Άγνωστος είναι ο αριθμός των καταγγελιών για σεξουαλική παρενόχληση που έχουν γίνει στη Δημόσια Υπηρεσία, δείχνει έρευνα του ΚΥΠΕ. Με αφορμή τη συζήτηση του θέματος στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπου οι Βουλευτές της Επιτροπής αναφέρθηκαν σε “δαιδαλώδεις και αποτρεπτικές” διαδικασίες, διαφάνηκε ότι οι καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση μπορούν να εξετάζονται είτε ενδοτμηματικά, είτε από το Τμήμα Εργασίας, είτε από την Επίτροπο Διοικήσεως, ενώ δεν υπάρχει μηχανισμός για συνολική καταγραφή των δεδομένων, με αποτέλεσμα να μην εντοπίζεται το μέγεθος του προβλήματος, για να μπορούν να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για αντιμετώπισή του.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων για το 2024, 40% των γυναικών στην Κύπρο έχουν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας τους, σε σύγκριση με 31% στην ΕΕ. Αυτό δεν φαίνεται να απεικονίζεται στα στοιχεία που είναι διαθέσιμα για τις καταγγελίες στη Δημόσια Υπηρεσία.
Ο Αρχιεπιθεωρητής, Αλέξανδρος Αλεξάνδρου, ανέφερε τη Δευτέρα στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής ότι την τριετία 2022-2024 υποβλήθηκαν στο Τμήμα Εργασίας μόλις 10 καταγγελίες που αφορούσαν σεξουαλική παρενόχληση. Ωστόσο, καταγγελίες τυγχάνουν διερεύνησης και από τα Υπουργεία και τα επιμέρους τμήματα και υπηρεσίες εσωτερικά, αλλά και από την Επίτροπο Διοικήσεως.
Από το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού αναφέρθηκε στο ΚΥΠΕ ότι δεν υπάρχουν συγκεντρωτικά στοιχεία για τις καταγγελίες που τυγχάνουν ενδοτμηματικού χειρισμού, ούτε εφαρμόζεται διαδικασία συλλογής τους. «Θα πρέπει να στέλνουμε επιστολή σε όλα τα τμήματα και να ζητάμε αυτά τα στοιχεία», ανέφερε η Μαρία Κλεάνθους, Προϊσταμένη του Τομέα Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού και Εργασιακών Σχέσεων, αναφέροντας ότι δεν υπάρχει τέτοια διαδικασία σε ισχύ.
Σημείωσε, ακόμα, ότι σχετική διαδικασία προβλεπόταν μέσα από την εφαρμογή ηλεκτρονικού συστήματος, που θα επέτρεπε τη συλλογή δεδομένων, το οποίο, όμως, δεν ολοκληρώθηκε, εξαιτίας προβλημάτων στη σύμβαση του.
Όπως είπε η κ. Κλεάνθους, στοιχεία υπάρχουν μόνο για τις υποθέσεις που καταλήγουν σε πειθαρχική δίωξη και τηρούνται από την Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας. Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΔΥ για το 2024, συνολικά για τα έτη 2022-2024 πραγματοποιήθηκαν 14 πειθαρχικές διώξεις, χωρίς όμως να διευκρινίζεται η φύση του πειθαρχικού αδικήματος.
Άλλες 10 καταγγελίες που αφορούσαν σεξουαλική παρενόχληση στη δημόσια υπηρεσία έχουν υποβληθεί τα τελευταία τρία χρόνια στο Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως, με τη Μαρία Στυλιανού-Λοττίδη να αναφέρει στο ΚΥΠΕ ότι δεν πρόκειται απαραίτητα για τις ίδιες 10 καταγγελίες που υποβλήθηκαν και στο Τμήμα Εργασίας.
Η Επίτροπος δέχθηκε, επίσης, το ίδιο διάστημα, ακόμα τρεις καταγγελίες που αφορούσαν τον ιδιωτικό τομέα.
Ερωτηθείσα για την έκβαση των δέκα καταγγελιών, η Επίτροπος είπε ότι σε κάποιες περιπτώσεις προωθήθηκε η πειθαρχική διαδικασία κατά του θύτη, κάποιες ακόμη εξετάζονται, ενώ έκανε αναφορά και στην περίπτωση του Υπουργείου Παιδείας που καθυστερεί να στείλει τον φάκελο υπόθεσης, καθώς επικαλείται αναμονή γνωμάτευσης της Νομικής Υπηρεσίας για την παραχώρηση του φακέλου.
Σε άλλες περιπτώσεις, η Επίτροπος προχώρησε με συστάσεις, σε άλλες με καθοδήγηση και παρέμβαση, ενώ κάποιες από τις καταγγελίες αποσύρθηκαν.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, η κ. Στυλιανού-Λοττίδη είπε ότι οι καταγγελίες που φτάνουν στο Γραφείο της αφορούν τόσο το ίδιο το περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης, όσο και παράπονα για τον τρόπο χειρισμού των καταγγελιών τους από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
«Το 2018 το Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως εκπόνησε Κώδικα Σεξουαλικής Παρενόχλησης στον χώρο εργασίας, ο οποίος υιοθετήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και έγινε δεσμευτικός για όλη τη δημόσια υπηρεσία», ανέφερε. Στον Κώδικα αναφέρονται, μεταξύ άλλων, οι διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται στην περίπτωση ανεπίσημης και επίσημης (γραπτής) καταγγελίας, ο τρόπος χειρισμού του φερόμενου θύτη και θύματος, η διαδικασία λήψης μαρτυριών κ.λπ.
Πρόσθεσε ότι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις δημιούργησαν αντίστοιχο κώδικα για τον ιδιωτικό τομέα για υιοθέτηση από τις επιχειρήσεις. Η υιοθέτηση του κώδικα είναι υποχρεωτική με βάση το ενωσιακό δίκαιο, επισήμανε η Επίτροπος, αναφέροντας ότι σε περίπτωση καταδίκης καταγγελλόμενου, φέρει ευθύνη και ο εργοδότης, αν δεν έχει υιοθετήσει τον κώδικα.
Καταγγελίες μπορούν να υποβάλλονται και στην Επιτροπή Ισότητας των Φύλων στην απασχόληση και την επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία προωθεί τις καταγγελίες που λαμβάνει στο Τμήμα Εργασίας. Ωστόσο, στην Επιτροπή υποβλήθηκε μόλις μία καταγγελία το 2022 και μία το 2023 που αφορούν σεξουαλική παρενόχληση στον δημόσιο τομέα και άλλη μία το 2023 που αφορά τον ιδιωτικό τομέα.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ελένη Κουζούπη, επιβεβαίωσε ότι δεν υπάρχουν συγκεντρωτικά στοιχεία και πρότεινε τα στοιχεία να συγκεντρώνονται από το Υπουργείο Εργασίας που είναι η αρμόδια αρχή για εφαρμογή του νόμου.
Σημειώνοντας ότι η ίδια δεν είναι ικανοποιημένη από την αντιμετώπιση του προβλήματος, σημείωσε ότι έχουν γίνει βήματα, αλλά μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα ακόμα. Όπως ανέφερε, η Επιτροπή προτίθεται να στείλει ερωτηματολόγιο στα Υπουργεία για να εντοπίσει πώς χειρίζονται τα περιστατικά, αν έχουν σημείο επαφής ισότητας, αν τηρούν τις διαδικασίες του κώδικα, πώς λειτουργούν όταν παραλαμβάνουν ένα παράπονο και τι έχουν κάνει μέχρι σήμερα. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ζητήσουν, είπε, και στατιστικά στοιχεία.
Υπογράμμισε ότι ο αριθμός που παρουσιάστηκε στη Βουλή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική εικόνα. «Δεν είναι δέκα οι καταγγελίες. Είναι πολύ περισσότερες. Υπάρχουν και σε άλλους θεσμούς, είναι κατακερματισμένες», είπε.
Η ίδια σημείωσε ότι είναι υπέρ του να τεθούν στενά χρονικά όρια στην εξέταση των καταγγελιών, για να μην παραγράφεται το αδίκημα. Επισήμανε, ακόμα, ότι το Τμήμα Εργασίας χρειάζεται να ενισχυθεί με εκπαιδευμένους επιθεωρητές, οι οποίοι θα καθοδηγούν το θύμα και «δεν θα διώχνουν υποθέσεις». Τόνισε, ακόμα, την ανάγκη διαπαιδαγώγησης και αλλαγής στην κουλτούρα, καθώς και πιθανές αλλαγές που χρειάζονται στη νομοθεσία.
Ανάγκη για πρωτόκολλο και χρονοδιάγραμμα εξέτασης καταγγελιών
Τον κατακερματισμό των καταγγελιών επιβεβαίωσε και η Δέσποινα Ησαΐα, Υπεύθυνη του Τμήματος Εργαζομένων Γυναικών της ΣΕΚ, σημειώνοντας ότι δεν υπάρχουν κάπου συγκεντρωτικά τα στοιχεία. «Θα έπρεπε να είναι αρμόδια η κυβέρνηση να συλλέγει αυτά τα δεδομένα και να υπάρχουν καταγεγραμμένες πόσες καταγγελίες έγιναν, πόσες αφορούσαν σεξουαλική παρενόχληση, πόσες εκφοβισμό, κ.λπ.».
Η κ. Ησαΐα υπογράμμισε ότι οι δέκα καταγγελίες τα τελευταία τρία χρόνια στις οποίες έγινε αναφορά από το Τμήμα Εργασίας, «δεν αντικατοπτρίζουν το μέγεθος του προβλήματος», σημειώνοντας ότι η Γραμμή Στήριξης για εργασιακό εκφοβισμό που εγκαινίασε η ΣΕΚ το 2021 δέχεται καθημερινά κλήσεις.
Σημείωσε την ανάγκη κατάρτισης πρωτοκόλλου για τον χειρισμό των καταγγελιών και θέσπισης αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων που να δεσμεύουν όλους τους αρμόδιους (Τμήμα Εργασίας, Επίτροπο Διοίκησης ή όποιον άλλο διερευνά καταγγελία) να ολοκληρώνουν τις εκθέσεις τους σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Όπως σημείωσε, αυτές οι εκθέσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το θύμα και ως τεκμήριο για καταγγελία στην Αστυνομία.
«Ο κόσμος φοβάται και νιώθει ότι δεν θα βρει το δίκιο του», είπε, αναφερόμενη σε περιπτώσεις που απευθύνθηκαν στο Τμήμα Εργασίας, το οποίο απαντούσε με επιστολή ότι το παράπονο δεν εμπίπτει στη νομοθεσία. «Ο κόσμος απογοητεύεται με τέτοιους χειρισμούς», είπε. Διευκρίνισε, ακόμα, ότι ο νόμος για την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών στην απασχόληση και την επαγγελματική εκπαίδευση δίνει το δικαίωμα στο Τμήμα Εργασίας να μπει, ακόμα και με συνοδεία Αστυνομίας, στους χώρους εργασίας και να εξετάσει μια καταγγελία. «Αυτό γίνεται ή περιοριζόμαστε σε επιστολές μεταξύ τμημάτων;», διερωτήθηκε.
Τη σημασία διευκρίνισης και επίσπευσης των διαδικασιών επισήμανε και η Οργανωτική Γραμματέας της ΠΟΓΟ, Ελένη Ευαγόρου. Μιλώντας στο ΚΥΠΕ, ανέφερε ότι χρειάζονται πιο άμεσες διαδικασίες και ότι «δεν υπάρχει ένας φορέας που να είναι υπεύθυνος, να τον γνωρίζει ο κόσμος και να είναι μια ξεκάθαρη διαδικασία».
Η κ. Ευαγόρου ανέφερε, ακόμα, ότι η ορθότερη διαδικασία θα ήταν να προηγείται η ποινική διαδικασία και σε περίπτωση καταδίκης, η αρμόδια αρχή να προχωρά και σε πειθαρχική δίωξη του φερόμενου θύτη. Η σεξουαλική παρενόχληση «είναι ποινικό αδίκημα. Το να το περιορίζουμε κάτω από τον κώδικα για τη δημόσια υπηρεσία, είναι σαν να υποβιβάζουμε το ζήτημα», είπε, σημειώνοντας ότι με τις σημερινές διαδικασίες, αν η πειθαρχική δεν καταλήξει, δύσκολα το θύμα θα προχωρήσει σε ποινική διαδικασία.
Επισήμανε, ακόμα, ότι στον ιδιωτικό τομέα, τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα. «Αρκετές κοπέλες ήρθαν σε εμάς που σκέφτονταν να καταγγείλουν», είπε, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι, ειδικά σε περιπτώσεις που αφορούν επισφαλείς θέσεις εργασίας, τα θύματα σκέφτονται ότι αν προχωρήσουν σε καταγγελία θα εξαναγκαστούν σε παραίτηση και στο τέλος του μήνα δεν θα έχουν μισθό.
Εμπλουτισμός έμφυλων στατιστικών
Θέτοντας το ζήτημα της έλλειψης συγκεντρωτικών στοιχείων για τις καταγγελίες σεξουαλικής παρενόχλησης στη Δημόσια Υπηρεσία στην Επίτροπο Ισότητας των Φύλων, Τζόζη Χριστοδούλου, είπε ότι τα στοιχεία αυτά μπορούν να ενταχθούν στο πλαίσιο της συνεργασίας του Γραφείου της με τη Στατιστική Υπηρεσία για τις έμφυλες στατιστικές.
«Μέσα από τη συνεργασία μας με τη Στατιστική Υπηρεσία, που άρχισε να εκδίδει έμφυλες στατιστικές σε όλους τους τομείς δραστηριότητας, μπορούμε να κάνουμε αυτή τη συζήτηση με τη Στατιστική Υπηρεσία και όλα τα Υπουργεία, για να δίδονται τα στοιχεία, να γνωρίζουμε αριθμούς, για να μπορέσουμε να κάνουμε ακόμα πιο στοχευμένες πολιτικές», ανέφερε.
Εξάλλου, σημείωσε ότι το Γραφείο της προχωρά σε εκπαιδεύσεις που αφορούν την αποδόμηση στερεοτύπων και την ισότητα των φύλων στην πράξη. «Η σεξουαλική παρενόχληση είναι αποτέλεσμα των διαχρονικών σχέσεων εξουσίας ανδρών-γυναικών και αφορά άμεσα την ισότητα», είπε, σημειώνοντας ότι το Γραφείο μπορεί να συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση, σε συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς.
Ανέφερε ακόμα, ότι, παρόλο που δεν είναι στους όρους εντολής του Γραφείου της Επιτρόπου, το Γραφείο συνεργάζεται με Υπουργεία για τον καταρτισμό διαδικασιών, προκειμένου να αντιμετωπίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο σχετικά περιστατικά.
Επιπλέον, είπε ότι το Γραφείο της Επιτρόπου Ισότητας, σε συνεργασία με την Ακαδημία Δημόσιας Διοίκησης ετοίμασε ασύγχρονο πρόγραμμα εκπαίδευσης για τη δημόσια υπηρεσία, που αφορά την ισότητα γυναικών-ανδρών, στο οποίο περιλαμβάνονται και τα θέματα σεξουαλικής παρενόχλησης.
Πηγή: ΚΥΠΕ
