«Βλέπουμε μια βαθιά μετατόπιση στην παγκόσμια τάξη: οι ανοιχτές αγορές και οι πολυμερείς κανόνες καταρρέουν, και ακόμη και ο κυρίαρχος ρόλος του αμερικανικού δολαρίου, του ακρογωνιαίου λίθου του συστήματος, δεν είναι πλέον βέβαιος. Ο προστατευτισμός, η σκέψη μηδενικού αθροίσματος και τα διμερή παιχνίδια ισχύος παίρνουν τη θέση τους. Η αβεβαιότητα βλάπτει την οικονομία της Ευρώπης, η οποία είναι βαθιά ενσωματωμένη στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, με 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας να διακυβεύονται».
Με τον γλαφυρό αυτό τρόπο περιγράφει η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ την τρέχουσα κατάσταση, που έχει διαμορφωθεί, αναλύοντας παράλληλα τις προκλήσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία και το ενιαίο νόμισμα.
Με άρθρο-γνώμης στους Financial Times, η κ. Λαγκάρντ τονίζει ότι εν εξελίξει μετατόπιση «προσφέρει ευκαιρίες στην Ευρώπη να αναλάβει μεγαλύτερο έλεγχο του δικού της πεπρωμένου και στο ευρώ να αποκτήσει παγκόσμια προβολή». Προς το παρόν, το ευρώ είναι το δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο νόμισμα στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας το 20% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, σε σύγκριση με το 58% του δολαρίου ΗΠΑ.
Ο Ευρωπαία τραπεζίτης υπογραμμίζει ότι η ενίσχυση της παγκόσμιας θέσης του ευρώ θα αποφέρει απτά οφέλη: χαμηλότερο κόστος δανεισμού, μειωμένη έκθεση στις συναλλαγματικές διακυμάνσεις και απομόνωση από κυρώσεις και καταναγκαστικά μέτρα. «Αλλά ένα τέτοιο βήμα προς μεγαλύτερη διεθνή προβολή του νομίσματός μας δεν θα συμβεί εξ ορισμού: πρέπει να κερδηθεί. Όπως και σε προηγούμενες περιόδους, οι σημερινές ανησυχίες σχετικά με το κυρίαρχο νόμισμα δεν πυροδοτούν ακόμη μια σημαντική στροφή προς εναλλακτικές λύσεις. Αντίθετα, αντικατοπτρίζονται στην αυξανόμενη ζήτηση για χρυσό», αναφέρει.
Οι τρεις πυλώνεις
Σύμφωνα με την κ. Λαγκάρντ για να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του το ευρώ, η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει τρεις θεμελιώδεις πυλώνες: τη γεωπολιτική αξιοπιστία, την οικονομική ανθεκτικότητα και τη νομική και θεσμική ακεραιότητα.
Και εξηγεί:
Καταρχάς, η παγκόσμια θέση του ευρώ βασίζεται στον ρόλο της Ευρώπης στο εμπόριο. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος στον κόσμο — είναι ο νούμερο ένα εταίρος για 72 χώρες, που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αυτό αντικατοπτρίζεται στο μερίδιο του ευρώ ως νομίσματος τιμολόγησης, το οποίο ανέρχεται σε περίπου 40%. Η ΕΕ πρέπει να χρησιμοποιήσει αυτή τη θέση προς όφελός της, συνάπτοντας νέες εμπορικές συμφωνίες.
Το «υπερβολικό προνόμιο» ενός διεθνούς αποθεματικού νομίσματος , στο οποίο αναφέρθηκε ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν τη δεκαετία του 1960, συνοδεύεται από ευθύνες.
Για να αποτρέψει τις ελλείψεις ρευστότητας σε ευρώ στο εξωτερικό, η ΕΚΤ επεκτείνει τις γραμμές ανταλλαγής και επαναγοράς σε βασικούς εταίρους, ώστε να διασφαλίσει την ομαλή μετάδοση της νομισματικής της πολιτικής.
Τιμώντας τις συμμαχίες
Σύμφωνα με την επικεφαλής της ΕΚΤ ωστόσο, η πραγματική εμπιστοσύνη βασίζεται σε αδιάσειστα γεγονότα: «Οι επενδυτές αναζητούν περιοχές που τιμούν τις συμμαχίες τους. Τέτοιες εγγυήσεις έχουν αποδειχθεί ότι ενισχύουν το μερίδιο ενός νομίσματος στα συναλλαγματικά αποθέματα κατά έως και 30 ποσοστιαίες μονάδες . Η Ευρώπη βιώνει μια σημαντική στροφή προς την ανοικοδόμηση της σκληρής της ισχύος, η οποία θα πρέπει επίσης να συμβάλει στην ενίσχυση της παγκόσμιας εμπιστοσύνης στο ευρ»ώ.
Δεύτερον, συνεχίζει η κ. Λαγκάρντ, η οικονομική ισχύς αποτελεί τη ραχοκοκαλιά κάθε διεθνούς νομίσματος. Οι επιτυχημένοι εκδότες συνήθως προσφέρουν τρία βασικά χαρακτηριστικά: ισχυρή ανάπτυξη, για την προσέλκυση επενδύσεων, βαθιές και ρευστές κεφαλαιαγορές, για την υποστήριξη μεγάλων συναλλαγών και άφθονη προσφορά ασφαλών περιουσιακών στοιχείων.
Οι προκλήσεις
Ωστόσο, η Ευρώπη αντιμετωπίζει διαρθρωτικές προκλήσεις. Η πρόεδρος της ΕΚΤ γράφει στους FT ότι ανάπτυξη παραμένει επίμονα χαμηλή, οι κεφαλαιαγορές της εξακολουθούν να είναι κατακερματισμένες και — παρά την ισχυρή συνολική δημοσιονομική της θέση, με λόγο χρέους προς ΑΕΠ 89% σε σύγκριση με 124% στις ΗΠΑ — η προσφορά ασφαλών περιουσιακών στοιχείων υψηλής ποιότητας υστερεί. Πρόσφατες εκτιμήσεις δείχνουν ότι τα κυκλοφορούντα κρατικά ομόλογα με αξιολόγηση τουλάχιστον ΑΑ ανέρχονται σε λίγο κάτω από 50% του ΑΕΠ στην ΕΕ, έναντι άνω του 100% στις ΗΠΑ.
Το κύρος του ευρώ
«Για να αποκτήσει το ευρώ κύρος, η Ευρώπη πρέπει να λάβει αποφασιστικά μέτρα ολοκληρώνοντας την ενιαία αγορά, μειώνοντας τα κανονιστικά βάρη και οικοδομώντας μια ισχυρή ένωση κεφαλαιαγορών. Οι στρατηγικοί κλάδοι, όπως οι πράσινες τεχνολογίες και η άμυνα, θα πρέπει να υποστηριχθούν μέσω συντονισμένων πολιτικών σε ολόκληρη την ΕΕ. Η κοινή χρηματοδότηση δημόσιων αγαθών, όπως η άμυνα, θα μπορούσε να δημιουργήσει περισσότερα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία», τονίζει και προσθέτει:
«Τρίτον, η εμπιστοσύνη των επενδυτών σε ένα νόμισμα συνδέεται τελικά με την ισχύ των θεσμών που το υποστηρίζουν. Ομολογουμένως, η ΕΕ δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί απ’ έξω. Αλλά η δομημένη και συμπεριληπτική λήψη αποφάσεων εγγυάται ελέγχους και ισορροπίες, σταθερότητα και πολιτική βεβαιότητα. Ο σεβασμός του κράτους δικαίου και η ανεξαρτησία βασικών θεσμών, όπως η ΕΚΤ, αποτελούν κρίσιμα συγκριτικά πλεονεκτήματα που η ΕΕ θα πρέπει να αξιοποιήσει».
Σύμφωνα με την κ Λαγκάρντ, για να τονίσουμε περαιτέρω αυτά τα πλεονεκτήματα, πρέπει να μεταρρυθμίσουμε τη θεσμική δομή της Ευρώπης. Δεν πρέπει πλέον να επιτρέπεται σε ένα μόνο βέτο να εμποδίζει τα συλλογικά συμφέροντα των άλλων 26 κρατών μελών. «Η ειδική πλειοψηφία σε κρίσιμους τομείς θα επέτρεπε στην Ευρώπη να μιλάει με μία φωνή», υποστηρίζει και καταλήγει:
«Η ιστορία μας διδάσκει ότι τα καθεστώτα φαίνονται ανθεκτικά — μέχρι να πάψουν να είναι. Αλλαγές στην παγκόσμια κυριαρχία του νομίσματος έχουν συμβεί και στο παρελθόν. Αυτή η στιγμή αλλαγής είναι μια ευκαιρία για την Ευρώπη: είναι μια στιγμή «παγκόσμιου ευρώ». Για να την εκμεταλλευτούμε και να ενισχύσουμε τον ρόλο του ευρώ στο διεθνές νομισματικό σύστημα, πρέπει να δράσουμε αποφασιστικά ως ενωμένη Ευρώπη, αναλαμβάνοντας μεγαλύτερο έλεγχο της δικής της μοίρας».
Πηγή: ΟΤ
