Ο πρώην πρόεδρος των Φιλιππίνων, Ροντρίγκο Ντουτέρτε συνελήφθη και τέθηκε υπό κράτηση στη Μανίλα, μετά από ένταλμα σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τον «πόλεμο κατά των ναρκωτικών» που καθόρισε τη θητεία του και ο οποίος στοίχισε τη ζωή σε χιλιάδες πολίτες.
Το Reuters συγκέντρωσε κάποια από τα βασικά στοιχεία για τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών που εξαπέλυσε ο Ντουτέρτε κατά την προεδρία του από το 2016 έως το 2022.
Απειλές θανάτου στην προεκλογική εκστρατεία
Ο Ντουτέρτε ήταν γνωστός ως «τιμωρός» από όταν ήταν δήμαρχος για πολλά χρόνια της πόλης Νταβάο στις νότιες Φιλιππίνες, λόγω των σκληρών πολιτικών του.
Οι γεμάτες βωμολοχίες ομιλίες του και οι απειλές θανάτου προς τις συμμορίες ναρκωτικών ήταν χαρακτηριστικό της επιτυχημένης εκστρατείας του για την προεδρία το 2016.
Σε δηλώσεις του κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας είχε πει, μεταξύ πολλών άλλων: «Ξεχάστε τους νόμους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αν φτάσω στο προεδρικό μέγαρο, θα κάνω ακριβώς αυτό που έκανα ως δήμαρχος. Εσείς οι έμποροι ναρκωτικών, οι ληστές και οι μηδενιστές, καλύτερα να βγείτε έξω. Γιατί εγώ θα σας σκοτώσω».
Όπως είχε πει, η εκστρατεία του στο Νταβάο κράτησε τους πολίτες ασφαλείς από το έγκλημα, ενώ τόνισε τις προθέσεις του για βίαιη καταστολή. «Λέω να σκοτώνουμε πέντε εγκληματίες κάθε εβδομάδα, ώστε να εξαλειφθούν», είχε δηλώσει στο Reuters.
Αιματηρή επιχείρηση
Ο Ντουτέρτε όταν ανέλαβε το ανώτατο αξίωμα της χώρας, δεν άργησε να εφαρμόσει αστυνομική καταστολή σε εθνικό επίπεδο.
Μέχρι το τέλος του 2016, ο πόλεμος του Ντουτέρτε κατά των ναρκωτικών βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη σε όλη τη χώρα και ο αριθμός των νεκρών σημείωνε ρεκόρ.
Η αστυνομία σκότωσε περισσότερους από 2.000 ανθρώπους από όταν ορκίστηκε ο Ντουτέρτε στις 30 Ιουνίου, μέχρι το τέλος του έτους. Οι περισσότεροι από τους θανάτους ήταν από πυροβολισμούς.
Η καταστολή και ο αριθμός των νεκρών ωστόσο δεν έπληξαν τη δημοτικότητα του Ντουτέρτε.
Δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε από την εταιρεία ερευνών Social Weather Stations τον Δεκέμβριο του 2016 έδειξε ότι το 77% των Φιλιππινέζων ήταν ικανοποιημένοι με τις επιδόσεις του Ντουτέρτε.
Το 2018, δημοσιογράφοι του Reuters έλαβαν βραβείο Πούλιτζερ για τα στοιχεία που είχαν αποκαλύψει σχετικά με τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένου του εντοπισμού υλικού από κάμερες ασφαλείας που διέψευδαν τις επίσημες αναφορές για τις δολοφονίες με πυροβολισμούς.
Μόλις 6.248 θάνατοι αναγνωρίστηκαν επίσημα – Υπολογίζεται πως τα θύματα είναι 30.000
Όταν ο Ντουτέρτε εγκατέλειψε το αξίωμά του το 2022, ο επίσημος απολογισμός του πολέμου κατά των ναρκωτικών είχε τουλάχιστον τριπλασιαστεί. Η αστυνομία δήλωσε ότι 6.200 ύποπτοι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων κατά των ναρκωτικών.
Η κυβέρνηση των Φιλιππίνων αναγνώρισε επίσημα 6.248 θανάτους, ωστόσο οι ακτιβιστές λένε ότι ο πραγματικός απολογισμός της καταστολής ήταν πολύ μεγαλύτερος, με χιλιάδες φτωχούς χρήστες ναρκωτικών, πολλοί από τους οποίους τοποθετήθηκαν σε επίσημες «λίστες παρακολούθησης», να σκοτώνονται υπό μυστηριώδεις συνθήκες.
Ο Ντουτέρτε δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη υπερασπιζόμενος την εκστρατεία του και ισχυρίστηκε πως έδωσε εντολή στην αστυνομία να σκοτώνει μόνο σε περίπτωση αυτοάμυνας.
Οι οικογένειες ορισμένων από τους δολοφονηθέντες και υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκταφίασαν αργότερα πτώματα και συνέκριναν τα λείψανα με πιστοποιητικά θανάτου και επίσημες εκθέσεις.
Σε δεκάδες περιπτώσεις διαπιστώθηκαν βίαιοι θάνατοι, ενώ στα πιστοποιητικά θανάτου αναγράφονταν φυσικά αίτια. Σε μια περίπτωση, το πιστοποιητικό θανάτου ανέφερε ως αιτία θανάτου την πνευμονία, παρόλο που το κρανίο του σώματος που εκταφιάστηκε είχε μια τρύπα από σφαίρα.
Ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ανέφερε πως έως και 30.000 άνθρωποι μπορεί να έχουν σκοτωθεί από την αστυνομία ή από άγνωστα άτομα κατά τη διάρκεια των ετών που διήρκησε ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών.
Η έρευνα και το ένταλμα σύλληψης
Τον Φεβρουάριο του 2018, το γραφείο του εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ανακοίνωσε πως θα διεξάγει προκαταρκτική έρευνα για τους θανάτους στις Φιλιππίνες.
Μόλις ένα μήνα αργότερα, ο Ντουτέρτε δήλωσε ότι η χώρα θα αποσυρθεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και η αποχώρηση τέθηκε σε ισχύ τον Μάρτιο του 2019.
Αλλά σύμφωνα με τους κανόνες του ΔΠΔ, ακόμη και αν ένα κράτος αποχωρήσει από μέλος, διατηρεί τη δικαιοδοσία του για εγκλήματα εντός της δικαιοδοσίας του που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου που ήταν μέλος.
Η έρευνα ωστόσο ανεστάλη το 2021, αφού οι Φιλιππίνες ισχυρίστηκαν ότι διαθέτουν ένα λειτουργικό δικαστικό σύστημα ικανό να διερευνήσει και να ασκήσει δίωξη για υποτιθέμενες καταχρήσεις.
Ωστόσο, το 2023, η έρευνα συνεχίστηκε, αφού το Δικαστήριο έκρινε πως δεν ήταν ικανοποιημένο από τις προσπάθειες των Αρχών των Φιλιππίνων.
Η σημερινή κυβέρνηση του προέδρου Φερντινάντ Μάρκος Τζούνιορ υποστήριξε αρχικά πως δεν θα συνεργαζόταν με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, αλλά άλλαξε στάση στα τέλη του 2024 λέγοντας πως θα συμμορφωνόταν με οποιοδήποτε ένταλμα σύλληψης, το οποίο εκτελέστηκε σήμερα, 11 Μαρτίου, με τον Ντουτέρτε να συλλαμβάνεται και να αντιμετωπίζει κατηγορίες για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
