Με αυτό το βήμα, το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα ανταποκρίθηκε στην έκκληση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος βρίσκεται φυλακισμένος στο νησί-φυλακή του Ιμραλί, από το 1999.

Το ΡΚΚ ιδρύθηκε από τον Οτσαλάν το 1978, κυρίως ως αντίδραση στην πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική καταπίεση των Κούρδων στην Τουρκία, διεκδικώντας την ίδρυση κουρδικού κράτος, στη νοτιοανατολική Τουρκία – ένας στόχος που έχει πλέον εγκαταλειφθεί.

Το κουρδικό κόμμα έθεσε, άλλωστε, ως προϋπόθεση να ηγηθεί ο Οτσαλάν της διαδικασίας ειρήνευσης ανάμεσα στους Κούρδους και το τουρκικό κράτος.

Το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντέδρασε με συγκρατημένη αισιοδοξία: «Εάν το νέο ψήφισμα του PKK εφαρμοστεί πλήρως και όλες οι οργανώσεις και οι παράνομες δομές του κλείσουν, αυτό θα είναι ένα σημείο καμπής» δήλωσε ο εκπρόσωπος του κόμματος Ομέρ Τσελίκ.

Η προοπτική διάλυσης του PKK είχε τροφοδοτήσει ελπίδες σε πολλούς για μια λύση στην κουρδική σύγκρουση, μαζί με τη χορήγηση περισσότερων δικαιωμάτων για τους Κούρδους στην Τουρκία, που αποτελούν σχεδόν το 20% του πληθυσμού της χώρας.

Για την ιστορία, ο Ερντογάν ως πρωθυπουργός είχε ξεκινήσει συζητήσεις και ειρηνευτικές συνομιλίες με το PKK το 2011. Η τελευταία φορά που κηρύχθηκε κατάπαυση του πυρός ήταν το 2013, αλλά η ειρηνευτική διαδικασία κατέρρευσε το καλοκαίρι του 2015, καθώς ο τουρκικός στρατός εξαπέλυε τακτικά επιθέσεις εναντίον θέσεων του PKK στην Τουρκία, στο Ιράκ και στη Συρία.

Κρίσιμα ερωτήματα

Τα κρίσιμα ερωτήματα τώρα είναι πάντως πώς θα προχωρήσει αυτή η διαδικασία, ποιος θα επιβλέπει τον αφοπλισμό και τι θα συμβεί με τους μαχητές της οργάνωσης. Σύμφωνα με το πρακτορείο ANF, το ΡΚΚ απαιτεί νομικές εγγυήσεις για τη διασφάλιση της διαδικασίας. Το PKK είχε προηγουμένως θέσει ως όρο για τη διάλυσή του την προϋπόθεση ότι ο Οτσαλάν «θα μπορούσε να ζει και να εργάζεται υπό ελεύθερες συνθήκες». Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία αντίδραση από την πλευρά του τουρκικού κράτους.

Η διάλυση του PKK είναι πιθανό να έχει επιπτώσεις πέρα από την Τουρκία. Κατ’ αρχήν, είναι αβέβαιο εάν όλες οι ομάδες εντός του PKK θα ακολουθήσουν την απόφαση.

Το κουρδικό κόμμα έχει την έδρα του στα ιρακινά βουνά Καντίλ, αλλά δραστηριοποιείται επίσης στρατιωτικά στη γειτονική Συρία και πολιτικά στην Ευρώπη, όπου θεωρείται «τρομοκρατική οργάνωση» από την Ε.Ε.

Στο παρελθόν, η Τουρκία είχε απαιτήσει οποιαδήποτε διάλυση του κόμματος να περιλαμβάνει και τη συριακή κουρδική πολιτοφυλακή YPG, που η Άγκυρα θεωρεί παρακλάδι του PKK. Ωστόσο, η κουρδική πολιτοφυλακή YPG στη Συρία συμφώνησε πρόσφατα με τη νέα κυβέρνηση των τζιχαντιστών στη Δαμασκό να ενσωματωθεί πλήρως στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να καταστήσει την προηγούμενη απαίτηση της Άγκυρας παρωχημένη.

Εξασφάλιση ισχύος

Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκία θέλει να επουλώσει το κουρδικό ρήγμα για να εξασφαλίσει τη νέα περιφερειακή της ισχύ, που θα την οδηγήσει μέχρι τη Δαμασκό.

Η Τουρκία φοβάται ότι εξωτερικές δυνάμεις μπορεί να χρησιμοποιήσουν τους Κούρδους ως μοχλό για να υπονομεύσουν τη γεωστρατηγική επέκταση της Άγκυρας στην περιοχή. Υπ’ αυτή την έννοια, ο φόβος έγκειται πάνω απ’ όλα σε μια κίνηση του Ισραήλ, ενός κράτους που στο παρελθόν είχε θέσει ως προτεραιότητα τον άξονα με τους Κούρδους για να επηρεάσει τη δυναμική της Μέσης Ανατολής. Οι προσπάθειες του Ισραήλ να αποτρέψει την επέκταση της τουρκικής επιρροής στη Συρία είναι σαφείς.

Η Οζγκέ Γκεντς, συνεργάτιδα για τη Μέση Ανατολή στο Συμβούλιο Παγκοσμίων Υποθέσεων, εκτιμά, μάλιστα, ότι «οι μεταβαλλόμενες συμμαχίες στη Συρία, επιβεβαιώνουν πως το μήνυμα του Οτσαλάν δεν είναι μεμονωμένο ή καθαρά εσωτερικό, αλλά προσφέρει μια κρίσιμη ευκαιρία που θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει τα πάντα, διαμορφώνοντας την επόμενη φάση της περιφερειακής δυναμικής ισχύος».

Η τρίτη θητεία του Ερντογάν

Η παρέμβαση στο κουρδικό πεδίο είναι επομένως στρατηγική κίνηση για τον Ερντογάν, που συνδέεται όμως και με την προσπάθειά του να παρατείνει την παραμονή του «επ’ αόριστον» στην προεδρία της Τουρκίας.

Αξίζει να σημειωθεί, άλλωστε, ότι η όλη διαδικασία για τη διάλυση του ΡΚΚ είχε ως αφετηρία τον ακροδεξιό εθνικιστή -εταίρο του Ερντογάν- Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος είχε υπονοήσει από τον περασμένο Οκτώβριο ότι ο Οτσαλάν θα μπορούσε να απελευθερωθεί εάν το ΡΚΚ παραδώσει τα όπλα του και αυτοδιαλυθεί.

Τούρκοι δημοσιογράφοι με τους οποίους συνομιλήσαμε τονίζουν ότι το ΡΚΚ είχε άλλωστε αποδυναμωθεί από τις τουρκικές επιθέσεις, ενώ την ίδια ώρα αυξάνεται η απαίτηση για τερματισμό των μαχών μεταξύ του κουρδικού πληθυσμού. Επιπλέον, ο πόλεμος της Γάζας, η αποδυνάμωση του Ιράν και η άνοδος των τζιχαντιστών στην εξουσία στη Συρία έχουν δημιουργήσει μια νέα κατάσταση στην περιοχή.

Οι ίδιες πηγές θεωρούν πάντως ότι πίσω από τις κινήσεις αυτές βρίσκονται και οι προσπάθειες του Ερντογάν για μια τρίτη προεδρική θητεία – κάτι που απαγορεύει το τουρκικό Σύνταγμα. Για να αλλάξει το Σύνταγμα και να μπορεί να θέσει ξανά υποψηφιότητα για πρόεδρος, ο Ερντογάν χρειάζεται τις ψήφους του φιλοκουρδικού κόμματος DEM στη Βουλή, προκειμένου να εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία των δύο τρίτων.

«Ο Ερντογάν», λέει η Γκεντς, «στοχεύει να κερδίσει πολιτική υποστήριξη στο κουρδικό στρατόπεδο εν όψει των μελλοντικών πολιτικών μαχών: Ο Τούρκος πρόεδρος στοχεύει να κερδίσει πίσω τους Κούρδους ψηφοφόρους μετά και τη στροφή της κυβέρνησης προς τον τουρκικό ακροδεξιό εθνικισμό, από το 2015».

Χρειάζεται χρόνος

Το τέλος του ένοπλου αγώνα του PKK δεν σημαίνει βέβαια και το τέλος του κουρδικού ζητήματος. Δείχνει, ωστόσο, την εξέλιξη της πολιτικής δυναμικής στην περιοχή, και όχι μόνο στην Τουρκία. Εάν ο Ερντογάν και ο Οτσαλάν βρουν έναν συμβιβασμό, οι συνέπειες θα είναι μεν θετικές, αλλά σαφώς τα προβλήματα που άφησαν πίσω τους 40 χρόνια συγκρούσεων δεν θα τελειώσουν σε ένα πρωί και θα χρειαστεί χρόνος.

Πηγή: Ναυτεμπορική, Μιχάλης Ψύλος • [email protected]