Η Κρήτη ξημέρωσε στις 20 Μαΐου 1941 κάτω από τη σκιά χιλιάδων Γερμανών αλεξιπτωτιστών που έπεφταν από τον ουρανό. Ήταν η πρώτη τόσο μεγάλης κλίμακας αεραποβατική εισβολή στην ιστορία, η οποία εξελίχθηκε σε μια συγκλονιστική και αιματηρή μάχη που σημάδεψε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Μάχη της Κρήτης.
Οι γερμανικές δυνάμεις επιχείρησαν την Επιχείρηση «Ερμής» (Unternehmen Merkur) – ένα παράτολμο σχέδιο κατάληψης της Κρήτης αποκλειστικά με αλεξιπτωτιστές και αερομεταφερόμενα στρατεύματα. Εκείνες τις δέκα ημέρες της μάχης (20 Μαΐου – 1 Ιουνίου 1941), οι υπερασπιστές του νησιού – Βρετανοί, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί, Έλληνες στρατιώτες και απλοί Κρητικοί πολίτες – αντιστάθηκαν σθεναρά. Η Κρήτη τελικά καταλήφθηκε, όμως η νίκη των εισβολέων αποδείχθηκε πύρρειος, με τεράστιο κόστος για τους Γερμανούς, και η γενναία αντίσταση του κρητικού λαού έγραψε ιστορία.
Στρατηγικά αίτια της επίθεσης και το Σχέδιο «Ερμής»
Τρεις εβδομάδες μετά την υποταγή της ηπειρωτικής Ελλάδας, ο Χίτλερ αποφάσισε να καταλάβει την Κρήτη πάση θυσία, θέλοντας να εξασφαλίσει τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Η κατοχή της Κρήτης παρείχε στους Βρετανούς σημαντικά πλεονεκτήματα: το ασφαλές λιμάνι της Σούδας ως ναυτική βάση και ένα προγεφύρωμα από όπου η RAF θα μπορούσε να πλήξει τις πετρελαιοπηγές του Πλοϊέστι στη Ρουμανία.
Με την Κρήτη στα χέρια των Συμμάχων, το νότιο πλευρό του Άξονα παρέμενε επισφαλές ενόψει της επικείμενης επίθεσης στη Σοβιετική Ένωση (Επιχείρηση «Barbarossa»). Έτσι, για τους Γερμανούς η εξουδετέρωση αυτής της «απειλής» ήταν ζωτικής σημασίας.
Το σχέδιο εισβολής – κωδικά ονομασμένο «Ερμής» – εκπονήθηκε από τον πρωτοπόρο των γερμανικών αλεξιπτωτιστών, στρατηγό Κουρτ Στούντεντ, και εγκρίθηκε απρόθυμα από τον Χίτλερ στις 25 Απριλίου 1941 (Διαταγή Νο.28). Αν και ο Χίτλερ αρχικά εξέφρασε επιφυλάξεις, προβλέποντας βαριές απώλειες, τελικά έδωσε το πράσινο φως υπό τον όρο να μην καθυστερήσει η προετοιμασία του για τη Ρωσία.
Ολόκληρη η επιχείρηση θα διεξαγόταν από τη Luftwaffe: διατέθηκαν περίπου 550 βομβαρδιστικά και μαχητικά αεροσκάφη υποστήριξης και 10 σμήνη μεταγωγικών Junkers Ju-52 για τη μεταφορά των στρατευμάτων. Συνολικά, 22.750 Γερμανοί στρατιώτες θα συμμετείχαν στην επίθεση, εκ των οποίων οι 14.000 αλεξιπτωτιστές, συνεπικουρούμενοι από ένα Σύνταγμα αερομεταφερόμενων ορεινών καταδρομέων.
Οι Γερμανοί εξέτασαν δύο σενάρια: είτε συγκέντρωση όλων των δυνάμεων στο δυτικό άκρο (Μάλεμε–Χανιά) για γρήγορη εδραίωση εκεί, είτε ταυτόχρονες ρίψεις σε πολλά σημεία του νησιού ώστε να κυριευτούν αιφνιδιαστικά όλες οι βασικές τοποθεσίες. Τελικά επελέγη ένας συμβιβασμός: η επίθεση θα εκδηλωνόταν σε τέσσερις κύριους στόχους – Μάλεμε, Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο – με δύο διαδοχικά κύματα μέσα στην ίδια μέρα.
Το πρώτο κύμα, νωρίς το πρωί της 20ής Μαΐου, περιλάμβανε την Ομάδα «Κομήτης» (στόχος: αεροδρόμιο Μάλεμε) και την Ομάδα «Άρης» (πρώτο κλιμάκιο με στόχο την πόλη των Χανίων και το λιμάνι της Σούδας).
Το δεύτερο κύμα το απόγευμα περιλάμβανε το δεύτερο κλιμάκιο της Ομάδας «Άρης» στο Ρέθυμνο (αεροδρόμιο Περίβου) και την Ομάδα «Ωρίων» στο Ηράκλειο (πόλη και αεροδρόμιο). Στόχος ήταν να καταληφθούν άμεσα τα αεροδρόμια, ώστε μετά να προσγειωθούν ενισχύσεις (μονάδες της 5ης Ορεινής Μεραρχίας) και να συνενωθούν οι γερμανικές δυνάμεις, εγκλωβίζοντας τους Συμμάχους.
Δείτε βίντεο, αφιέρωμα του Πολεμικού Μουσείου:
Δυνάμεις και Διάταξη των Υπερασπιστών
Οι διαθέσιμες συμμαχικές δυνάμεις στο νησί αριθμούσαν περίπου 43.000 άνδρες. Από αυτούς, γύρω στους 31.500 ήταν Βρετανοί και Κοινοπολιτειακοί (Βρετανοί, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί), ενώ περίπου 11.500 ήταν Έλληνες.
