Την εκτίμηση ότι το Κυπριακό μπορεί να επιλυθεί, εξέφρασε τη Δευτέρα ο απερχόμενος Ειδικός Αντιπρόσωπος του ΓΓ των ΗΕ και επικεφαλής της ειρηνευτικής δύναμης του διεθνούς οργανισμού στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, σε δηλώσεις έπειτα από αποχαιρετιστήρια συνάντησή του με τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, στο Προεδρικό Μέγαρο.
Ένα από τα πράγματα που βρήκε «απογοητευτικό», είπε, ήταν το πόσο λίγα κοινά υπάρχουν μεταξύ των επίσημων απόψεων των δύο πλευρών σημειώνοντας ότι αυτό που απαιτείται είναι η προθυμία να βρεθεί μια λύση που να είναι αμοιβαία αποδεκτή.
Ο κ. Στιούαρτ, ο οποίος αναχωρεί σύντομα από την Κύπρο, λόγω αφυπηρέτησης, σημείωσε ότι είχε μία «πολύ ωραία αποχαιρετιστήρια συνάντηση» με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη. «Ήταν μια ευκαιρία για μένα να τον ευχαριστήσω για όλη την υποστήριξη και τη συνεργασία του και αυτή είναι μια ευκαιρία επίσης για μένα να ευχαριστήσω όλο τον λαό της Κύπρου, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, για όλη την υποστήριξή τους στο έργο των Ηνωμένων Εθνών», πρόσθεσε.
Επεσήμανε ότι το έργο των ΗΕ στην Κύπρο είναι να προσπαθήσουν να διευκολύνουν και να βοηθήσουν τους Κύπριους να βρουν μια λύση στο Κυπριακό. «Φεύγω χωρίς να έχω επιτύχει αυτόν τον τελικό στόχο», είπε, διαβεβαιώνοντας ότι, «τα Ηνωμένα Έθνη θα συνεχίσουν να παρέχουν όλη τους την υποστήριξη στους Κύπριους, οι οποίοι πρέπει να βρουν μια λύση στο πρόβλημα» όπως είπε, σημειώνοντας πως «δεν είναι δουλειά των Ηνωμένων Εθνών να το λύσουν».
Ερωτηθείς για το ποια θα ήταν η συμβουλή του προς τον διάδοχό του, δεδομένου του κλίματος στην Κύπρο τα τελευταία δύο χρόνια και της έντασης μεταξύ των δύο πλευρών, ο κ. Στιούαρτ ανέφερε ότι «βρισκόμαστε σε καλύτερη θέση τώρα από ό,τι ήμασταν τα τελευταία χρόνια». «Υπάρχει, όπως γνωρίζετε, μια συνεχής συνεργασία, μια σειρά συναντήσεων με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα. Έχουμε μία προσωπική απεσταλμένη που είναι πολύ επικεντρωμένη στην προσπάθεια να προχωρήσουν τα πράγματα. Έτσι, η συμβουλή μου προς τον διάδοχό μου είναι να συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διευκολύνουμε την πρόοδο στο Κυπριακό και ξέρετε, συνεχίζω να πιστεύω ότι είναι ένα επιλύσιμο ζήτημα».
Σε ερώτηση για το τί απαιτείται για να λυθεί το Κυπριακό, ο κ. Στιούαρτ είπε ότι η θεμελιώδης προϋπόθεση είναι η προθυμία να βρεθεί κάποιο κοινό έδαφος, «και αυτό είναι διαφορετικό από το να προσπαθείς να κερδίσεις ή να προσπαθήσεις να επιβάλεις μια άποψη». «Και ξέρετε, ένα από τα πράγματα που βρήκα απογοητευτικό ήταν το πόσο λίγα κοινά υπάρχουν μεταξύ των επίσημων απόψεων των δύο πλευρών», είπε, σημειώνοντας ότι ο λαός της Κύπρου έχει πολλά κοινά «δεν έχουν κανένα πρόβλημα». «Βλέπουμε εκατομμύρια ανθρώπους να διασχίζουν τα σημεία διέλευσης κάθε χρόνο. Αυτό που απαιτείται είναι αυτή η προθυμία να βρεθεί μια λύση που να είναι αμοιβαία αποδεκτή», είπε. Σημείωσε ότι βλέπει «μεγάλο δισταγμό να γίνουν αυτοί οι συμβιβασμοί επειδή ο κόσμος πιστεύει ότι ‘η δική μου πλευρά έχει δίκιο και η άλλη πλευρά άδικο’». Αυτό, είπε, «καταδεικνύει το επιχείρημά μου». «Πρέπει να είσαι πρόθυμος να ακούσεις την άλλη πλευρά και να ακούσεις τις εύλογες ανησυχίες και να αναγνωρίσεις ότι όλοι στην Κύπρο έχουν υποφέρει. Δεν υπάρχει πλευρά που να μην έχει υποφέρει τα τελευταία χρόνια», είπε, σημειώνοντας ότι αν η μια πλευρά αναγνωρίσει ότι και η άλλη πλευρά έχει υποφέρει, «τότε είναι πιο εύκολο να βρεις έναν δρόμο προς τα εμπρός».
Σε δηλώσεις του για τη συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον Ειδικό Αντιπρόσωπο του ΓΓ των ΗΕ, ο Διευθυντής του Γραφείου Τύπου του Προέδρου της Δημοκρατίας, Βίκτωρας Παπαδόπουλος, είπε ότι ο Προέδρος και ο κ. Στιούαρτ προέβησαν σε ανασκόπηση για τις τελευταίες εξελίξεις στο Κυπριακό «και συμφώνησαν ότι το κλειδί της λύσης είναι στην Άγκυρα. Είναι η Τουρκία που έχει το κλειδί για να ξεκλειδώσει το αδιέξοδο και να επαναρχίσουν οι συνομιλίες».
Κληθείς να σχολιάσει δηλώσεις του κ. Στιούαρτ περί απροθυμίας της ηγεσίας των δύο κοινοτήτων, ο κ. Παπαδόπουλος είπε ότι «δεν συμμεριζόμαστε τέτοιες εκτιμήσεις, όλοι δεσμευόμαστε από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και οι εκπρόσωποι των ΗΕ δεσμεύονται από τα ψηφίσματα του ΣΑ των ΗΕ. Όμως, όλοι γνωρίζουν, και αυτό συζήτησαν σήμερα, ότι το κλειδί βρίσκεται στην Άγκυρα».
Πρόσθεσε ότι «εμείς συνεργαζόμαστε με τα ΗΕ, ώστε να εφαρμοστούν τα ψηφίσματα και οι αποφάσεις των ΗΕ σε όλα τα επίπεδα για όλα τα θέματα του Κυπριακού».
Κληθείς να σχολιάσει αναφορές του παρουσιαστή αντικατοχικής εκδήλωσης, ο κ. Παπαδόπουλος είπε ότι «οι αντικατοχικές εκδηλώσεις είναι εκδηλώσεις για ενότητα του λαού, για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τον αγώνα μας για απελευθέρωση και επανένωση του νησιού μας. Τέτοιες εκδήλωσις πρέπει να είναι εκδηλώσεις ενότητας και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έτσι τις αντιμετωπίζει».
«Το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών έχει διευρυνθεί, μειώνοντας πιθανότητες επανένωσης»
Ο κ. Στιούαρτ, σε συνεντεύξεις του στον «Φιλελεύθερο» και στον «Πολίτη» – με την ευκαιρία της ολοκλήρωσης της θητείας του στην Κύπρο και της αφυπηρέτησής του – οι οποίες δημοσιεύτηκαν την Κυριακή, σημείωσε ότι δεν υπάρχει κανένα σενάριο για λύση «δύο κρατών» στην Κύπρο, αλλά προειδοποίησε ότι το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών έχει διευρυνθεί σημαντικά, μειώνοντας τις πιθανότητες επανένωσης.
Στην συνέντευξη στον «Φ», ο αξιωματούχος των ΗΕ, εξέφρασε την πεποίθηση ένα από τα μεγάλα προβλήματα του Κυπριακού είναι «αυτή η ακαμψία, αυτή η απροθυμία, να υπάρξει συμβιβασμός», σημειώνοντας πως η μια πλευρά δεν αντιλαμβάνεται τις θέσεις της άλλης.
Ερωτηθείς αν πιστεύει ότι υπάρχει δυνατότητα επιστροφής μετά την αξίωση της τουρκικής πλευρά για δύο κράτη, ο κ. Στιούαρτ ανέφερε ότι δεν θεωρεί ότι είναι μη αναστρέψιμο. Σημειώνοντας ότι δεν υπάρχουν πάρα πολλοί στο βορρά – όπως αναφέρθηκε στις κατεχόμενες περιοχές της ΚΔ – που λαμβάνουν τη λύση «δύο κρατών» στα σοβαρά, είπε, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ότι δεν υπάρχει κανένα σενάριο με βάση το οποίο ο βορράς θα μετατραπεί σε ένα ανεξάρτητο κράτος αναγνωρισμένο από τη διεθνή κοινότητα, «αυτό δεν πρόκειται να συμβεί».
Είπε ακόμη ότι, δύο είναι πιθανότητες, είτε λύση του Κυπριακού, «και έχουμε μιας μορφής ένωση, ή κάποια διευθέτηση μεταξύ των δύο κοινοτήτων», είτε θα συνεχίσει αυτό που συμβαίνει ήδη, με τον βορρά σταδιακά να απορροφάται από την Τουρκία. «Ξέρουμε ότι οικονομικά και πολιτικά είναι ήδη εξαρτημένοι από την Τουρκία. Δεν θα έχουν άλλη επιλογή», είπε, αναφέρεται.
Σημείωσε ακόμη ότι, δεν χρειάζεται η Τουρκία να προσαρτήσει τον βορρά, εάν δεν θέλει να έρθει σε σύγκρουση με την ΕΕ. «Αφήνουν τα πράγματα να κυλήσουν και ο βορράς μετατρέπεται σε ντε φάκτο περιοχή με ένα στάτους ανάλογο με της Τουρκίας. Αυτό πιστεύω είναι ο χειρότερος εφιάλτης των Ελληνοκυπρίων. Να έχουν δηλαδή ένα σύνορο με την ίδια την Τουρκία στο νησί», πρόσθεσε, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
Εάν θέλουμε να αποφύγουμε αυτό το σενάριο, θα πρέπει να λύσουμε το κυπριακό πρόβλημα, σημείωσε.
Ο αξιωματούχος των ΗΕ ανέφερε ακόμη ότι, ένας από τους λόγους για τους οποίους πιστεύει ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη είναι γιατί έχει ακούσει Τουρκοκύπριους αλλά και Τούρκους να δηλώνουν ότι η πόρτα δεν έχει κλείσει, αλλά ότι συνεχίζουν να είναι θυμωμένοι για το τι συνέβη το 2017. «Αισθάνονται ότι είχαν εγκαταλειφθεί στο τραπέζι των συνομιλιών το 2017, ότι ήταν έτοιμοι για μια συμφωνία , ήταν έτοιμοι να συζητήσουν εδαφικές αναπροσαρμογές, να συζητήσουν τις εγγυήσεις», είπε, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
Στο θέμα της εκπαίδευσης, ο κ. Στιούαρτ, υπενθύμισε ότι το 2017, το Συμβούλιο Ασφαλείας είχε καλέσει τις δύο πλευρές να επανεξετάσουν τα σχολικά βιβλία, γιατί οι ιστορικές αφηγήσεις διαιωνίζουν την εχθρότητα. Σημείωσε ότι υπάρχουν ειδικοί, ακαδημαϊκοί που μπορούν να καθίσουν και να κάνουν αυτή τη δουλειά μαζί, και ότι είναι κάτι που θα μπορούσε να γίνει.
Στην συνέντευξή του στον «Π», ο κ. Στιούαρτ, σχετικά με την ειρηνευτική αποστολή, είπε ότι «δεν υπάρχει πραγματικά σενάριο όπου θα μπορούσε να συζητηθεί μια ασφαλής αποχώρηση του ΟΗΕ» από την Κύπρο. Ανέφερε ότι υπάρχουν δεκάδες περιστατικά καθημερινά στη νεκρή ζώνη, και ότι το καθένα έχει τη δυνητική ικανότητα να κλιμακωθεί σε πολιτική ή στρατιωτική ένταση.
Εξέφρασε την πεποίθηση ότι το κυπριακό πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί αλλά ότι το εμπόδιο είναι η απροθυμία για συμβιβασμό που πηγάζει από τα αφηγήματα που υπάρχουν σε κάθε πλευρά.
Ο κ. Στιούαρτ είπε ακόμη, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ότι γνωρίζει ότι τα σχόλιά του δεν θα γίνουν δεκτά από όλους, αλλά επισημαίνει ότι οι κατηγορίες μεροληψίας είναι σύνηθες φαινόμενο στον ΟΗΕ.
Σημείωσε ακόμη ότι, παρά τις προκλήσεις, ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες παραμένει απόλυτα αφοσιωμένος στην Κύπρο, με στόχο να οικοδομηθεί κάποια δυναμική και καλή θέληση που ενδεχομένως να οδηγήσει σε συζήτηση για λύση.
Ο κ. Στιούαρτ είπε ακόμη ότι αναγνωρίζει ότι υπάρχουν πολλές δυνάμεις που παρατάσσονται κατά μιας λύσης αλλά ότι, κατά την άποψή του, το κύριο εμπόδιο είναι η «θεσμική καχυποψία».
Ο κ. Στιούαρτ «προειδοποιεί έντονα», αναφέρεται, ότι μια από τις τραγωδίες της Κύπρου είναι πως με τον χρόνο το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών έχει διευρυνθεί σημαντικά, μειώνοντας τις πιθανότητες επανένωσης.
