 35 ετών απόσβεσης που έχει προσδιοριστεί ρυθμιστικά.
Ο λόγος που ο ΑΔΜΗΕ με βάση το προβλεπόμενο συμβατικό δικαίωμά του αιτήθηκε αναθεώρηση της απόφασης της ΡΑΕΚ της 31ης Ιουλίου 2025, είναι ότι η ΡΑΕΚ με αυτή την απόφαση δεν αναγνώρισε τα έξοδα που έχει κάνει ο Διαχειριστής έως σήμερα, παρά τα στοιχεία που έχει λάβει και παρά το γεγονός ότι η Ελληνική ρυθμιστική αρχή τα αναγνωρίζει.
Συγκεκριμένα η ΡΑΕΚ αναγνώρισε μόνο ποσό ύψους 82 εκατ. ευρώ, έναντι περίπου 251 εκατ. ευρώ, τα οποία αποτελούν βεβαιωμένες έως σήμερα επενδυτικές δαπάνες.
Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει το προς ανάκτηση ποσό των 25 εκατ ευρώ για το 2025 ως έναντι του πραγματικού εσόδου του έργου, το οποίο ρυθμιστικά θα πρέπει να υπολογιστεί στη βάση του συνόλου των επενδυτικών δαπανών, όπως πράττει η ΡΑΑΕΥ, διεκδικεί για τον λόγο αυτόν την αναγνώριση από τη ΡΑΕΚ του συνόλου των πραγματικών δαπανών του έως σήμερα. Με την ένσταση προσκομίζονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη.
ΑΛΛΕΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΑΔΜΗΕ
Στο μεταξύ αρμόδιες πηγές του ΑΔΕΙΕ, με τις οποίες συνομίλησε το αθηναϊκό πόρτα “Protothema.gr” επιβεβαιώνουν ότι η εταιρεία κατέθεσε ένσταση αναθεώρησης κατά της απόφασης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ), η οποία αναγνώρισε μόλις 82 εκατ. ευρώ από τις συνολικές δαπάνες ύψους 250 εκατ. ευρώ που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί για την κατασκευή του υποβρυχίου καλωδίου διασύνδεση Κρήτης Κύπρου.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η ένσταση υποβλήθηκε την τελευταία ημέρα της προβλεπόμενης προθεσμίας, με στόχο να διασφαλιστούν τα συμφέροντα της εταιρείας και να μην υπάρξουν μελλοντικές νομικές εμπλοκές για τη διοίκηση. Όπως τονίζεται, η διαδικασία αυτή αποτελεί συνηθισμένη πρακτική όταν υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες σε αποφάσεις ρυθμιστικών αρχών.
Οι πηγές του ΑΔΜΗΕ επισημαίνουν μεταξύ άλλων, ότι υπάρχουν επιστολές και βεβαιώσεις από τις τράπεζες που τεκμηριώνουν ότι οι πληρωμές για το έργο ανέρχονται σε 251 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα, στο πλαίσιο πρόσφατης τηλεδιάσκεψης με την Κομισιόν, την ΡΑΑΕΥ και τη ΡΑΕΚ συμφωνήθηκε η δημιουργία τεχνικής ομάδας, η οποία θα επανεξετάσει αν είναι ορθό να αναγνωριστούν μόνο 82 εκατ. ευρώ έναντι των 250 εκατ. ευρώ που έχουν δαπανηθεί.
Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν ότι ο ΑΔΜΗΕ κινείται σε πλήρη συνεννόηση με την ελληνική κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ το ζήτημα πλέον ξεπερνά τα τεχνικά όρια και έχει λάβει διαστάσεις που αφορούν τις κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου
ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΕΚΤΟΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ
Οι εξελίξεις αυτές καθιστούν αναγκαία τη συνεννόηση και σε τεχνοκρατικό επίπεδο μεταξύ ΑΔΜΗΕ και ΡΑΕΚ, καθώς και, βεβαίως, την άμεση δρομολόγηση της επανάληψης των ερευνών για την πόντιση του καλωδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης, τις οποίες διέκοψε πέρυσι τον Ιούλιο η Τουρκία με την αποστολή πολεμικών σκαφών ανατολικά της Κάσου.
Πρόκειται για κρίση που πρέπει να επιλυθεί άμεσα, προκειμένου να μην υπονομευθεί πλήρως το σημαντικό έργο της διασύνδεσης, αλλά και για να προστατευθούν οι σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας.
