Η ιστορία της ΑΤΑ δεν είναι νέα. Για δεκαετίες συζητείται και κατά καιρούς επανέρχεται στο προσκήνιο. Άρα, είναι κι’ αυτή μια πονεμένη ιστορία.
Μάλιστα, για όσους θυμούνται, επί διακυβέρνησης Βασιλείου έγινε και μια μελέτη για τη χρησιμότητα της ΑΤΑ και το αποτέλεσμα ήταν αρνητικό για το συνδικαλιστικό κίνημα.
Τώρα, το θέμα επανήλθε με τις Συντεχνίες να ζητούν πλήρη εφαρμογή της ΑΤΑ, δηλαδή να χορηγείται κατά 100% σε όλους τους εργαζόμενους τόσο του δημοσίου και ημικρατικού, όσο και του ιδιωτικού τομέα.
Και αυτό, γιατί όπως όλοι γνωρίζουμε, η ΑΤΑ σήμερα είναι “κουτσουρεμένη” και τη λαμβάνουν κυρίως οι εργαζόμενοι στο δημόσιο και ημικρατικό τομέα και ελάχιστοι στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, είναι γνωστό ότι η ΑΤΑ υπολογίζεται ποσοστιαία πάνω στους μισθούς όσων τη λαμβάνουν, οπότε ευνοούνται οι υψηλά, αντί οι χαμηλά αμειβόμενοι.
Είναι φανερόν, λοιπόν, ότι η ΑΤΑ (όπως και πολλοί άλλοι θεσμοί στην Κύπρο) λειτουργεί με στρεβλώσεις, ανισότητες και αδικίες. Την ίδια ώρα, η ΑΤΑ εκτοξεύει τις δαπάνες των επιχειρήσεων, αυξάνει τον πληθωρισμό και υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
Αυτών δοθέντων, επιβάλλεται πριν καταλήξουμε σε κάποια λύση, να απαντήσουμε στα εξής:
- Το κράτος, που επωμίζεται το κύριο βάρος της παραχώρησης ΑΤΑ εκατομμυρίων ευρώ στους εργαζόμενους του, μπορεί να αντέξει αυτή τη δαπάνη;
- Οι επιχειρήσεις σήμερα, με τα πολλά προβλήματα τους, έχουν τη δυνατότητα να παραχωρούν ΑΤΑ σ’ όλους τους εργαζόμενους τους;
- Η οικονομία ως σύνολο με τη μειωμένη ανταγωνιστικότητα της, μπορεί να σηκώσει μια πλήρη και καθολική εφαρμογή της ΑΤΑ;
Οι απαντήσεις στα πιο πάνω ερωτήματα θα μας βοηθήσουν να επιλέξουμε τον οδό για να βρούμε μια λύση στο πρόβλημα.
Στη συνέχεια, οφείλουμε να αποφασίσουμε κατά πόσον ο θεσμός της ΑΤΑ χρήζει ή όχι εκσυγχρονισμού. Θέλουμε να διορθώσουμε τις στρεβλώσεις και τις αδυναμίες της ΑΤΑ ή απλώς να συντηρήσουμε ένα θεσμό, έστω κι’ αν δημιουργεί αδικίες, ανισότητες και άλλα προβλήματα;
Το θέμα μπορεί να φαίνεται εργασιακό, αλλά είναι ευρύτερα οικονομικό και θεσμικό. Οικονομικό γιατί επηρεάζει ολόκληρη την οικονομία και θεσμικό, γιατί έχει να κάνει με την ορθή λειτουργία ενός σημαντικού θεσμού.
Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται ότι ούτε η νέα πρόταση του Υπουργού Εργασίας για “ΑΤΑ σε όλους” δίνει λύση. Και δεν δίνει, γιατί δεν επιλύει όλα όσα παραθέσαμε πιο πάνω.
Ως η καταλληλότερη διέξοδος, εδώ που φτάσαμε, είναι η σύναψη μιας συμφωνίας από την κυβέρνηση και τους κοινωνικούς εταίρους για όλο τον θεσμό, δηλαδή τη χρησιμότητα του, την επίπτωση του στην οικονομία, τον υπολογισμό του, τους αποδέκτες του, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, κ. α.
Τη διερεύνηση του θέματος μπορεί να την αναλάβει μια τεχνοκρατική επιτροπή από οικονομολόγους, οι οποίοι θα εξετάσουν όλο το πλαίσιο που αφορά την ΑΤΑ.
Χωρίς αυτή την τεχνοκρατική μελέτη, όποια λύση και να επιλέξουμε θα είναι λάθος ή το χειρότερο, θα συνεχίσουμε την αχρείαστη κόντρα με απεργίες και ανταπεργίες.
Το 2025, είναι αδιανόητο να επιλέγουμε λύσεις σε σημαντικά και επίμαχα θέματα, χωρίς γνώση και τεχνοκρατική προσέγγιση.
Ιωσήφ Ιωσήφ
