Μάριος Ηλία*
Η φοιτητική χορηγία θεσπίστηκε για να στηρίζει τις οικογένειες και να εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες στους νέους που επιλέγουν τον δρόμο των σπουδών. Πρόκειται για έναν θεσμό με βαθιά κοινωνικό χαρακτήρα, που για χρόνια θεωρήθηκε σημαντικό εργαλείο πολιτικής. Όμως, την τελευταία δεκαετία, η λειτουργία του αποδεικνύει ότι το κράτος έχει αφήσει πίσω τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.
Το 2015 θεσπίστηκαν τα σημερινά εισοδηματικά κριτήρια:
- €59.000 μικτό εισόδημα για οικογένεια με δύο παιδιά.
- Προσαύξηση €5.000 για κάθε επιπλέον παιδί.
Δέκα χρόνια μετά, τα όρια αυτά παραμένουν αμετάβλητα. Το πιο προβληματικό είναι ότι λαμβάνεται υπόψη το μικτό εισόδημα και όχι το καθαρό, δηλαδή το ποσό που μένει πραγματικά στην οικογένεια μετά από φόρους και εισφορές. Στην πράξη, χιλιάδες οικογένειες εμφανίζονται εύπορες στα χαρτιά, ενώ δυσκολεύονται καθημερινά να ανταποκριθούν στο κόστος ζωής.
Μικρότερα καθαρά εισοδήματα τα τελευταία χρόνια καθώς αυξήθηκαν οι εισφορές στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις, ενώ προστέθηκε και η εισφορά στο ΓεΣΥ. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν το μικτό εισόδημα παραμένει σταθερό, τα καθαρά ποσά που μπαίνουν στην τσέπη είναι λιγότερα.
Παράδειγμα 1: €50.000 μικτό εισόδημα
- Το 2015 η οικογένεια κρατούσε περίπου €39.500 καθαρά.
- Το 2025 μένουν μόνο €38.100.
- Η μείωση είναι €1.400 τον χρόνο, ή περίπου €115 τον μήνα.
Παράδειγμα 2: €65.000 μικτό εισόδημα
- Το 2015 το καθαρό εισόδημα έφτανε περίπου τις €47.800.
- Το 2025 μειώνεται στις €46.200.
Παρά την απώλεια εισοδήματος, η οικογένεια αποκλείεται εντελώς από τη χορηγία, επειδή το όριο των €59.000 παραμένει αμετάβλητο.
Παράδειγμα 3: €70.000 μικτό εισόδημα
- Το 2015 το καθαρό εισόδημα ήταν περίπου €51.800.
- Το 2025 πέφτει στις €48.100, με απώλεια σχεδόν €3.700 ετησίως.
Και εδώ, η οικογένεια αποκλείεται πλήρως από τη χορηγία.
Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: το ίδιο μικτό εισόδημα σημαίνει μικρότερα καθαρά χρήματα και πολύ περισσότερες δυσκολίες για τις οικογένειες.
Την ίδια δεκαετία, τα έξοδα των οικογενειών αυξήθηκαν κατακόρυφα. Το 2015 ένα φοιτητικό διαμέρισμα στη Λευκωσία μπορούσε να νοικιαστεί με €400–450. Σήμερα οι τιμές ξεκινούν από €750 και ξεπερνούν τα €800. Οι λογαριασμοί ηλεκτρισμού, τα καύσιμα και τα τρόφιμα βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά. Ο πληθωρισμός «ροκάνισε» την αγοραστική δύναμη. Το αποτέλεσμα είναι οι οικογένειες να ζουν με λιγότερα καθαρά και ταυτόχρονα να πληρώνουν περισσότερα για τις βασικές τους ανάγκες.
Λιγότερη στήριξη από το κράτος η εικόνα γίνεται ακόμη πιο σκληρή αν δούμε τις ίδιες τις δαπάνες για τη χορηγία:
- Το 2017-2018, μετά τη μεταρρύθμιση, οι δαπάνες περιορίστηκαν σε €50-52 εκατ.
- Το 2022-2024 έπεσαν ακόμη περισσότερο, στις €43-45 εκατ.
Άρα την ώρα που οι ανάγκες των οικογενειών αυξάνονται, η κρατική στήριξη μειώνεται.
Η αδικία είναι μεγάλη το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο:
- Το 2015 μια οικογένεια με €65.000 ή €70.000 μικτό εισόδημα είχε υψηλότερο καθαρό, χαμηλότερο κόστος ζωής και λάμβανε χορηγία.
- Το 2025, με το ίδιο μικτό εισόδημα, έχει λιγότερο καθαρό, πολύ ακριβότερη καθημερινότητα και καμία στήριξη.
Οι πολίτες πληρώνουν περισσότερα σε φόρους, Κοινωνικές Ασφαλίσεις και ΓεΣΥ αλλά παίρνουν λιγότερα. Αυτό δεν είναι κοινωνική δικαιοσύνη. Είναι κρατική αδιαφορία. Χρειάζεται αλλαγή τώρα. Η Κύπρος του 2025 δεν μπορεί να πορεύεται με τα κριτήρια του 2015. Χρειάζεται, επικαιροποίηση των εισοδηματικών ορίων, υπολογισμό με βάση το καθαρό εισόδημα και προσαρμογή στο σημερινό κόστος ζωής.
Η φοιτητική χορηγία δεν πρέπει να είναι προνόμιο, αλλά δικαίωμα. Αν θέλουμε να επενδύσουμε πραγματικά στη νέα γενιά, η στήριξη των οικογενειών πρέπει να γίνει με δίκαιους, σύγχρονους και ρεαλιστικούς όρους.
*Οικονομολόγος
Μέλος Πολιτικού Γραφείου ΔΗΣΥ
