Σχεδόν κάθε εβδομάδα, η παγκόσμια κοινότητα κάνει ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση της υπερ- νοημοσύνης. Και σχεδόν καθημερινά ένα σενάριο για το πώς οι μηχανές θα κυριαρχήσουν επί των ανθρώπων έρχεται στο φως.
Είναι αλήθεια πως τα ισχυρότερα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν πλέον να εκτελούν έναν εντυπωσιακό αριθμό εργασιών: από τη συγγραφή αναλυτικών αναφορών μέχρι τη δημιουργία βίντεο κατ’ απαίτηση. Ακόμα και το πρόβλημα των λεγόμενων «παραισθήσεων» μειώνεται σταδιακά.
Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου παράλογο που πολλοί άνθρωποι ανησυχούν ότι σύντομα θα θεωρούνται περιττοί, όπως επισημαίνει ο Economist. Νωρίτερα φέτος, οι παγκόσμιες αναζητήσεις στο Google για τον όρο «ανεργία λόγω AI» έφτασαν σε ιστορικό υψηλό.
Σε πόλεις όπως το Λονδίνο και το Σαν Φρανσίσκο, το ερώτημα «Εσύ πόσο καιρό πιστεύεις ότι σου απομένει;» αποτελεί πλέον κοινό θέμα συζήτησης. Αλλά ισχύει πραγματικά ότι το ChatGPT και τα υπόλοιπα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης αντικαθιστούν ανθρώπους στις δουλειές τους;
Τα δεδομένα δεν επιβεβαιώνουν τους φόβους
Πολλοί αναλυτές ισχυρίζονται ότι ναι. Επικαλούνται, για παράδειγμα, πρόσφατη μελέτη των Κάρλ Μπένεντικτ Φρέι και Πέδρο Λιάνος-Παρέδες από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που συσχετίζει την αυτοματοποίηση με μείωση της ζήτησης για μεταφραστές. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, τα επίσημα στοιχεία στις ΗΠΑ δείχνουν ότι οι θέσεις εργασίας σε μετάφραση και διερμηνεία είναι αυξημένες κατά 7% σε σχέση με πέρυσι, παρατηρεί ο Economist.
Κάποιοι αναφέρουν την περίπτωση της Klarna, μιας fintech εταιρείας που διαφήμιζε την αυτοματοποίηση της εξυπηρέτησης πελατών της μέσω AI. Όμως η ίδια εταιρεία τώρα αλλάζει στάση. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο CEO της Σεμπάστιαν Σιεμιατκόφσκι: «Πάντα θα υπάρχει ένας άνθρωπος, αν το θέλετε».
Άλλοι αναλυτές αναζητούν ενδείξεις μιας «AI-αποκάλυψης» στην αγορά εργασίας εξετάζοντας μακροοικονομικά δεδομένα. Μια δημοφιλής προσέγγιση είναι να συγκρίνει κανείς το ποσοστό ανεργίας των νέων αποφοίτων με τον γενικό μέσο όρο. Σήμερα, οι νεαροί απόφοιτοι είναι πράγματι πιο πιθανό να είναι άνεργοι.
Ποιες δουλειές κάνει καλά η AI
Η εξήγηση είναι ότι αυτοί οι νέοι συνήθως απασχολούνται σε εισαγωγικές θέσεις σε κλάδους γνώσης – όπως βοηθητικές νομικές εργασίες ή παραγωγή παρουσιάσεων σε συμβουλευτικές. Ακριβώς αυτού του τύπου δουλειές εκτελεί καλά η τεχνητή νοημοσύνη. Έχει λοιπόν εξαλείψει αυτές τις θέσεις;
Όχι. Τα στοιχεία δεν το επιβεβαιώνουν. Η σχετική ανεργία των νέων ξεκινά να αυξάνεται ήδη από το 2009, πολύ πριν την έλευση της γενετικής AI. Και το πραγματικό ποσοστό ανεργίας τους παραμένει γύρω στο 4%, δηλαδή χαμηλό.
Αναλύοντας τις θέσεις εργασίας ανά επάγγελμα στις ΗΠΑ, οι ερευνητές den εντοπίζουν ξανά καμία απόδειξη ότι οι «λευκοί γιακάδες» – δηλαδή υπάλληλοι γραφείου, οικονομικών υπηρεσιών και πωλήσεων – έχουν υποστεί πλήγμα από την τεχνητή νοημοσύνη. Αντιθέτως, η απασχόληση σε αυτούς τους τομείς αυξήθηκε ελαφρώς τον τελευταίο χρόνο.
Η ανεργία συνολικά στις ΗΠΑ παραμένει χαμηλή, στο 4,2%, και οι μισθοί συνεχίζουν να αυξάνονται με ικανοποιητικό ρυθμό. Το ίδιο παρατηρείται στη Βρετανία, την ευρωζώνη και την Ιαπωνία. Το 2024, το ποσοστό απασχόλησης στις ανεπτυγμένες χώρες του ΟΟΣΑ έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο στην ιστορία του θεσμού.
Πώς εξηγείται η αύξηση της απασχόλησης
Δύο εξηγήσεις ανταγωνίζονται για να ερμηνεύσουν αυτό το φαινόμενο.
- Η πρώτη: παρότι οι εταιρείες ανακοινώνουν διαρκώς επενδύσεις σε AI, λίγες το αξιοποιούν ουσιαστικά στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, κάτω από το 10% των αμερικανικών επιχειρήσεων το χρησιμοποιούν σε βασικές λειτουργίες.
- Η δεύτερη: ακόμη κι όταν το υιοθετούν, δεν απολύουν εργαζομένους, αλλά τους βοηθούν να εργάζονται ταχύτερα και αποδοτικότερα.
Όποια κι αν είναι η απάντηση, προς το παρόν, δεν υπάρχει λόγος πανικού.
