Σε μια πολυσυζητημένη τηλεδιάσκεψη τη Δευτέρα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ενημέρωσε Ευρωπαίους ηγέτες ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν είναι έτοιμος να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία γιατί θεωρεί ότι κερδίζει.
Την είδηση μεταδίδει η Wall Street Journal, επικαλούμενη τρεις πηγές με γνώση της συνομιλίας.
Η παραδοχή αυτή δεν αποτέλεσε έκπληξη για τους Ευρωπαίους – το υποπτεύονταν βεβαίως εδώ και καιρό – αλλά ήταν η πρώτη φορά που το άκουγαν από τον ίδιο τον Τραμπ. Πρόκειται, μάλιστα, για πλήρη αντίφαση με όσα έχει κατά καιρούς δηλώσει δημόσια ο Αμερικανός πρόεδρος ότι δηλαδή πιστεύει πως ο Πούτιν «θέλει πραγματικά ειρήνη».
Ο Λευκός Οίκος απέφυγε να σχολιάσει, παραπέμποντας σε ανάρτηση του Τραμπ στο Truth Social τη Δευτέρα, όπου ανέφερε:
«Ο τόνος και το πνεύμα της συνομιλίας ήταν εξαιρετικά. Αν δεν ήταν, θα το έλεγα».
Διπλωματική πίεση χωρίς αποτέλεσμα
Παρά την αναγνώριση ότι ο Πούτιν δεν θέλει ακόμη ειρήνη, ο Τραμπ δεν ενέκρινε την αύξηση πίεσης μέσω κυρώσεων, όπως ζητούσαν οι Ευρωπαίοι και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Την Κυριακή, μία ημέρα πριν τη δίωρη επικοινωνία του με τον Πούτιν, ο Τραμπ είχε τηλεδιάσκεψη με τους ηγέτες της Ευρώπης, κατά την οποία είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο κυρώσεων αν ο Πούτιν αρνηθεί εκεχειρία. Ωστόσο, ως τη Δευτέρα, είχε ήδη αλλάξει στάση. Δεν ήταν έτοιμος να προχωρήσει. Αντί γι’ αυτό, ζήτησε να προχωρήσουν χαμηλού επιπέδου συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας στο Βατικανό.
Στην τηλεδιάσκεψη της Δευτέρας συμμετείχαν ο Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς, η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η επικοινωνία αποτέλεσε την κορύφωση ευρωπαϊκής διπλωματικής εκστρατείας δέκα ημερών, με στόχο να πείσουν τον Τραμπ να πιέσει τον Πούτιν.
«Αυτός δεν είναι δικός μου πόλεμος»
Μετά την τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν, ο Τραμπ δήλωσε σε δημοσιογράφους: «Αυτός δεν είναι δικός μου πόλεμος. Μπλέξαμε σε κάτι που δεν έπρεπε».
Οι Ευρωπαίοι, αν και δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν νέες κυρώσεις, θεώρησαν ότι υπήρξε ένα θετικό αποτέλεσμα: έγινε σαφές – και στον Τραμπ – ότι ο Πούτιν δεν είναι διατεθειμένος να σταματήσει τον πόλεμο σε αυτό το στάδιο. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι η ευθύνη υποστήριξης της Ουκρανίας βαραίνει πλέον κυρίως την Ευρώπη. Σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους, η κυβέρνηση Τραμπ δεν θα διακόψει τις αποστολές όπλων, αρκεί να τις πληρώνουν η Ευρώπη ή η Ουκρανία.
Το παρασκήνιο: Από το Κίεβο έως το Βατικανό
Η πίεση προς τον Τραμπ κορυφώθηκε όταν ο νέος Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, πολύ πιο επιθετικός απέναντι στη Μόσχα από τον προκάτοχό του Όλαφ Σολτς, προώθησε συνταγματική αναθεώρηση στη Γερμανία για αύξηση στρατιωτικών δαπανών.
Στις 10 Μαΐου, οι Μερτς, Μακρόν, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ και ο Πολωνός Ντόναλντ Τουσκ μετέβησαν αιφνιδιαστικά στο Κίεβο. Πίεσαν τον Ζελένσκι να συναινέσει στο σχέδιο Τραμπ για 30ήμερη εκεχειρία, ώστε να εκτεθεί η αδιαλλαξία του Πούτιν. Μετά, τηλεφώνησαν στον Τραμπ από το επίσημο προεδρικό γραφείο στο Κίεβο, δηλώνοντας πλήρη στήριξη.
Ο Πούτιν απάντησε προτείνοντας τις πρώτες άμεσες συνομιλίες με την Ουκρανία εδώ και τρία χρόνια. Ο Τραμπ άδραξε την ευκαιρία και κάποια στιγμή πρότεινε να πάει στην Τουρκία να συμμετάσχει.
Η συνάντηση όντως έγινε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά ο Πούτιν δεν πήγε. Έστειλε κατώτερους εκπροσώπους που επανέλαβαν απαράδεκτες απαιτήσεις για το Κίεβο.
Μετά την «απουσία» Πούτιν, οι Ευρωπαίοι επανήλθαν ζητώντας από τον Τραμπ νέες κυρώσεις. Εγκρίθηκαν περιορισμένα μέτρα και ξεκίνησε επεξεργασία πιο αυστηρού πακέτου. Ο Τραμπ ανακοίνωσε τότε ότι θα μιλήσει απευθείας με τον Πούτιν.
Κυρώσεις, ειρωνείες και… γερμανική προφορά
Στην κυριακάτικη κλήση με τους Ευρωπαίους, πριν την τηλεφωνική επαφή με τον Πούτιν, ο Τραμπ φάνηκε να σκέφτεται συμμετοχή των ΗΠΑ σε κυρώσεις κατά ρωσικών εξαγωγών ενέργειας και τραπεζικών συναλλαγών. Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ δήλωσε την Τετάρτη ότι έχει εξασφαλίσει 81 υποστηρικτές σε σχέδιο νόμου για σκληρές κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Η συνομιλία είχε και το γνώριμο, απρόβλεπτο ύφος του Τραμπ. Εξήρε τα αγγλικά του Μερτς, λέγοντας: «Τα λατρεύω ακόμη περισσότερο με τη γερμανική σας προφορά». Σε άλλο σημείο, επιτέθηκε στις μεταναστευτικές πολιτικές της Ευρώπης, λέγοντας ότι «η ανεξέλεγκτη μετανάστευση φέρνει τις χώρες σας στο χείλος της κατάρρευσης».
Ο Μακρόν αντέδρασε έντονα: «Δεν μπορείς να προσβάλλεις τα έθνη μας, Ντόναλντ», του είπε.
Τι περιμένουμε
Οι συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας στο Βατικανό αναμένεται να ξεκινήσουν στα μέσα Ιουνίου. Η Ευρώπη ήθελε το αποτέλεσμα να είναι άμεση και άνευ όρων εκεχειρία, αλλά ο Τραμπ απέρριψε τη φράση «άνευ όρων», λέγοντας ότι «δεν τον έχει ποτέ χρησιμοποιήσει», παρά το γεγονός ότι το είχε κάνει δημόσια στις 8 Μαΐου στο Truth Social.
Οι Ευρωπαίοι τελικά υποχώρησαν στη φρασεολογία. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο πόλεμος συνεχίζεται, οι ρόλοι επανακαθορίζονται, και η διπλωματική πίεση αλλάζει κατεύθυνση: από την Ουάσιγκτον προς τις Βρυξέλλες.
