- Τα όσα ζήσαμε με τον προϋπολογισμό πρέπει να μας προβληματίσουν
Με αφορμή τα όσα είδαμε και ζήσαμε πριν και κατά τη ψήφιση του προϋπολογισμού του 2021, διερωτώμαστε κατά πόσον για τα αδιέξοδα αυτά φταίει η Βουλή (και κατ’ επέκταση ο λαός που τη ψήφισε) ή το πολιτειακό μας σύστημα.
Σίγουρα, δεν φταίει ο λαός, ο οποίος ελεύθερα δικαιούται να επιλέγει το κόμμα και τους υποψηφίους της αρεσκείας του. Άρα, το πρόβλημα δεν είναι η σύνθεση της Βουλής, η δύναμη των κομμάτων και η πολιτική προέλευση των βουλευτών. Μάλιστα, στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές καθώς και σ’ αυτές που θα ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια, ενδέχεται να διευρυνθεί ο πολυτεμαχισμός της Βουλής, λόγω της τάσης ανεξαρτοποίησης των πολιτών και αποστασιοποίησης τους από τους παραδοσιακούς κομματικούς σχηματισμούς. Αυτό σημαίνει ότι θα δυσκολέψει περισσότερο η εξασφάλιση της απαιτούμενης πλειοψηφίας για να εγκρίνονται νομοσχέδια και σχέδια νόμου.
Άρα, το πρόβλημα βρίσκεται μάλλον στο πολιτειακό μας σύστημα, το οποίο μας ξαναδημιούργησε τέτοια αδιέξοδα στο παρελθόν και το οποίο είναι απότοκο της κολοβής ανεξαρτησίας του 1960, που είχε τη σφραγίδα των Βρετανών αποικιοκρατών.
Η Κύπρος, ως γνωστό με βάση το Σύνταγμα του 1960, έχει το πολιτειακό σύστημα της Προεδρικής Δημοκρατίας, όπου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ανώτατος άρχων και εκτός από αρχηγός του κράτους είναι και αρχηγός της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση εξαρτάται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στον οποίο λογοδοτεί, σε αντίθεση με την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, στην οποία η κυβέρνηση πρέπει να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Στην Κοινοβουλευτική Δημοκρατία την κυβέρνηση της χώρας την έχει το κόμμα ή οι συνεργασίες κομμάτων που έχουν την πλειοψηφία των εδρών Με τον τρόπο αυτό, τα νομοσχέδια της κυβέρνησης εγκρίνονται από τη Βουλή και έτσι ασκείται απρόσκοπτα η εκτελεστική εξουσία χωρίς αδιέξοδα.
Παρόμοιο σύστημα μας εμάς έχουν η Τουρκία, η Κεντρική Αμερική και η Νότια Αμερική καθώς και οι περισσότερες αφρικανικές χώρες, περιλαμβανομένης της Νότιας Αφρικής. Στην Ευρώπη και στις σύγχρονες δημοκρατίες κυριαρχεί το σύστημα της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας με μικρές διαφοροποιήσεις σε διάφορες χώρες. Στις ΗΠΑ και στη Γαλλία, που έχουν Προεδρική Δημοκρατία, το σύστημα είναι μικτό και υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες για αποφυγή αδιεξόδων.
Ενόψει της πιο πάνω εικόνας, διερωτώμαστε κατά πόσον και εμείς, επικαλούμενοι τις μεγάλες κοινωνικές και άλλες αλλαγές που έγιναν στα τελευταία 60 χρόνια στον τόπο, θα πρέπει να προβληματιστούμε για κάποια εναρμόνιση του πολιτεύματος μας με την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Γνωρίζουμε ότι πλήρης αλλαγή του συστήματος δεν είναι εύκολη, αφού κάτι τέτοιο απαιτεί Συνταγματική Συνέλευση και με δεδομένη τη μη συμμετοχή των Τ/Κ βουλευτών στη Βουλή μας, θα εγερθούν άλλα πολιτικά προβλήματα.
Όμως, κάποια προσπάθεια εκσυγχρονισμού του συστήματος μας, ώστε να αποτρέπει νομοθετικά αδιέξοδα, σίγουρα θα μπορεί να γίνει. Το Συνταγματικό δίκαιο έχει και αυτό εκσυγχρονιστεί, προκειμένου να λύνει τέτοια προβλήματα, οπότε μια ανάθεση σε ειδικούς συνταγματολόγους μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα, με την έννοια να μας υποδείξουν τρόπους εναρμόνισης με την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, χωρίς να προκαλούνται άλλα προβλήματα από τις συνταγματικές ρήτρες του Συντάγματος του 1960.
Το θέμα αυτό συζητήθηκε και σε μια ανοικτή συζήτηση το 2018 με πρωτοβουλία της Βουλής με ομιλητές τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον τέως Πρόεδρο της Ελλάδας κ. Προκόπη Παυλόπουλο. Και όντως στη συζήτηση που έγινε παρουσιάστηκαν τα θετικά και τα αρνητικά του κάθε συστήματος και τονίστηκε η ανάγκη για σύγκλιση τους, ώστε η δημοκρατία να εμβαθύνεται περισσότερο.
Πιστεύοντας ότι η δημοκρατία δεν είναι στατική, αλλά ζωντανή και εξελίσσεται για να συμβαδίζει με τις αλλαγές της κοινωνίας, προτείνουμε την εξέταση αυτού του θέματος.
Μια συνταγματική γνωμάτευση προς το κράτος θα βοηθήσει ποικιλοτρόπως τον πολιτικό διάλογο για να καταστήσουμε τους θεσμούς μας πιο σύγχρονους και πιο λειτουργικούς. Άλλωστε, όλοι επαγγέλλονται τον εκσυγχρονισμό του κράτους και των θεσμών του. Αυτή είναι μια ευκαιρία σ’ ένα πολύ σοβαρό θεσμό (το Σύνταγμα) που θα βοηθήσει στην καλύτερη λειτουργία του κράτους.
ΙΩΣΗΦ ΙΩΣΗΦ
