Όταν η Σλοβακία έγινε μία από τις πρώτες χώρες του ΝΑΤΟ που παρείχαν στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ο υπουργός Άμυνάς της αντιμετώπισε κριτική από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Αυτό που δεν περίμενε ήταν ότι θα διεξαγόταν έρευνα για κατάχρηση εξουσίας, δωροδοκία – και προδοσία.
Ο Γιάροσλαβ Ναντ είναι αντιμέτωπος με πέντε ποινικές κατηγορίες και μια έρευνας του υπουργείου Εσωτερικών, λίγο περισσότερο από ένα χρόνο αφότου ο πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο επέστρεψε στο αξίωμα σε μια εκστρατεία για να σταματήσει τις παραδόσεις όπλων στο Κίεβο. «Πρόκειται για μια καθαρά πολιτική δίκη», δήλωσε σε συνέντευξή του στην Μπρατισλάβα, αναλογιζόμενος το ενδεχόμενο φυλάκισης. «Ωστόσο, δεν θα με λυγίσει», δήλωσε σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg.
Είτε ο Ναντ φυλακιστεί για τη βοήθεια προς την Ουκρανία είτε όχι, η δυσχερής θέση του αναδεικνύει ήδη τον τρόπο με τον οποίο οι ηγέτες σε ένα μέρος της ηπείρου αναδύονται για να διασπάσουν την ενότητα με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ και προσφέρουν στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν συμμάχους σε μια κρίσιμη στιγμή.
Το εθνικιστικό κύμα σε χώρες όπως η Σλοβακία, η Αυστρία και η Κροατία, μαζί με την Ουγγαρία, θέτει υπό αμφισβήτηση την υποστήριξη προς την Ουκρανία, την ώρα που ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρίσκεται σε δύσκολη θέση μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Ο Φίτσο, ο οποίος επισκέφθηκε τον Πούτιν στο Κρεμλίνο τον περασμένο μήνα για να συζητήσει για τις παραδόσεις φυσικού αερίου, δείχνει πόσο γρήγορα μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα. Έχει μετατρέψει τη Σλοβακία από έναν σταθερό σύμμαχο της Ουκρανίας σε μια χώρα που συχνά επαναλαμβάνει το αφήγημα του Ρώσου ηγέτη για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο Φίτσο ευθυγραμμίζεται με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, τον άνθρωπο που διαταράζει περισσότερο από όλους την ΕΕ εδώ και καιρό και ο οποίος αμφισβητεί επίμονα την υποστήριξη του μπλοκ προς την Ουκρανία και ζητά τον τερματισμό των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
«Ο Όρμπαν δεν είναι πλέον μόνος του», δήλωσε ο Gabor Gyori, πολιτικός αναλυτής της Policy Solutions στη Βουδαπέστη. «Η ΕΕ είναι πιθανό να έρχεται αντιμέτωπη όλο και πιο συχνά με αδιέξοδα, καθώς θα προσπαθεί να ξεπερνάει τις διαφωνίες των εθνικιστών».
Αυτές οι ομάδες έχουν κερδίσει υποστήριξη με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς οι πολίτες βρίσκονται αντιμέτωποι με την αύξηση των τιμών της ενέργειας, για την οποία πολλοί κατηγορούν τον πόλεμο, δήλωσε ο Gyori. Αυτό τους έχει κάνει πιο επιρρεπείς στη ρητορική των ακροδεξιών παρατάξεων, οι οποίες έχουν καταφερθεί εναντίον της μετανάστευσης, έχουν καταγγείλει τη βοήθεια για την Ουκρανία και έχουν ευθυγραμμιστεί με την κυβέρνηση του Τραμπ.
Στα δυτικά, η Αυστρία είναι έτοιμη να εκλέξει τον πρώτο ακροδεξιό καγκελάριό της μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Χέρμπερτ Κικλ έχει καταστήσει σαφές ότι η υποστήριξη των κυρώσεων έρχεται σε αντίθεση με την παραδοσιακή ουδετερότητα της χώρας.
Στη νότια Κροατία, οι ψηφοφόροι επανεξελέγησαν αυτόν τον μήνα με συντριπτική πλειοψηφία τον πρόεδρο Ζόραν Μιλάνοβιτς, έναν πρώην σοσιαλδημοκράτη που έχει ξεσπάσει κατά της στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο, έχει ασκήσει βέτο στην εκπαίδευση των Ουκρανών αξιωματικών και έχει καταδικάσει την επέκταση του ΝΑΤΟ ως «βαθιά ανήθικη».
Ο Μιλάνοβιτς έχει πιο περιορισμένες εξουσίες ως αρχηγός κράτους και κατήγγειλε από νωρίς τη ρωσική επιθετικότητα. Αλλά κατηγόρησε την Ουάσινγκτον και το ΝΑΤΟ ότι διεξάγουν έναν «πόλεμο δι’ αντιπροσώπων με τη Ρωσία» μέσω της Ουκρανίας, δηλώσεις που του απέφεραν επαίνους από τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.
Κυβερνήσεις που υπήρξαν αξιόπιστοι εταίροι της Δύσης κινδυνεύουν και αλλού. Το πολιτικό κατεστημένο της Ρουμανίας περιήλθε σε περιδίνηση πέρυσι, όταν ένας ακροδεξιός, περιθωριακός υποψήφιος, ο Καλίν Τζεορτζέσκου, αναδύθηκε από την αφάνεια και κέρδισε τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών.
Η πορεία του πλοκαρίστηκε όταν το ανώτατο δικαστήριο της Ρουμανίας, επικαλούμενο προειδοποιήσεις ασφαλείας για ρωσική ανάμειξη, ακύρωσε το αποτέλεσμα και προκήρυξε νέες εκλογές για τον Μάιο. Ο Τζεορτζέσκου, ο οποίος έχει καταφερθεί εναντίον του ΝΑΤΟ και έχει επαινέσει τόσο τον Τραμπ όσο και τον Πούτιν, εξαπέλυσε εν τω μεταξύ πυρά κατά του κατεστημένου, αποκαλώντας την απόφαση του δικαστηρίου «πραξικόπημα».
«Το κύμα έρχεται», δήλωσε ο Ρουμάνος στον Αμερικανό δεξιό ραδιοφωνικό παρουσιαστή Άλεξ Τζόουνς σε μια συνέντευξη στις 17 Ιανουαρίου, χαρακτηρίζοντας τα αποτελέσματα των εκλογών του περασμένου έτους στην Αυστρία και την Κροατία μέρος μιας “χιονοστιβάδας της κυριαρχίας”.
Η Σλοβενία και η Τσεχία είναι δύο άλλες χώρες της περιοχής όπου υποψήφιοι κατά του κατεστημένου μπορεί να επιστρέψουν στα αξιώματα, ακόμη και αν τα πρόσωπα αυτά δεν ευθυγραμμίζονται απαραίτητα με το Κρεμλίνο.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Τσέχος δισεκατομμυριούχος Αντρέι Μπάμπις προηγείται κατά πολύ της σημερινής κυβέρνησης συνασπισμού, ενώ ο δεξιός ηγέτης της αντιπολίτευσης της Σλοβενίας Γιάνεζ Γιάνσα είναι ένα από τα πρώτα φαβορί για τις εκλογές του επόμενου έτους.
Στη Βουλγαρία, ο αρχηγός του κράτους, Ρούμεν Ράντεφ, ζήτησε την άρση των κυρώσεων κατά της Μόσχας. Η Σερβία, ένα μη μέλος της ΕΕ, όπου ο ισχυρός πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς βρίσκεται αντιμέτωπος με μαζικές διαδηλώσεις για την κατάρρευση του στέγαστρου ενός σιδηροδρομικού σταθμού, μπορεί να αποδειχθεί μια προειδοποιητική ιστορία.
Αλλά η περιφερειακή μετατόπιση φάνηκε πιο έντονα στη Σλοβακία αυτόν τον μήνα. Ο Φίτσο έθεσε -και στη συνέχεια υπαναχώρησε- το ενδεχόμενο ενός μέλλοντος εκτός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, λέγοντας ότι οι θεσμοί κινδυνεύουν να μείνουν στα «βιβλία της ιστορίας». Λίγες ημέρες αργότερα, κατηγόρησε τους διοργανωτές των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, μαζί με τα μέσα ενημέρωσης και την αντιπολίτευση, ότι ενορχήστρωσαν ένα «πραξικόπημα».
Την περασμένη Παρασκευή, οι αντίπαλοι του Φίτσο και της φιλορωσικής του κλίσης πραγματοποίησαν τη μεγαλύτερη διαδήλωση στην Μπρατισλάβα από τότε που επέστρεψε στην εξουσία το 2023. Αν και δεν προβλέπεται να διεξαχθούν εκλογές για περισσότερα από δύο χρόνια, οι διαδηλώσεις στους δρόμους μετά από καταγγελίες για διαφθορά και τη δολοφονία ενός ερευνητή δημοσιογράφου και της αρραβωνιαστικιάς του οδήγησαν στην απομάκρυνσή του το 2018.
Η κλιμάκωση της ρητορικής του Σλοβάκου πρωθυπουργού αντανακλά ένα βαθύτερο πρόβλημα για την ΕΕ, με περισσότερους αξιωματούχους να πιέζουν για τα ρωσικά συμφέροντα αντί για ένα ενωμένο ευρωπαϊκό μπλοκ, σύμφωνα με τον Grigorij Meseznikov, επικεφαλής του Ινστιτούτου Δημοσίων Υποθέσεων, ενός think tank με έδρα την Μπρατισλάβα. «Έγιναν δούρειος ίππος, λαμβάνοντας αποφάσεις ευνοϊκές για τη Ρωσία που θα μπορούσαν να γίνουν απολύτως καταστροφικές για την Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωσε ο Meseznikov, πολιτικός αναλυτής που παρακολουθεί τη Σλοβακία για περισσότερα από 30 χρόνια.
Ο Γιάροσλαβ Ναντ, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Άμυνας για τρία χρόνια έως τον Μάιο του 2023, δήλωσε ότι στοχοποιείται επειδή απλώς εκπλήρωσε ένα καθήκον του ΝΑΤΟ στέλνοντας πυρομαχικά, μαχητικά αεροσκάφη MiG-29 και ένα πυραυλικό σύστημα S-300 στην Ουκρανία.
Αλλά ο κίνδυνος για την Ευρώπη είναι βαθύτερος από τη διάσπαση της κοινής στάσης για την Ουκρανία. Θα μπορούσε να υπονομεύσει ολόκληρο το σχέδιο ολοκλήρωσης της ΕΕ, δήλωσε συζητώντας για την καταστολή που έχει στόχο τον ίδιο: «Ελπίζω ότι όλο αυτό θα βοηθήσει τον λαό της Σλοβακίας να ενωθεί ενάντια στο κακό που μας κυβερνά τώρα».
