Ο Fitch κατέστη ο πρώτος αμερικανικός οίκος που τοποθετεί την Κυπριακή Δημοκρατία στο επίπεδο αξιολόγησης Α, μετά την αναβάθμιση, κατά μια βαθμίδα, το βράδυ της Παρασκευής, της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής της ικανότητας, σε ξένο νόμισμα, στο «Α-», από «ΒΒΒ+». Ο οίκος έθεσε σε σταθερό ορίζοντα τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας.
Υψηλή βαρύτητα για την αναβάθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας, σύμφωνα με τον αμερικανικό οίκο, διαδραμάτισαν η ραγδαία μείωση του δημόσιου χρέους, τα ισχυρά δημοσιονομικά πλεονάσματα και οι περιορισμένοι δημοσιονομικοί κίνδυνοι, ενώ μεσαία βαρύτητα είχαν η ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική της κυπριακής οικονομίας, οι θετικές μεσοπρόθεσμες προοπτικές και η βελτίωση του τραπεζικού τομέα.
Σημειώνεται πως ο γερμανικός οίκος Scope Ratings, πρώτος από όλους τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, παγκοσμίως, τοποθέτησε την Κύπρο στο επίπεδο Α, τον περασμένο Οκτώβριο, αξιολογώντας την με «A-».
Πιο συγκεκριμένα, σε σχέση με το δημόσιο χρέος, ο Fitch τονίζει πως η Κύπρος είχε μια από τις πιο μεγάλες μειώσεις δημόσιου χρέους έναντι του ΑΕΠ μεταξύ των κρατών που αξιολογούνται από τον οίκο τα τελευταία χρόνια, με τον οίκο να αναμένει ότι η τάση μείωσης του χρέους θα συνεχιστεί κατά την περίοδο των προβλέψεων του.
Δεδομένων των υψηλών πρωτογενών δημοσιονομικών πλεονασμάτων (αναμένει ότι θα είναι κατά μέσο όρο 4,8% του ΑΕΠ την περίοδο 2024 – 2026), της ισχυρής ονομαστικής αύξησης του ΑΕΠ (συμπεριλαμβανομένης της αύξησης που παρέχει η πρόσφατη σημαντική αναθεώρηση του ΑΕΠ) και του σχετικά σταθερού κόστους των επιτοκίων, ο Fitch αναμένει ότι το δημόσιο χρέος έναντι του ΑΕΠ θα μειωθεί στο 65,5% το 2024 από το μέγιστο ποσοστό του 113,5% το 2020.
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο του αμερικανικού οίκου, ο δείκτης χρέους θα μειωθεί στο 60% το 2025 και στο 55,1% το 2026, και πολύ κάτω από τον τρέχοντα μέσο όρο της Ευρωζώνης που είναι 89%.
Αναφορικά με τα ισχυρά δημοσιονομικά πλεονάσματα της Κύπρου, ο Fitch αναφέρει ότι τα δημοσιονομικά αποτελέσματα συνεχίζουν να υπερβαίνουν τις προηγούμενες προβλέψεις του, υποστηριζόμενα από την ισχυρή αύξηση των εσόδων σύμφωνα με τις διαρθρωτικές και κυκλικές συγκυρίες, καθώς και από τη συγκράτηση των δαπανών.
Επιπλέον, ο οίκος αναμένει τώρα ότι το πλεόνασμα της γενικής Κυβέρνησης θα ανέλθει στο 3,9% του ΑΕΠ το 2024, με πρωτογενές πλεόνασμα 5,3% (το υψηλότερο στην ΕΕ).
«Η αύξηση των εσόδων κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους ήταν κοντά στο 8% (ακόμη και μετά που οι επιπτώσεις από τον αποπληθωριστή του ΑΕΠ έχουν περιοριστεί), γεγονός που οφείλεται εν μέρει στην ισχυρή αύξηση της απασχόλησης σε όλους τους οικονομικούς τομείς και στη συνεχή βελτίωση της συλλογής φόρων και εισπράξεων», υπογραμμίζει.
Ο Fitch προβλέπει σταδιακή μείωση των δημοσιονομικών πλεονασμάτων στο μέσο όρο του 2,9% την περίοδο 2025 – 2026 (σε σύγκριση με το προβλεπόμενο μέσο έλλειμμα της αξιολόγησης «Α» του 2,7%), καθώς επιβραδύνεται η αύξηση των εσόδων.
Επικαλούμενος το αναθεωρημένο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ, αναφέρει ότι οι κυπριακές αρχές αναμένουν μια σχετικά συντηρητική πορεία των καθαρών δαπανών, μεσοπρόθεσμα, (κατά μέσο όρο κάτω του 5% σε ονομαστικούς όρους το 2024-2028).
Σε σχέση με τον τρίτο ισχυρό παράγοντα για την αναβάθμιση που αφορά τους περιορισμένους δημοσιονομικούς κινδύνους, ο Fitch τονίζει πως διαπιστώνει συνεχή ισχυρή δέσμευση σε όλο το πολιτικό φάσμα για τη διατήρηση συνετών δημοσιονομικών πολιτικών με έμφαση στη μείωση του χρέους, τη βελτίωση της ικανότητας αύξησης των εσόδων και τη διατήρηση σημαντικών ταμειακών αποθεμάτων (προβλέπει ότι οι καταθέσεις θα είναι κατά μέσο όρο 12% του ΑΕΠ κατά την περίοδο πρόβλεψης).
Υπάρχει επίσης, όπως σημειώνει, μια νέα επικέντρωση σε μακροπρόθεσμα διαρθρωτικά ζητήματα σε σχέση με τη χρηματοδότηση του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων (επί του παρόντος υπάρχει κληρονομικό χρέος της κεντρικής Κυβέρνηση ύψους περίπου 10 δισ. ευρώ), που «θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των μακροπρόθεσμων δημοσιονομικών προκλήσεων».
Κατά την άποψή του οίκου, «οι εξελίξεις αυτές μετριάζουν τους δυνητικούς δημοσιονομικούς κινδύνους που απορρέουν από τον πολύ ανοικτό χαρακτήρα της κυπριακής οικονομίας».
Αναφορικά με την δυναμική ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, που αποτελεί έναν από τους τρεις παράγοντες με μεσαία βαρύτητα στην αναβάθμιση της Κύπρου, ο Fitch αναμένει πως η αύξηση του ΑΕΠ θα ανέλθει το 2024 στο 3,8% και κατά μέσο όρο στο 3,1% την περίοδο της πρόβλεψης του.
«Αυτό είναι πολύ μπροστά από την τρέχουσα και την προβλεπόμενη ανάπτυξη της Ευρωζώνης (περίπου 1%) και αντανακλά την ισχυρή δυναμική της κατανάλωσης και των επενδύσεων, καθώς και την ανάκαμψη των καθαρών εξαγωγών», υπογραμμίζει.
Σημειώνει ότι η ανάπτυξη οδηγείται από θετικές επιδόσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας, ιδίως στην τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνιών και σε άλλες υπηρεσίες (όπως οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες) με υψηλή παραγωγικότητα.
Ο οίκος αναμένει πως η δυναμική αυτή θα συνεχιστεί καθώς η αγορά εργασίας παραμένει σταθερή και τα επιτόκια μειώνονται σταδιακά.
Σε σχέση με τις θετικές μεσοπρόθεσμες προοπτικές, ο Fitch τονίζει πως η δυναμική που παρουσιάζει η ανάπτυξη οφείλεται στη διεύρυνση του εργατικού δυναμικού, κυρίως λόγω της αύξησης της μετανάστευσης, και σε μικρότερο βαθμό της αύξησης της εγχώριας απασχόλησης.
Ο αμερικανικός οίκος αναμένει ότι το ποσοστό ανεργίας θα συνεχίσει να μειώνεται τα επόμενα δύο χρόνια για να μειωθεί στο 4,6% μέχρι το 2026 από το ανώτατο επίπεδο του 16,1% το 2014.
«Σε συνδυασμό με τις προσδοκίες μας για συνεχή επενδυτική δυναμική (εν μέρει λόγω της ταχύτερης απορρόφησης των κονδυλίων της ΕΕ για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα), αυτό θα διατηρήσει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης κατά τα επόμενα δύο χρόνια, βοηθώντας στη σύγκλιση του εισοδήματος με την ΕΕ», υπογραμμίζει.
Επιπλέον, ο οίκος κάνει αναφορά στο υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, αναφέροντας ότι η χαμηλή αποταμίευση της Κύπρου σε σχέση με τις επενδύσεις της αντικατοπτρίζονται στο υψηλό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο ανήλθε στο 9,5% του ΑΕΠ το 2023, σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στοιχεία (το υψηλότερο στην ΕΕ).
Ο Fitch αναμένει μια «μέτρια μείωση» του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, στο μέσο όρο του 8,5% την περίοδο 2024-2026, αντανακλώντας κυρίως τη σταθερή αύξηση των εξαγωγών υπηρεσιών.
Επίσης, αναμένει ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις θα συνεχίσουν να υπερκαλύπτουν, μεσοπρόθεσμα, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, γεγονός που συμβάλλει στη συγκράτηση των εξωτερικών κινδύνων.
Σημειώνει ότι οι εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων στην Κύπρο κατευθύνονται επίσης σε ένα πιο διαφοροποιημένο σύνολο τομέων και αυξάνεται το μερίδιο των επανεπενδυόμενων κερδών.
Παρόλα αυτά, θεωρεί ότι η εξάρτηση από μεγάλους όγκους κεφαλαιακών ροών, στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών κινδύνων και κινδύνων ασφαλείας και μιας πιθανής αλλαγής στο επενδυτικό κλίμα, αναδεικνύει μια συνεχιζόμενη ευπάθεια για την κυπριακή οικονομία.
Τραπεζικός τομέας
—————–
Σε σχέση με την βελτίωση του τραπεζικού τομέα, ο Fitch αναφέρει πως ο τραπεζικός τομέας έχει «ισχυρή φερεγγυότητα, ρευστότητα και κερδοφορία, υποστηριζόμενος από τα υψηλότερα επιτόκια και το ευνοϊκό μακροοικονομικό περιβάλλον».
Σημειώνει πως ο δείκτης κοινών μετοχών, Κατηγορίας 1 (Tier 1) του τραπεζικού τομέα διαμορφώθηκε στο 23,5% τον Σεπτέμβριο του 2024, που είναι «ο υψηλότερος στην Ευρωζώνη, παρέχοντας στις τράπεζες σημαντικά αποθέματα ασφαλείας σε περίπτωση κυκλικής ύφεσης».
Αναφέρει επίσης ότι ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων συνεχίζει να μειώνεται, υποχωρώντας στο 7% το πρώτο εξάμηνο του 24 (από 7,9% στο τέλος του 2023, αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ), λόγω οργανικής μείωσης τους παρά από πώλησης επισφαλών στοιχείων ενεργητικού.
«Πιστεύουμε ότι η βελτίωση των επιδόσεων στον τραπεζικό τομέα έχει μειώσει τους κινδύνους για τη μακροοικονομική σταθερότητα και γύρω από ενδεχόμενες υποχρεώσεις προς το κράτος, παρόλο που ορισμένα κληρονομικά ζητήματα θα εξακολουθήσουν να υφίστανται μεσοπρόθεσμα», υπογραμμίζει.
Επίσης, ο οίκος αναφέρει πως αυτός ο χαμηλότερος κίνδυνος υποστηρίζεται επίσης από τη σημαντική απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα κατά την τελευταία δεκαετία, με το ενοποιημένο ιδιωτικό χρέος (εξαιρουμένων των οντοτήτων ειδικού σκοπού) να διαμορφώνεται στο 140% του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2024 (και τώρα πολύ κοντά στο μέσο όρο της ΕΕ), από το μέγιστο 279% το 2014.
Παράγοντες για υποβάθμιση ή αναβάθμιση
———————–
Αναφορικά με τους παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υποβάθμιση της αξιολόγησης, ο Fitch αναφέρει πως αυτή είναι μια σημαντική αύξηση του χρέους της γενικής Κυβέρνησης έναντι του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και ένα εξωτερικό σοκ που θα αυξήσει τα εξωτερικά τρωτά σημεία και θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομική ανάπτυξη.
Όσον αφορά τους παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναβάθμιση της αξιολόγησης, αυτοί είναι η διαρκής μείωση του χρέους έναντι του ΑΕΠ της γενικής Κυβέρνησης μεσοπρόθεσμα (για παράδειγμα, λόγω συνεχιζόμενων δημοσιονομικών πλεονασμάτων) και μειωμένη ευπάθεια σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς.
