Γράφει: Παύλος Κ. Παύλου*
Ο κοινός τίτλος πολλών αμερικανικών ταινιών «A star is born» (Ένα αστέρι γεννιέται) ήρθε αυθόρμητα στη σκέψη μου, παρακολουθώντας την εξέλιξη της υπόθεσης Ντόριας Βαρωσιώτου, τής υπό δοκιμασία δικαστού που απασχολεί έντονα την επικαιρότητα, καθώς δεν επικυρώθηκε ο διορισμός της. Η σύνδεση τής Β. με την πολύκροτη υπόθεση Θανάση Νικολάου και ο δημόσιος έπαινος με διθυραμβικά σχόλια που συνόδευσε τη γενναία, όπως χαρακτηρίστηκε, απόφασή της να αποκαλέσει φόνο τον θάνατο του Θανάση, ήταν ό,τι έπρεπε, για να πυροδοτηθούν σενάρια συνωμοσίας, καταδίωξης, άδικου-εκδικητικού αποκεφαλισμού, μία ακόμη πράξη στην αλυσίδα των διεφθαρμένων εκπροσώπων του κατεστημένου, εναντίον κάθε καινούργιας, γενναίας, αντισυστημικής φωνής (sic). Η από καιρό επικρατούσα περιρρέουσα, η καθολική απαξίωση των θεσμών (και με δική τους μεγάλη ευθύνη βεβαίως), και ο κατ’ ακολουθίαν θρίαμβος του λαϊκισμού και της εντυπωσιοθηρίας είχε στημένο το πεδίο για άμεσα, ακλόνητα συμπεράσματα, προτού γίνει καν γνωστό το σκεπτικό της ομόφωνης απόφασης του Συμβουλίου των δικαστών. Η συντριπτική, λαϊκή ετυμηγορία απεφάνθη:
«Η Βαρωσιώτου καρατομήθηκε, λόγω της απόφασής της στην υπόθεση Νικολάου και επειδή δεν συμμορφώθηκε στις υποδείξεις ανωτέρων της». Τα κοινωνικά δίκτυα ζούσαν ημέρες ανεπανάληπτης δόξας. Πλήθος οι φωνές: «Πρόεδρε Χριστοδουλίδη, διώξε εδώ και τώρα τον Γενικό Εισαγγελέα και τον Βοηθό του, και διόρισε στη θέση τους την Βαρωσιώτου». «Οδυσσέας ή Ντόρια οι καταλληλότεροι για επόμενοι Πρόεδροι της Δημοκρατίας». Εν μιά νυκτί a new star was born!
Quo Vadis, Societas
Να ξηγηθούμε: Δεν γνωρίζω την Ντ. Β. Δεν έχω τίποτε απολύτως εναντίον μιας νέας δικηγόρου με φιλοδοξίες ανέλιξης και καταξίωσης, πολλώ μάλλον που η συγκεκριμένη εμφανίζεται με πλούσιο βιογραφικό. Ούτε εξετάζω αν δίκαια ή άδικα δεν μονιμοποιήθηκε, ακόμη και μετά τη δημοσιοποίηση τής ομόφωνης απόφασης των μελών τού Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου. Αναγνωρίζω αδυναμία και αναρμοδιότητα για κάτι τέτοιο. Αυτό θα κριθεί, καθώς αρμόζει, στα επόμενα στάδια της δικαστικής διαδικασίας. Εκείνο που προσπαθώ να αναδείξω με το παρόν πόνημα, είναι τη μεγάλη μου ανησυχία, την αγωνία ορθότερα που από καιρό κουβαλώ μέσα μου ως ενεργός πολίτης, και εκφράζεται με τη λατινική φράση-ερώτηση: Quo Vadis, Societas (πού βαδίζεις, πού πας, ή πού μάς πας, Κοινωνία); Πού θα καταλήξουμε με αυτήν την περιρρέουσα, που απαξιώνει τα πάντα, που απορρίπτει συλλήβδην και δεν εμπιστεύεται κανένα θεσμό, που δεν είναι διατεθειμένη να εξετάσει προτού αποφασίσει, που δεν δέχεται και δεν ανέχεται την αντίθετη άποψη; Που εμπιστεύεται πλέον μόνο άτομα, τα οποία η επικαιρότητα ντύνει με τον μανδύα του έντιμου, του αδιάφθορου, του πολέμιου τού χρεοκοπημένου κατεστημένου, του μόνου ικανού να δώσει λύσεις σε όλα τα προβλήματα που την ταλανίζουν.
Ρωτήσαμε και πήραμε απαντήσεις από τους γνωρίζοντες
Είχα κι εγώ πολλά ερωτήματα, όταν έγινε γνωστή η υπόθεση τής Β. Με κυριότερο, ποιος σκέφτηκε να αναθέσει σε μία υπό δοκιμασίαν, άρα και άπειρη δικαστή, τη θανατική ανάκριση για μία τόσο σοβαρή και πολύ φορτισμένη υπόθεση, όπως του Θανάση Νικολάου; Η αρνητική κρίση του Συμβουλίου βασίστηκε μόνο στην υπόθεση αυτή; Γιατί δεν ανακοινώνουν το πλήρες σκεπτικό της απόφασης, να ξέρει και ο κόσμος; Όλα εν κρυπτώ και παραβύστω; Κάτι έχουν να κρύψουν;
Στις εφημερίδες είδα να προβάλλονται από συναδέλφους τα ίδια ερωτήματα. Στα τηλεοπτικά παράθυρα άκουσα πολιτικούς και εκπροσώπους κομμάτων, σχολιαστές, ακόμη και έγκριτους δικηγόρους να εκθειάζουν την Β. και να κατακεραυνώνουν τους δικαστές που δεν τολμούσαν να δημοσιοποιήσουν την απόφασή τους. Από τις ειδήσεις άκουσα ότι το ίδιο ζήτησε και το Προεδρικό! Τα κοινωνικά δίκτυα, κατά το δη λεγόμενον, ξεσάλωσαν. Πού να τολμήσεις να πεις, καλά, ρε παιδιά, πού πάνε τα προσωπικά δεδομένα; Η ίδια η ενδιαφερόμενη δέχεται να ακούσει ο πάσα ένας γιατί κρίθηκε ακατάλληλη; Και καλά, αφού η ίδια κατέχει τη γραπτή γνωμάτευση, γιατί δεν τη δημοσιοποιεί;
Κάπως αργοπορημένα, θα έλεγα, δημοσιοποιήθηκε μία νούσιμη και ισοζυγισμένη ανακοίνωση του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, που προσήγγισε πιο ορθολογικά το όλο θέμα. Διαφωτιστικός, όπως πάντα, ήταν ο καθηγητής-νομικός Αχιλλεύς Αιμιλιανίδης και ο δημιουργός του χρησιμότατου Legal Matters Podcast Χριστόφορος Χριστοφή. Η πλειονότητα, ωστόσο, είχε ήδη αποφανθεί τελεσιδίκως, δικαιώνοντας πλήρως την Ντ. Β.
Προβληματίστηκα πολύ και κατέφυγα σε γνωστό μου, έμπειρο πρώην δικαστικό και άλλους των οποίων τη γνώμη εκτιμώ, για να με διαφωτίσουν. Μου εξήγησαν, λοιπόν, ότι:
- Η θανατική ανάκριση δεν συνιστά δίκη. Εμπίπτει στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Επαρχιακού Δικαστή. Είναι μία μάλλον απλή υπόθεση, στην οποία κατά κανόνα δεν ακούγονται μάρτυρες και δεν υπάρχουν κατ’ αντιμωλίαν διάδικοι (νομικός όρος που σημαίνει «με την παρουσία διαδίκων» ή «ενώπιον δικαστηρίου»). Γι’ αυτό ανατίθενται σε υπό δοκιμασία πρωτοδιόριστους δικαστές.
- Ο δικαστής αποφασίζει στη βάση του υλικού που θέτει στη διάθεσή του η Αστυνομία και κυρίως στην ιατρική έκθεση, η οποία του παραδίδεται. Δεν εκδίδει αιτιολογημένη απόφαση, όπως σε μία κανονική δίκη. Εκδίδει ένα σύντομο τυποποιημένο πόρισμα, με το οποίο αποφαίνεται αν υπάρχει λόγος περαιτέρω διερεύνησης της υπόθεσης.
- Ο δικαστής ουδέποτε καθιστά τον εαυτό του πρωταγωνιστή της διαδικασίας. Μένει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, διευθύνει τη δίκη, ακούει επιχειρηματολογία και εκδίδει απόφαση. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν τα φώτα της δημοσιότητας πέφτουν σε ένα πρόσωπο που ηρωοποιείται, η κοινή γνώμη θεωρεί τους υπόλοιπους 150 τόσους δικαστές που έχουμε στην Κύπρο άβουλους, διεφθαρμένους, συστημικούς, με άμεση συνέπεια να πλήττεται η Δικαιοσύνη.
- Με βάση ρητή πρόνοια τού περί Θανατικών Ανακριτών Νόμου, Κεφ. 153, ο Διοικητικός Πρόεδρος του Επαρχιακού Δικαστηρίου έχει υποχρέωση να ελέγξει το πόρισμα του θανατικού ανακριτή και να υποδείξει διορθώσεις. Επειδή την τελική ευθύνη για το πόρισμα την έχει ο ίδιος (ο Διοικητικός Πρόεδρος), οι οποιεσδήποτε διορθώσεις υποδείξει δεν θεωρούνται επέμβαση στο έργο του θανατικού ανακριτή. Ο Διοικητικός Πρόεδρος του Επαρχιακού Δικαστηρίου δύναται να εξετάζει τα πρακτικά οποιασδήποτε τέτοιας διαδικασίας, για να ικανοποιηθεί ως προς την ορθότητα, νομιμότητα ή καταλληλότητα οποιουδήποτε ευρήματος ή ετυμηγορίας, και ως προς την κανονικότητα της διαδικασίας αυτής.
- Το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο δεν δικαιούται να δημοσιοποιεί τις αποφάσεις του, που αφορούν παύση ή μονιμοποίηση δικαστού. Τέτοια ενέργεια θα συνιστούσε παραβίαση προσωπικών δεδομένων.
Λαμβάνοντας τις πιο πάνω απαντήσεις/διευκρινίσεις από ειδικούς, προσωπικά (ελπίζω και οι αναγνώστες) αισθάνομαι πιο σίγουρος να διαμορφώσω γνώμη και άποψη, παρ’ όλο που όπως διευκρίνισα δεν είναι στόχος να κριθεί αυτή καθ’ εαυτή η ουσία της υπόθεσης, αλλά ο τρόπος που κατά κανόνα σπεύδουμε να εξαγάγουμε συμπεράσματα, χωρίς επαρκή γνώση των δεδομένων, προτάσσοντας το συναίσθημα, ή συντασσόμενοι με την επικρατούσα εκείνη τη στιγμή αντίληψη, στη βάση του «όλοι το λένε, άρα είναι σωστό» και όχι στο αξίωμα ότι «ακόμη κι αν όλοι το λένε, αλλά δεν σημαίνει πάντα ότι είναι και σωστό».
Στον αστερισμό του Μεσσιανισμού
Είναι φανερό πως η υφήλιος βρίσκεται τα τελευταία χρόνια στον αστερισμό του Μεσσιανισμού, σε μία σαφή στροφή, δηλαδή, προς άτομα-Μεσσίες, άτομα-Λυτρωτές. Πρόκειται για δυναμικές προσωπικότητες, που ενεργούν και αποφασίζουν με βάση τη δική τους κρίση, παραγνωρίζοντας με χαρακτηριστική ευκολία καθιερωμένους θεσμούς και τα γνωστά checks and balances (ελέγχους και ισορροπίες). Επιλέγουν για να τους στελεχώνουν άτομα που τους θαυμάζουν, τους παραδέχονται και είναι πρόθυμα να τους υπηρετούν με απόλυτη υπακοή και πειθαρχία. Στο δικό τους modus operandi (τρόπο ενεργείας, συμπεριφοράς, συνεργασίας με άλλους) επικρατεί το ισχυρό «ΕΓΩ» και η ευκολία παραγνώρισης/παραβίασης/υπέρβασης αυτού που καθιερώθηκε ως δημοκρατική, θεσμική λειτουργία. Ξεπερνούν έτσι τον σκόπελο της γραφειοκρατίας, εντυπωσιάζουν καθώς ενεργούν γρήγορα και αποφασιστικά, πλην αυθαίρετα, χωρίς να δίδουν λογαριασμό σε κανένα. Επιβάλλονται. Ιδανικό παράδειγμα το φαινόμενο Ντόναλντ. Το δε ανδρείκελο τού υπό υποτελή διοίκηση τελούντος κατεχόμενου μορφώματος Ερσίν Τατάρ με αφοπλιστική ειλικρίνεια ομολόγησε: «Τον Ερντογάν δεν τον ρωτάς, απαντάς».
Η μόδα/τάση της εποχής, καθυστερημένα ως συνήθως, άρχισε να κυριαρχεί και στα καθ’ ημάς. Η επικαιρότητα στη νέα της μορφή εκκολάπτει ήδη και αναδεικνύει τα νέα της αστέρια. Το μέγα ερώτημα, ωστόσο, αιωρείται: Είναι αυτή η ιδανική λύση σε μία δημοκρατική κοινωνία; Γρηγορούντες, οψόμεθα. Ελπίζοντες…αναιμάκτως!
*Δημοσιογράφος ([email protected])
