Εσωτερική πολιτική ανατροπή, καταστροφή πυρηνικού προγράμματος και εμπλοκή των ΗΠΑ. Αυτοί ήταν οι αντικειμενικοί στρατηγικοί στόχοι του Ισραήλ, εξαπολύοντας επίθεση στις 13 Ιουνίου εναντίον του Ιράν. Τι κατάφερε όμως και πόσο λαβωμένο βγήκε;
Μετά από 12 ημέρες ακήρυχτου πολέμου που εξαπέλυσε η μεγαλύτερη πολεμική μηχανή του πλανήτη (ΗΠΑ) και ο αρτιότερος και πιο βίαιος στρατός στη Μέση ανατολή (Ιράν), πόσο επηρεάστηκε το Ιράν;
Καταστράφηκαν τα πυρηνικά;
Ξεκινώντας από τον πιο συχνά διακηρυγμένο στόχο, που είναι η καταστροφή των πυρηνικών εγκαταστάσεων, τα πρώτα ευρήματα των αμερικανικών υπηρεσιών έρχονται σε αντίθεση με τις επανειλημμένες δηλώσεις του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, που υποστήριζε πως οι επιδρομές «κατέστρεψαν ολοκληρωτικά και πλήρως» τις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν.
Όπως αποκάλυψε το CNN, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Defense Intelligence Agency (DIA), που βασίζονται σε αξιολόγηση των ζημιών που πραγματοποίησε η Κεντρική Διοίκηση των ΗΠΑ (US Central Command), οι αμερικανικές στρατιωτικές επιδρομές σε τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν το περασμένο Σαββατοκύριακο δεν κατέστρεψαν τα βασικά στοιχεία του πυρηνικού προγράμματος της χώρας.
Μάλιστα, κατά πάσα πιθανότητα, απλά μπορεί να το καθυστέρησαν μόνο για λίγους μήνες. Δύο από τα άτομα που γνωρίζουν την εκτίμηση ανέφεραν ότι τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν δεν καταστράφηκαν. Ένας από αυτούς σημείωσε ότι οι φυγοκεντρητές παραμένουν σε μεγάλο βαθμό «άθικτοι». Μια άλλη πηγή είπε ότι οι πληροφορίες δείχνουν πως το εμπλουτισμένο ουράνιο είχε μεταφερθεί εκτός των εγκαταστάσεων πριν από τις επιδρομές.
«Έτσι, η εκτίμηση της DIA είναι ότι οι ΗΠΑ τους καθυστέρησαν ίσως μερικούς μήνες, το πολύ», πρόσθεσε το άτομο αυτό.
Επλήγη το ιρανικό καθεστώς;
Πριν μερικές μέρες, ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών, Ισαάκ Κατζ, δήλωσε ότι ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν Αλί Χαμενεΐ μπορεί να έχει το ίδιο τέλος με τον Σαντάμ Χουσεΐν, τον ηγέτη του Ιράκ που εκδιώχθηκε και εκτελέστηκε μετά την αμερικανική εισβολή το 2003. Ο δε πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, είχε απευθύνει έκκληση στον ιρανικό λαό, λέγοντας: «Αυτή είναι η ευκαιρία σας να σταθείτε απέναντι σε ένα σύστημα που σας καταπιέζει εδώ και σχεδόν 50 χρόνια».
Ακόμα και για τα κατεστημένα δυτικά ΜΜΕ, αυτά είναι όνειρα θερινής νυχτός. Σύμφωνα με τον Economist αυτές οι ισραηλινές ελπίδες για συνθηκολόγηση ή αλλαγή καθεστώτος ίσως να μην είναι ρεαλιστικές. «Η επιβίωση του καθεστώτος είναι η ύψιστη προτεραιότητα για τον ανώτατο ηγέτη», λέει ο Ραζ Ζιμτ, από το Εθνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών του Ισραήλ.
«Αλλά την ίδια στιγμή, θεωρεί ότι η πυρηνική ικανότητα του Ιράν, ειδικά ο εμπλουτισμός ουρανίου, είναι ακρογωνιαίος λίθος αυτής της επιβίωσης. Το να πρέπει να διαλέξει ανάμεσά τους είναι σαν να διαλέγει ανάμεσα σε δύο ποτήρια με δηλητήριο». Χωρίς συνθηκολόγηση ή αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, ο πόλεμος του Ισραήλ έχει νόημα μόνο αν καταφέρει να καθυστερήσει σημαντικά το πυρηνικό πρόγραμμα για χρόνια.
«Το Ιράν δεν μπορεί να νικήσει το Ισραήλ, αλλά το Ισραήλ μάλλον δεν διαθέτει τις δυνατότητες να καταστρέψει ολοκληρωτικά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν», λέει ο Άμος Γιαντλίν, πρώην αρχηγός της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών του Ισραήλ.
Το Ιράν δεν είναι Ιράκ
Πράγματι, και οι Financial Times συγκλίνουν σε αυτό, επικαλούμενοι αναλυτές και δυτικούς διπλωμάτες που λένε ότι η επιβίωση της ιρανικής κυβέρνησης δεν θα καθοριστεί από τις ισραηλινές βόμβες, αλλά από τη δυναμική εντός του ίδιου του συστήματος, προειδοποιώντας ότι είναι πολύ νωρίς για να προβλέψουμε την κατάρρευσή του.
Προς το παρόν, η απουσία μιας αξιόπιστης επιλογής για την αντικατάσταση του καθεστώτος παραμένει το ισχυρότερο αποτρεπτικό μέσο που προστατεύει τους ηγέτες του Ιράν.
«Δεν υπάρχει βιώσιμη εναλλακτική λύση – είτε εντός είτε εκτός του Ιράν – στο τρέχον σύστημα, καθιστώντας την εσωτερική μεταρρύθμιση τη μόνη ρεαλιστική πορεία προς τα εμπρός», δήλωσε ο Ιρανός δημοσιογράφος και πρώην πολιτικός κρατούμενος, Μοχάμαντ Ατριανφάρ.
Δεν υπάρχει οργανωμένη πολιτική αντιπολίτευση στο Ιράν, και η εξόριστη αντιπολίτευση είναι τόσο αντιδημοφιλής εντός της δημοκρατίας όσο και η ισλαμιστική ηγεσία, λένε οι ειδικοί.
«Ακόμα και εσωτερικά εντός του καθεστώτος, πιθανότατα βλέπουν όφελος στο να συσπειρώνουν τις τάξεις τους και να παραμένουν ενωμένοι αντί να στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου», δήλωσε ο Αλί Βαέζ, ειδικός για το Ιράν στην δεξαμενή σκέψης Crisis Group.
Αναφερόμενος στους δύο πολέμους υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κατά του Σαντάμ, πρόσθεσε: «Νομίζω ότι αυτό είναι περισσότερο Ιράκ του 1991 παρά Ιράκ του 2003, με την έννοια ότι το καθεστώς θα κενωθεί, αλλά πραγματικά αμφιβάλλω ότι θα καταρρεύσει».
Ο Χαμενεϊ δεν είναι Άσαντ
Μπορεί να οι Ισραηλινοί να επιφυλάσσουν την τύχη του Άσαντ ή του Σαντάμ για τον Χαμενεϊ, αλλά τα μεγέθη δεν είναι συγκρίσιμα. Όπως λέει στο Unherd ο Βρετανός δημοσιογράφος Κρίστοφερ ντε Μπελέιγκ λέει, ο Χαμενεϊ, επί 46 χρόνια αφότου έπαιξε μικρό ρόλο στη νίκη της Ισλαμικής Επανάστασης, αυτός ο άνθρωπος χωρίς όνομα —που στην πραγματικότητα είναι ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς της εποχής μας— φαίνεται να φτάνει στο τέλος του δρόμου. Η τρέχουσα κρίση δύσκολα θα λήξει χωρίς να υποχωρήσει στο δικαίωμα εμπλουτισμού ουρανίου, κάτι που, στο μυαλό του, ισοδυναμεί με παράδοση στον εχθρό τον οποίο πολεμά μια ολόκληρη ζωή· και το οποίο ενδέχεται, ούτως ή άλλως, να μην σώσει την Ισλαμική Δημοκρατία.
«Η φυγή δεν είναι επιλογή. Σε αντίθεση με τον Άσαντ, δεν θα δεχόταν μια ντάτσα έξω από τη Μόσχα. Θα προτιμούσε να πεθάνει στο Ιράν. Ο Αγιατολάχ είναι πολύ ηλικιωμένος και περιβάλλεται από αξιωματούχους που συνεχώς σκοτώνονται. Το να επιδιώξει την απόκτηση πυρηνικής βόμβας θα ήταν η τελευταία ζαριά —και πιθανότατα αυτοκτονική— και δεν έχουμε φτάσει ακόμα ως εκεί» επεσήμανε.
Το Ιράν προπονήθηκε να αντέχει
Μερικοί ειδικοί, σύμφωνα με τους New York Times, εκτιμούν ότι το Ισραήλ εφήρμοσε στο Ιράν την ίδια καταστρεπτική τακτική με αυτή έναντι της Χεζμπολάχ. «Είναι το ίδιο σχέδιο που χρησιμοποίησαν με τη Χεζμπολάχ: “Ας εξοντώσουμε την ανώτατη ηγεσία”», δήλωσε η Ράντα Σλιμπ, ανώτερη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής στην Ουάσιγκτον. «Όλα είναι στοχευμένα — η δολοφονία ανώτερων στελεχών στα σπίτια τους».
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν αναλυτές, οι πληρεξούσιες δυνάμεις (Χεζμπολάχ, Χαμάς, κτλ) είναι άτυπες πολιτοφυλακές, χωρίς την ισχύ να αντιμετωπίσουν το πανίσχυρο ισραηλινό στράτευμα παρά μόνο μέσω ανταρτοπολέμου.
Επίσης, οι Ιρανοί είχαν αναπτύξει αντίδοτα στην ισραηλινή αεροπορική υπεροχή, εξαφαλίζοντας μια απίστευτη αντοχή που γονάτισε το Ισραήλ. Αμερικανική έκθεση του ιδρύματος Wisconsin Project on Nuclear Arms Control ανέφερε: «Το στρατιωτικό αμυντικό δόγμα του Ιράν είναι κατεξοχήν αμυντικό. Έχει σχεδιαστεί ώστε να αποτρέπει μια επίθεση, να αντέχει σε ένα αρχικό πλήγμα, να ανταποδίδει κατά του επιτιθέμενου και να οδηγεί τις εχθροπραξίες προς μια διπλωματική λύση, χωρίς όμως να προβαίνει σε παραχωρήσεις που θα υπονόμευαν τα ζωτικά του συμφέροντα».
Το Ιράν δεν είναι μαχητική οργάνωση. Διαθέτει έναν από τους 20 μεγαλύτερους στρατούς παγκοσμίως, με σχεδόν ένα εκατομμύριο άνδρες υπό τα όπλα. Το γεγονός ότι κατάφερε να εκτοξεύσει βαλλιστικούς πυραύλους στο κέντρο του Τελ Αβίβ και αλλού αποδεικνύει ότι πρόκειται για έναν πολύ πιο ισχυρό αντίπαλο, όπως ανέφεραν οι New York Times. Οι επικριτές του Ισραήλ υποστηρίζουν ότι η εξόντωση της Χαμάς και της Χεζμπολάχ το έκανε να ενεργεί απερίσκεπτα. Αν το Ισραήλ προσπαθήσει να εφαρμόσει το ίδιο σχέδιο σε έναν τόσο πιο ισχυρό εχθρό, λένε, οι κίνδυνοι για μια περιφερειακή ανάφλεξη αυξάνονται κατακόρυφα.
«Ξέρω ότι τα στοιχήματά τους, έχουν αποδώσει τους τελευταίους μήνες, αλλά το Ιράν δεν είναι Χαμάς ή Χούθις· είναι μια πολύ μεγαλύτερη υπόθεση», είπε ο Μπάντερ Αλ-Σάιφ, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κουβέιτ.
Οι ΗΠΑ δεν θα μπλέξουν περισσότερο
Τέλος, μπορεί ο πρωθυπουργός το Ισραήλ να ευχαρίστησε τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ για τον αμερικανικό βομβαρδισμό τριών τοποθεσιών του Ιράν, αλλά μέχρι εκεί.
Το Ιράν απάντησε χτυπώντας τις αμερικανικές βάσεις και αντί να απαντήσουν οι Αμερικανοί προχώρησαν σε εκεχειρία!
Προφανώς το Ιράν υπέστη μεγάλες καταστροφές και απώλειες, αλλά όλα αυτά κρίνονται βάσει των στρατηγικών στόχων που θέτει ο επιτιθέμενος και, προς το παρόν τουλάχιστον, το Ισραήλ δεν τους κατάφερε. Γι’ αυτό και ο Μπενιαμίν Νετανιάχουν απείλησε ότι οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις θα διαταχθούν ν’ αναλάβουν ξανά δράση.
Πηγές: CNN, New York Times, Economist, The Financial Times, Unherd, The Wall Street Journal
