Ο βαθμός υλοποίησης του 15ετούς Σχεδίου Υδατικής Ανάπτυξης, ύψους €1,5 δις, είναι πολύ περιορισμένος, αφού μόνο 14 έργα από τα 60 που προγραμματίστηκαν έχουν ολοκληρωθεί, αναφέρεται σε ειδική έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, που δόθηκε την Τρίτη στη δημοσιότητα
Τα ευρήματα και οι συστάσεις της Ελεγκτικής, πέραν του σχεδίου υδατικής ανάπτυξης της Κύπρου, αφορούν και επιμέρους θέματα της υδατικής διαχείρισης, όπως είναι η ασφάλεια των φραγμάτων, οι διαρροές, η τιμολογιακή πολιτική και οι μονάδες αφαλάτωσης.
Στα ευρήματα του ελέγχου αναφέρεται ότι η λειτουργία της Συμβουλευτικής Επιτροπής Διαχείρισης Υδάτων (ΣΕΔΥ) και η καθοδήγηση που παρέχει στους Τοπικούς Φορείς Ύδρευσης (ΤΦΥ) σε θέματα υδατικής διαχείρισης δεν έχουν βελτιωθεί και ότι το υδατικό ισοζύγιο της Κύπρου, δηλαδή η διαφορά μεταξύ της ζήτησης και των διαθέσιμων υδάτινων πόρων, εξακολουθεί να παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις, γεγονός που δυσχεραίνει τον μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό.
Σύμφωνα με την ΕΥ, ο βαθμός υλοποίησης του 15ετούς Σχεδίου Υδατικής Ανάπτυξης το 2016–2030, είναι πολύ περιορισμένος, προσθέτοντας ότι μόνο 14 έργα από τα 60 που προγραμματίστηκαν έχουν ολοκληρωθεί.
Επίσης οι προϋπολογισθείσες δαπάνες ανά έργο δεν αντιπαραβάλλονται από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) με τις πραγματικές, ώστε να διαφανούν τυχόν αποκλίσεις, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να τεκμηριωθεί εάν το ποσό που είχε αρχικά υπολογιστεί είναι επαρκές για την ολοκλήρωση όλων των έργων.
Για το Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) (2016 – 2021), ύψους €19,2 εκ., αναφέρεται ότι μόνο 15 από τα 38 μέτρα είχαν ολοκληρωθεί, 16 βρίσκονταν σε εξέλιξη, ενώ για επτά δεν είχε ακόμη καν ξεκινήσει η υλοποίηση.
Η ΕΥ διαπιστώνει ότι εξακολουθούν να παρατηρούνται ελλείψεις στα θέματα ασφάλειας των φραγμάτων στην Κύπρο, πολλά από τα οποία είναι παλιά και χρήζουν άμεσης επαναξιολόγησης και συντήρησης. Δεν εφαρμόζεται ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης για τα θέματα ασφάλειάς των φραγμάτων, ούτε ετοιμάστηκαν χάρτες από πιθανή αστοχία και εγχειρίδια λειτουργίας και συντήρησης για όλα τα φράγματα.
Η ΕΥ επισημαίνει στα ευρήματά της ότι για κανένα ιδιωτικό φράγμα δεν έχει εκδοθεί ακόμα τελικό πιστοποιητικό ενώ για τα κυβερνητικά φράγματα δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το θέμα.
Αφαλατώσεις
Για την παραγωγή αφαλατωμένου νερού παρόλο που αναφέρεται ότι έχει βοηθήσει σημαντικά στην κάλυψη των αναγκών ύδρευσης και απεξάρτησης από τις καιρικές συνθήκες, έχει δημιουργήσει περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως την αρνητική συνεισφορά στις εκπομπές ρύπων αερίων θερμοκηπίου και την επιβάρυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, λόγω της απόρριψης της άλμης.
Επίσης, λέει ότι η λύση αυτή είναι δαπανηρή και αυξάνει το κόστος που καλούνται οι καταναλωτές να καταβάλουν, γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρξει αξιοποίηση των μονάδων αφαλάτωσης με το πιο βέλτιστο τρόπο στη βάση κόστους/ οφέλους.
Σε νέες συμβάσεις για μονάδες αφαλάτωσης, η ΕΥ συστήνει να περιλαμβάνεται ρητή πρόβλεψη για την τοποθέτηση σημαντήρων από την ανάδοχο εταιρεία.
Η ΕΥ λέει ακόμη στην έκθεσή της ότι οι σημαντικότερες απειλές στα υπόγεια ύδατα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα αστικά λύματα, τα κτηνοτροφικά απόβλητα καθώς και τη νιτρορύπανση και την υφαλμύρινση. Επισημαίνεται επίσης ότι δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα η κατασκευή του αρδευτικού δικτύου της περιοχής Σολέας, με αποτέλεσμα οι ποσότητες νερού που αποθηκεύονται στο εν λόγω φράγμα, να μη αξιοποιούνται.
Φράγμα Μαυροκόλυμπου
Για τη διαρροή στο φράγμα Μαυροκόλυμπου, η οποία, σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του ΤΑΥ, οφειλόταν σε αστοχία του αγωγού εξαερισμού της σήραγγας εκκένωσης του φράγματος, η ΕΥ επαναφέρει τη σύστασή της για ετοιμασία χαρτών κατάκλισης από αστοχία φραγμάτων για όλα τα μεγάλα φράγματα, συμπεριλαμβανομένου εκείνου του Κούρη.
Επίσης, ζητά ετοιμασία Έκθεσης αιτιών και αντικτύπου για το φράγμα Μαυροκόλυμπου ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα για αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
Απώλειες νερού
Οι πολύ σημαντικές εκτιμώμενες ποσότητες απώλειας νερού πρέπει να ανησυχήσουν σοβαρά το Τμήμα Υδάτων αναφέρει η ΕΥ, αφενός λόγω του ότι το ατιμολόγητο νερό συνεπάγεται μεγάλη απώλεια εσόδων από τους ΤΦΥ και αφετέρου λόγω της ανάγκης περιορισμού της σπατάλης νερού, ώστε να μπορεί να αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά η λειψυδρία που απασχολεί διαχρονικά τη χώρα μας.
Η ΕΥ συστήνει οι Τοπικοί Φορείς Ύδρευσης, με πεπαλαιωμένα δίκτυα ηλικίας πέραν των 20 ετών, να προβαίνουν σε συχνότερες προληπτικές συντηρήσεις των δικτύων τους και αντικαταστάσεις, όπου επιβάλλεται, με καινούργια, έτσι ώστε να μειωθούν οι απώλειες νερού.
Επιπλέον, η τήρηση μητρώων παρακολούθησης βλαβών κρίνεται απαραίτητη για τη σωστή παρακολούθηση και τάχιστη εφαρμογή διορθωτικών μέτρων σε προβληματικά δίκτυα εκεί και όπου χρειάζεται.
