Παύλος Κ. Παύλου*
Η δική μου παρέμβαση για τα 51 χρόνια από το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ένα πολιτικό ψυχογράφημα της κυπριακής κοινωνίας, καθώς επιχειρώ να αναδείξω θέσεις και αντιλήψεις, που παγιώθηκαν μέσα στον χρόνο και εκφράζονται, συχνά, με απαράδεκτους, απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς. Ούτε και οι αντίθετοι, βέβαια, υστερούν σε ανάλογη συμπεριφορά, όταν επιχειρούν να τις αντικρούσουν. Αυτό φανερώνει την έλλειψη ωριμότητας και πολιτικής παιδείας, ενώ πλήττει καίρια την ενότητα, απολύτως αναγκαία προϋπόθεση για κάθε λαό που αγωνίζεται για την ελευθερία του.
Το πολιτικό λεξιλόγιο (υβρεολόγιο ορθότερα) των δεκαετιών 1950-60-70 για ενωτικούς-ανθενωτικούς, μακαριακούς-γριβικούς, πατριώτες-προδότες, ανεξαρτησιόπληκτους-ανθέλληνες, εμπλουτίστηκε εσχάτως με πλούτο επιθέτων, όπως εθνικιστής, αδιάλλακτος, πουλημένος, τουρκολάγνος, διχοτομιστής, λυσοφοβικός, ηττοπαθής και πάει λέγοντας. Κι ας αποκαλούμε όλοι τους εαυτούς μας δημοκράτες, έτοιμους για διάλογο με σεβασμό (sic) στις αντίθετες απόψεις που, αν όλες εμφορούνταν από την ίδια έγνοια και αγωνία για την ταλαιπωρημένη πατρίδα μας, θα μπορούσαν να αποβούν ωφέλιμες και χρήσιμες, ενισχύοντας, παρά αποδυναμώνοντας, τον διαπραγματευτή και τη θέση μας στο τραπέζι του διαλόγου. Είναι και η άγονη παρέλευση μισού αιώνα, η τοξική περιρρέουσα, η κομματική αντιπαλότητα, η απουσία έμπνευσης, ηγεσίας και οράματος, η απαξίωση των θεσμών και η αποχή, που διαμορφώνουν ένα ακόμη πιο δυσοίωνο περιβάλλον. Μόνο παρήγορο το γεγονός ότι τώρα μένουμε στα επίθετα και δεν χρησιμοποιούμε τα όπλα για να επιβάλλουμε τις απόψεις μας.
Σ’ αυτήν την προσπάθεια, επικεντρώνομαι στην ομάδα των πολιτών που αυτοπροσδιορίζονται ως οπαδοί της «Ρεαλιστικής Σχολής» και θεωρούν ότι το Κυπριακό είναι μια ιστορία χαμένων ευκαιριών, με την κύρια ευθύνη να βαραίνει την ελληνική κυπριακή πλευρά. Σταχυολόγησα όσα ακολουθούν, από επώνυμα άρθρα, πολιτικές αναλύσεις, δηλώσεις και παρεμβάσεις στα ΜΜΕ. Θα μπορούσαν όλα να παρατεθούν σε εισαγωγικά. Αναγνωρίζω ότι τούτο μπορεί να κριθεί αυθαίρετο, νοουμένου ότι δεν ταυτίζονται κατ’ απόλυτο τρόπο όλοι, όσοι τοποθετούνται κάτω από την ομπρέλα των καλούμενων ρεαλιστών, όπως άλλωστε ισχύει και το αντίθετο, που αφορά στην ομάδα των πολιτών που αυτοπροσδιορίζονται ως οπαδοί της «Αγωνιστικής-Διεκδικητικής Σχολής». Λίγο-πολύ, ωστόσο, η κατηγοριοποίηση που επιχειρείται δεν διαφέρει από την πραγματικότητα. Αναζητούμε επίσης ερμηνεία του φαινομένου και προβάλλουμε κατ’ αντιπαράθεση τον αντίλογο, ενώ απαντούμε και στο ερώτημα αν όλα έχουν χαθεί, ή αν τελικά υπάρχει ελπίδα.
Τα χαρακτηριστικά των ειδημόνων
Στην Κύπρο έχουμε πολλούς ειδήμονες επί παντός επιστητού. Προπαντός σε καφενεία, καφετερίες, συλλόγους, ποδοσφαιρικά σωματεία, οργανωμένες ομάδες κάθε είδους. Είναι συνήθως άτομα με περιορισμένη ή καθόλου γνώση των ιστορικών γεγονότων, θεωρούν όμως ότι κατέχουν στο τσεπάκι την πλήρη αλήθεια και την εκφράζουν με τέτοια απόλυτη βεβαιότητα, που δεν επιδέχεται καμία απολύτως αμφισβήτηση. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ο φανατισμός, το κυπριακό γινάτι, το ου με πείσεις καν με πείσεις. Αυτοί ξέρουν. Τέλος.
Είναι και οι άνθρωποι που έζησαν τα γεγονότα, διάβασαν ιστορία, διαμόρφωσαν γνώμη και έχουν δικαιωματικά άποψη. Μόνο που οι περισσότεροι, λόγω ιδεολογικών και κομματικών καταβολών (παραδοσιακοί δεξιοί, αριστεροί-κομουνιστές, θρησκευόμενοι κ.ο.κ.), προσαρμόζονται στις πολιτικές νόρμες με τις οποίες γαλουχήθηκαν και διαμορφώνουν μονόπλευρα το διαχρονικό τους πιστεύω. Είναι δύσκολο έως αδύνατο να πεισθούν να αλλάξουν το δικό τους αφήγημα.
Μία άλλη κατηγορία αφορά πρόσωπα (προσωπικότητες ορθότερα) με ιδεολογικό υπόβαθρο, που υπηρέτησαν τον τόπο από διάφορα αξιώματα, κομματικά και πολιτειακά. Στην πορεία αναθεώρησαν πλήρως θέσεις και απόψεις, συντάχθηκαν με τα «αντίπαλα στρατόπεδα» και, εξελικτικά, κατέληξαν να υποστηρίζουν τώρα με την ίδια ένταση και την ίδια απόλυτη σιγουριά, όσα παλαιότερα καταδίκαζαν. Κάτι τέτοιο ισχύει και για πολλούς, απλούς, συνηθισμένους πολίτες. Ουδέν μεμπτόν θα πει κάποιος και ορθώς, διότι δεν πρέπει ο άνθρωπος να αρνείται την αλλαγή, διαφορετικά η κοινωνία θα έμενε στάσιμη. Μόνο που σ’ αυτές τις περιπτώσεις (οι ψυχολόγοι και οι κοινωνιολόγοι έχουν την εξήγηση), η μετάλλαξη συνοδεύεται από στοιχεία φανατισμού, απολυτότητας και υπερβολής. Παραγνωρίζουν το γεγονός ότι δεν είναι δυνατό και πριν και τώρα να είναι το ίδιο ορθοί, και γίνονται βασιλικότεροι του βασιλέως.
| Παγιωμένες αντιλήψεις Ø Δεν περιμένω απολύτως τίποτε. Τα πάντα έχουν τελειώσει. Ο χρόνος δημιουργεί Δίκαιο. Πενήντα ένα χρόνια κατοχής καθόρισαν επί του εδάφους τη μορφή της λύσης. Ø Η Τουρκία δεν έχει κανένα λόγο να κάμει υποχωρήσεις, είναι πανίσχυρη, άτρωτη, ανίκητη, ικανότερη, γι’ αυτό πείθει και έχει την ανοχή της διεθνούς κοινότητας. Ø Φτάσαμε μέχρις εδώ από δικά μας λάθη, με κύριο ένοχο («ολετήρα» της Κύπρου) τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Με τα «13 Σημεία» που ανέτρεψαν μονομερώς το Σύνταγμα Ζυρίχης-Λονδίνου, το «Σχέδιο Ακρίτας» που προκάλεσε τη «λεγόμενη» τουρκοανταρσία, και την απομόνωση των Τ/Κ, για την οποία έχουμε την πλήρη ευθύνη, όπως και για την καταπίεση και τα εγκλήματα εις βάρος τους. Φταίξαμε και δίκαια πληρώνουμε τον λογαριασμό. Ø Κάναμε το πραξικόπημα ανατρέποντας τη συνταγματική τάξη. Η Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη άσκησε το (νόμιμο) δικαίωμά της να επέμβει. Αν δεν γινόταν η τουρκική εισβολή και οι Τ/Κ αφήνονταν στα χέρια μας, σίγουρα θα δεινοπαθούσαν. Είμαστε οι ηττημένοι του πολέμου, πληρώνουμε το τίμημα. Ø Ο Μακάριος, κύριος υπεύθυνος της τραγωδίας μας, αντί να συνταχθεί με τη Δύση, πήγε με τους Αδεσμεύτους. Αντί να συμβιβαστεί με την πραγματικότητα, κήρυξε τον Μακροχρόνιο. Ø Το Κυπριακό είναι μια ιστορία χαμένων ευκαιριών. Μας πρόσφεραν την Αμμόχωστο και αρνηθήκαμε να την πάρουμε. Με το βροντερό ΟΧΙ στο Σχέδιο Ανάν χάσαμε την καλύτερη ευκαιρία για λύση. Ξεγελάσαμε τη διεθνή κοινότητα, η οποία δίκαια μάς τιμωρεί. Ø Στο Κραν Μοντάνα χάσαμε ακόμη καλύτερη συμφωνία λύσης, όταν η Τουρκία δέχτηκε τερματισμό των εγγυήσεων και αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων. Τώρα οι Τούρκοι δεν μιλούν πλέον για ομοσπονδία, αλλά για λύση δύο κρατών. Ø Η ιστορική αλήθεια αποδεικνύει ότι είμαστε εμείς που δεν τηρούμε τις συμφωνίες και όχι οι Τούρκοι. Δεν ξέρουμε τι θέλουμε. Ø Ο Χριστοδουλίδης, χέρι-χέρι με τον Τατάρ, κωλυσιεργεί και δεν πείθει κανέναν ότι θέλει πραγματικά λύση. | Ο Αντίλογος Ø Είναι γεγονός ότι ο χρόνος και η δύναμη του ισχυρού δημιουργούν τετελεσμένα. Δεν δημιουργούν, όμως, Δίκαιο, επειδή είναι αποτέλεσμα παρανομίας. Η ιστορία διδάσκει ότι τίποτε δεν μένει στατικό και ότι όσα φαντάζουν παγιωμένα και αμετακίνητα, ανατρέπονται. (Η πάλαι ποτέ κραταιά Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε, τα δύο γερμανικά κράτη επανενώθηκαν, οι πανίσχυρες ΗΠΑ έφυγαν ηττημένες από το Βιετνάμ και από το Αφγανιστάν, ακριβώς όπως και το αντίπαλο δέος, η ΕΣΣΔ, νωρίτερα). Μεγάλες, πανίσχυρες και θεωρούμενες ανίκητες αυτοκρατορίες κατέρρευσαν και πολλές χώρες άντεξαν αιώνες δουλείας, διατήρησαν την ταυτότητά τους και απέκτησαν την ελευθερία τους. Ø Η Τουρκία είναι ισχυρή, έχει αναβαθμιστεί, δεν είναι όμως άτρωτη, ούτε ανίκητη. Αντιμετωπίζει τα δικά της μεγάλα προβλήματα, όπως και την αντιπαλότητα και τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα άλλων ισχυρών παραγόντων στο αναδιαμορφούμενο γεωστρατηγικό περιβάλλον στην Αν. Μεσόγειο. Ø Κάναμε πολλά και μεγάλα λάθη, με κυριότερο το ότι υπογράψαμε τις συμφωνίες που οδήγησαν στην ίδρυση της Κ.Δ., αλλά δεν τιμήσαμε την υπογραφή μας, διότι τις θεωρήσαμε ενδιάμεσο σταθμό για την Ένωση. Αυτή είναι η μία πλευρά της ιστορικής αλήθειας, διότι η άλλη αφορά στις ευθύνες των Τουρκοκυπρίων (Τ/Κ), οι οποίοι με εντολές της Τουρκίας επίσης δεν τίμησαν την υπογραφή τους, διότι θεώρησαν τις συμφωνίες ενδιάμεσο σταθμό για τη Διχοτόμηση. Απόρρητο έγγραφο με υπογραφές Κουτσούκ και Ντενκτάς περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια πώς έπρεπε να δράσουν για να μην εφαρμοστεί το Σύνταγμα του 1960, πώς να γίνει «συγκέντρωση διά της βίας της διασκορπισμένης τουρκικής κοινότητας σε μία περιοχή και αύξηση του πληθυσμού των Τούρκων του νησιού με την είσοδο δήθεν τουριστών από την Τουρκία». Εγκλήματα δεν διαπράξαμε μόνο εμείς, αλλά και οι Τ/Κ. (Όσοι θέλουν να μάθουν όλη την αλήθεια, ας κάμουν τον κόπο να διαβάσουν το έγγραφο που προαναφέρθηκε και θα αναθεωρήσουν πολλές απόψεις για τους αθώους (sic) Τ/Κ και τους αποκλειστικούς ενόχους για όλα Ε/Κ). Ø Δεν κάναμε εμείς το πραξικόπημα. Το έκαμε η στρατιωτική Χούντα της Ελλάδας με τη συνδρομή της ΕΟΚΑ Β’ και της ΕΛΔΥΚ. Η Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη δεν άσκησε νόμιμο δικαίωμα να επέμβει και δεν είχε στόχο την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης με μία «ειρηνευτική επιχείρηση», αλλά την κατάληψη και τον μόνιμο έλεγχο μεγάλου μέρους ή και ολόκληρης της Κύπρου. Ø Ο Μακάριος, ως εθνάρχης, εμπνευστής και πολιτικός αρχηγός του απελευθερωτικού αγώνα, πρόεδρος της Κ.Δ. για δεκαεπτά ταραγμένα χρόνια, διέπραξε λάθη. Υπέγραψε τη συμφωνία για ανεξάρτητο κράτος, αλλά διακήρυσσε και επιδίωκε την Ένωση. Υπέβαλε σε κακή χρονική συγκυρία τα «13 Σημεία», χωρίς να υπολογίζει ορθά τον τουρκικό παράγοντα. Δεν είναι όμως κύριος υπεύθυνος της τραγωδίας μας. Πού πάνε οι διαχρονικές ευθύνες ελληνικών κυβερνήσεων, της επταετούς δικτατορίας, του Γεώργιου Γρίβα που ηγήθηκε της εγκληματικής ΕΟΚΑ Β’, των άλλων πολιτικών και των κομμάτων; (Μέχρι το 1967 όλοι μιλούσαν για Ένωση, με αποκορύφωνα ομόφωνο ψήφισμα της Βουλής). Οι όποιες αποφάσεις τού Μακαρίου και των ηγετών της εποχής (Αδέσμευτοι, Μακροχρόνιος) πρέπει να αξιολογηθούν και να κριθούν στα δεδομένα της εποχής που ελήφθησαν και όχι εκ των υστέρων. Ø Δεν μας πρόσφεραν την Αμμόχωστο και αρνηθήκαμε να την πάρουμε, διότι η Τουρκία ουδέποτε αποδέχθηκε το Αμερικανό-Καναδικό-Βρετανικό Σχέδιο. Με το ΟΧΙ της συντριπτικής πλειοψηφίας στο Σχέδιο Ανάν δεν χάσαμε την καλύτερη ευκαιρία για λύση, διότι δεν υπήρχε καμία απολύτως πρόνοια εφαρμογής των προνοιών του Σχεδίου. Δεν εξασφαλιζόταν με διεθνείς εγγυήσεις η αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων, ούτε και καταργείτο το Σύστημα Εγγυήσεως. Ø Στο Κραν Μοντάνα η Τουρκία δεν δέχτηκε τερματισμό των εγγυήσεων, ούτε αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων. Ο μύθος περί του αντιθέτου καταρρίπτεται από τα πρακτικά της συνόδου και την ξεκάθαρη (τίμια) μαρτυρία του διαπραγματευτή μας Ανδρέα Μαυρογιάννη. Η λύση δύο κρατών δεν προέκυψε ως τουρκική αντίδραση στην αποτυχία του Κραν Μοντάνα. Αυτός ήταν πάντα ο τουρκικός στόχος, ακόμη και όταν αποδέχονταν την ομοσπονδία. Μία αντικειμενική και προσεκτική μελέτη των όρων που ανέκαθεν έθεταν προκειμένου να δεχτούν, αποδεικνύει ότι κάτω από την ομπρέλα της ομοσπονδίας, υπήρχαν εν δυνάμει τα δύο χωριστά κράτη, δηλαδή μία μορφή συνομοσπονδίας. Ø Η ιστορική αλήθεια άλλα αποδεικνύει. Η Τουρκία παραβίασε την εκεχειρία που συμφώνησε με τα Η. Έθνη στην τρίτη μέρα της εισβολής, συνέχισε να ενισχύει τα στρατεύματα εισβολής και να καταλαμβάνει νέα εδάφη. Παραβίασε όλες τις πρόνοιες της «Συμφωνίας της Τρίτης Βιέννης», εξαναγκάζοντας τις πέραν των 15 Ø χιλιάδων εγκλωβισμένων της Καρπασίας να την εγκαταλείψουν. Κατέχει παράνομα έδαφος της Κ.Δ. παραβιάζοντας ψηφίσματα του Σ.Α. των Η.Ε. Ξέρουμε πολύ καλά τι θέλουμε και είμαστε έτοιμοι για έναν έντιμο συμβιβασμό. Δεν δεχόμαστε όμως τα αποτελέσματα της παράνομης κατοχής. Ø Ο Χριστοδουλίδης είναι ο νόμιμος πρόεδρος της Κ.Δ. και ενεργεί εκ μέρους του κυπριακού λαού. Δεν μπορεί να εξισώνεται με τη μαριονέτα ενός υποτελούς στην Τουρκία μορφώματος. Ο Χριστοδουλίδης κρίνεται για τις αποφάσεις και τις πράξεις του, όχι με κομματικά, προσωπικά ή άλλα κριτήρια, με όρους προεκλογικού αγώνα διαρκείας. |
Αξιολογώντας τα γεγονότα με λανθασμένη μεθοδολογία
Ας επιχειρήσουμε τώρα μία ερμηνεία του πώς οι «ειδήμονες» καταλήγουν στα απόλυτα συμπεράσματα και τις εξίσου απόλυτες θέσεις τους. Μία κλασσική αιτία που οδηγεί σε λανθασμένη θεώρηση ιστορικών γεγονότων, οφείλεται στη μεθοδολογία που ακολουθείται από πολλούς. Συγκεκριμένα στο ότι η ανάλυση και αξιολόγησή τους γίνεται με όπλο την πολυτέλεια τής εκ των υστέρων γνώσης και με βάση τα δεδομένα του σήμερα, αντί αυτά της εποχής που λάμβαναν χώρα. Ακόμη κι αν προτάξει κανείς το κλασσικό «Προς γαρ το τελευταίον εκβάν, έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται» (ρήτορας Δημοσθένης), δηλαδή «με βάση το αποτέλεσμα του τελευταίου συμβάντος κρίνονται όλα όσα έχουν προηγηθεί», ή αλλιώς το αποτέλεσμα κρίνει την ορθότητα της απόφασης, είναι εξίσου ιστορικό αξίωμα ότι η κριτική προσέγγιση πρέπει να τοποθετεί τα γεγονότα στο περιβάλλον που συνέβησαν, να εξετάζει τις αιτίες και τις περιστάσεις που τα διαμόρφωσαν, και μόνο τότε να κρίνεται η ορθότητα ή όχι των αποφάσεων των πρωταγωνιστών. Στο πλαίσιο αυτό, για παράδειγμα, πρέπει να κριθεί η απόφαση για μεταστροφή από το αίτημα «Ένωση και μόνο Ένωση» προς την Ανεξαρτησία, όπως και η προσχώρηση της Κύπρου στο Κίνημα των Αδεσμεύτων στην εποχή του διπολισμού μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Τούτο δεν πρέπει να γίνει ούτε με όρους συναισθηματικούς, ούτε με γνώμονα όσα γνωρίσουμε σήμερα. Χρειάζεται μελέτη των τότε δεδομένων, όπως η εκβιαστική απειλή για άμεση εφαρμογή του Σχεδίου Μακμίλαν για τριχοτόμηση της Κύπρου, η άρνηση του ΝΑΤΟ να δεχθεί την Κύπρο στους κόλπους του, το φρένο που έθεσαν οι Αδέσμευτοι και η καταλυτική συμβολή τους στη διάσωση της Κ.Δ., η σθεναρή αντίσταση του Μακαρίου μετά τη στροφή του (1967) από το ευκταίο (Ένωση) προς το εφικτό (Ανεξαρτησία), εναντίον δικών και ξένων, που επεδίωκαν τη φυσική του εξόντωση και την κατάλυση της Κ.Δ. Κατηγορείται ο Μακάριος γιατί δεν πίστεψε στην ανεξαρτησία, επειδή ήταν αθεράπευτα ενωτικός. Οι φανατικοί ενωτικοί τού έκαμαν πραξικόπημα για να φέρουν (sic) την Ένωση, επειδή ήταν αθεράπευτα ανθενωτικός! Τραγικές οι αντιφάσεις μας.
Τα δικά μας όπλα
Η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη δικά μας διαχρονικά λάθη, την προδοσία του πραξικοπήματος της Χούντας, το κενό εξουσίας στις ΗΠΑ λόγω του σκανδάλου Watergate, την απροκάλυπτη υποστήριξη του «μάγου» της αμερικανικής διπλωματίας Κίσινγκερ και τις συνθήκες διάλυσης της Εθνικής Φρουράς λόγω του πραξικοπήματος, κατέλαβε χωρίς ουσιαστική αντίσταση («μην τους κτυπάτε, άσκηση κάνουν», ήταν η διαταγή της Χούντας), το 37% του κυπριακού εδάφους, έφερε θάνατο, καταστροφή, βιασμό εκατοντάδων γυναικών, διέπραξε εγκλήματα πολέμου, αλλοίωσε συστηματικά τη δημογραφία και τον πολιτιστικό χαρακτήρα των κατεχόμενων περιοχών. Αυτά, δυστυχώς, τα πέτυχε. Δεν πέτυχε τον κύριο, διαχρονικό στόχο της: Την κατάλυση της Κ.Δ. Η οποία, όχι μόνο διασώθηκε, αλλά αναγνωρίζεται διεθνώς ως η μόνη νόμιμη οντότητα. Παρά το τεράστιο πλήγμα του 1974, δεν υπέκυψε, άντεξε, προόδευσε και, παρά τη λυσσαλέα αντίδραση και εις πείσμα της κραταιάς (ανίκητης) Τουρκίας, πέτυχε τη μεγάλη διπλωματική επιτυχία να καταστεί πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτά τα δύο πανίσχυρα όπλα μας ας μην τα υποτιμούμε, διότι είναι καρφί στα μάτια του άρπαγα εισβολέα και αποτελούν το αντίβαρο στη δύναμη της ισχύος και τού δικαίου που δημιουργεί ο χρόνος. Ισχυρό έρεισμα για μας είναι ακόμη η παρουσία στην περιοχή άλλων ισχυρών πόλων και συμφερόντων, που δεν επιτρέπουν στην Τουρκία να ελέγχει στρατηγικά την Κύπρο.
Και η ελπίδα
Πενήντα ένα χρόνια από το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή παρατηρούμε να κυριαρχεί ανάμεσά μας απογοήτευση, έλλειψη πίστης και ελπίδας για το μέλλον, παθητικότητα, τάση εγκατάλειψης, αποπροσανατολισμός, συμβιβασμός με τη μετριότητα και την ήσσονα προσπάθεια, ανικανότητα, διαφθορά. Σε τέτοιες εποχές ευδοκιμεί ο λαϊκισμός, οι ακραίες αντιλήψεις και οι αυτόκλητοι σωτήρες. Και σίγουρα έτσι δεν διεξάγεται αγώνας για Δίκαιο και Ελευθερία.
Ναι, είναι δύσκολη η κατάσταση. Ναι, είναι μεγάλη η απειλή. Να τα παρατήσουμε, όμως, όλα και να παραδοθούμε στις αξιώσεις της Τουρκίας, δεν είναι λύση. Όσο ο εισβολέας θα παίρνει, θα ζητά περισσότερα. Δεν θα ικανοποιηθεί ο άρπαγας, μέχρι να τα πάρει όλα, όπως το σχεδίασε από τη δεκαετία του 1950.
Ναι, να είμαστε ρεαλιστές, όχι αιθεροβάμονες. Αλλά με πίστη στον τόπο μας. Προβάλλοντας σθεναρά τα δικά μας δίκαια, στηριζόμενοι στα ισχυρά μας ερείσματα. Όχι στο όνομα μιας δήθεν ρεαλιστικής ενδοσκόπησης να φορτωνόμαστε όλες τις ενοχές, δίνοντας συγχωροχάρτι στον πραγματικό ένοχο και επιπρόσθετα όπλα στον κατακτητή μας. Δεν είναι όλα μαύρα. Και ναι, υπάρχει ελπίδα.
ΕΠΙΜΥΘΙΟΝ: Έχω πλήρη επίγνωση ότι με την ανάλυση αυτή προσεγγίζονται ευαίσθητα θέματα, για τα οποία υπάρχουν αντίθετες, ισχυρές, παγιωμένες απόψεις. Δεν έχω την ψευδαίσθηση ότι οι αναγνώστες θα συμφωνήσουν με όλες τις απόψεις που με ειλικρίνεια διατυπώνονται. Ευελπιστώ να αποτελέσουν ευκαιρία για προβληματισμό και γόνιμη ανταλλαγή απόψεων, αν στόχος όλων είναι η ιστορική αλήθεια και όχι η αυτό-επιβεβαίωση.
[ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΗ: Η ανάλυση αυτή δημοσιεύθηκε σε δύο μέρη στις εφημερίδες Φιλελεύθερος και Πολίτης. Στην παρούσα της μορφή έχουν γίνει προσθήκες και αλλαγές, που δεν αλλοιώνουν την ουσία.]
*Δημοσιογράφος ([email protected])
