Από αυτή την εβδομάδα το πρόγραμμα εμβολιασμών κατά του SARS-Cov-2 στο Ηνωμένο Βασίλειο γίνεται πραγματικά μαζικό. Σε λειτουργία ως εμβολιαστικά κέντρα τίθενται πλέον και πάνω από 1.000 συνοικιακά γενικά ιατρεία, που είναι η πρώτη βαθμίδα αναφοράς στο σύστημα υγείας NHS.
Ο Δρ Γεώργιος Κασσιανός, γεννημένος στην Κύπρο το 1948 και εργαζόμενος στο NHS από τη δεκαετία του 1970 είναι εδώ και καιρό ο επικεφαλής του προγράμματος εμβολιασμών του Βασιλικού Συλλόγου Γενικών Ιατρών (RCGP), στην ουσία δηλαδή ο άνθρωπος που έχει επωμιστεί την ευθύνη συντονισμού αυτής της πρωτοφανούς σε κλίμακα επιχείρησης εμβολιασμού του πληθυσμού εκτός νοσοκομείων.
«Η προετοιμασία μας ήταν πυρετώδης», δηλώνει στο ΚΥΠΕ ο Δρ Κασσιανός, ο οποίος τον Οκτώβριο συμπεριλήφθηκε στη λίστα των τιμητικών τίτλων που απονέμει κάθε χρόνο η βασίλισσα Ελισάβετ δεχόμενος τον τίτλο του Διοικητή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (CBE) για την προσφορά του στη γενική ιατρική.
«Αρχίσαμε τους εμβολιασμούς αμέσως μόλις εγκρίθηκαν τα πρώτα δύο εμβόλια, της Pfizer και της AstraZeneca, δηλαδή από τις 8 Δεκεμβρίου και τις 4 Ιανουαρίου αντίστοιχα. Στο NHS το σύστημα είναι ενιαίο, άρα για κάθε πολίτη που εμβολιάζεται υπάρχει άμεση ενημέρωση των ηλεκτρονικών μητρώων», προσθέτει ο Δρ Κασσιανός. «Βλέπουμε λοιπόν ποιοι από τις κατά σειρά κατηγορίες ρίσκου απομένει να εμβολιαστούν και τους καλούμε με μηνύματα ή επιστολές ή τηλεφωνικώς».
Παράγοντας που «άλλαξε τους όρους του παιχνιδιού» ως προς τη μαζικότητα των εμβολιασμών ήταν η έγκριση του εμβολίου της AstraZeneca και Οξφόρδης. «Πρόκειται για ένα πολύ πιο εύκολο εμβόλιο για χορήγηση, διότι μπαίνει σε απλό ψυγείο φαρμακείου και κάθε ιατρείο έχει ένα ψυγείο φαρμακείου.
Και στη Βρετανία πάντως δεν έχουν λείψει οι επικρίσεις για σχετικά αργό ρυθμό εμβολιασμών τις πρώτες εβδομάδες. Ο Δρ Κασσιανός απαντά ότι η διαδικασία έχει κυλήσει εν πολλοίς ομαλά και ότι πρόβλημα θα δημιουργήσει μόνο ενδεχόμενη καθυστέρηση στην αλυσίδα προμήθειας των εμβολίων. «Είχαμε προετοιμαστεί κατάλληλα για παν ενδεχόμενο. Για παράδειγμα χρειαζόμασταν εκατομμύρια και εκατομμύρια σύριγγες, τις έχουμε. Όλα είναι εκεί. Αυτό που μπορεί πραγματικά να μας καθυστερήσει είναι διακοπές στην προμήθεια του εμβολίου της AstraZeneca».
Ένα τέτοιο πρόβλημα θα μπορούσε να παρουσιαστεί λόγω έλλειψης αναλώσιμων υλικών, εξηγεί. «Τα προβλήματα που κάθε φαρμακευτική εταιρεία θα αντιμετωπίσει σήμερα είναι να βρει τα φιαλίδια για να βάλει μέσα το εμβόλιο. Αυτό αρχίζει να γίνεται πρόβλημα και ελπίζω ότι μπορούμε να το υπερκεράσουμε. Όσον αφορά το αν έχουμε επαρκές προσωπικό για τη χορήγηση του εμβολίου, οι κανονισμοί εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αλλάξει έτσι ώστε να μπορούμε να εκπαιδεύουμε άλλους πλην των γενικών ιατρών, των νοσηλευτών και των φαρμακοποιών να κάνουν την ένεση. Π.χ. ένας φυσιοθεραπευτής μπορεί να εκπαιδευθεί για να κάνει την ένεση. Η αποτίμηση ρίσκου για τον κάθε ασθενή θα γίνει από γιατρό, η συγκατάθεση θα ληφθεί από γιατρό, αλλά ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε έχουμε εκπαιδεύσει».
Περισσότεροι από ενάμισι εκατομμύριο πολίτες είχαν εμβολιαστεί μέχρι τα μέσα της περασμένης εβδομάδας, αλλά ο στόχος που έχει ο Πρωθυπουργός Τζόνσον είναι να έχουν εμβολιαστεί τα σχεδόν 14 εκατομμύρια των πιο ευπαθών και εκτεθειμένων πολιτών έως τις 15 Φεβρουαρίου. Αυτό σημαίνει 2 εκατομμύρια εμβολιασμούς την εβδομάδα, στόχος διόλου εύκολος.
«Είναι επιτεύξιμος στόχος, υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουμε το εμβόλιο εγκαίρως. Δώστε μας αρκετά εμβόλια και θα τα χορηγήσουμε. Οι γενικοί γιατροί είναι συνηθισμένοι να εμβολιάζουν τον πληθυσμό. Υλοποιούμε όλους τους εμβολιασμούς ρουτίνας για παιδιά και ενήλικες, έχουμε κάνει μαζικούς εμβολιασμούς π.χ. φέτος για τη γρίπη. Το δικό μου ιατρείο ένα Σάββατο πρωί είχε κάνει πάνω από 800 δόσεις εμβολίου γρίπης», λέει ο Δρ Κασσιανός.
Ήδη πάντως έχουν υπάρξει αναφορές καθυστερήσεων στην παράδοση εμβολίων. «Το καλύτερο παράδειγμα είναι ο Υπουργός Υγείας που πήγε προ ημερών σε γενικό ιατρείο να παρακολουθήσει τον εμβολιασμό με το σκεύασμα της AstraZeneca, έφτασε εκεί, αλλά το εμβόλιο δεν είχε φτάσει ακόμα. Αυτό γίνεται επειδή η Ρυθμιστική Αρχή Φαρμάκων για να δώσει έγκριση πρέπει να έχει ελεγχθεί κάθε παρτίδα εμβολίων και αυτό παίρνει περίπου ένα μήνα. Προσπαθούμε να το μειώσουμε σε λιγότερο από δύο εβδομάδες».
Μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει στη Βρετανία αναφορικά με την ορθότητα της απόφασης η δεύτερη δόση των εμβολίων να μη δίνεται στις 21 ημέρες για το σκεύασμα της Pfizer και στις 28 για εκείνο της AstraZeneca, όπως ήταν το αρχικό σχέδιο και το βασικό σενάριο των κλινικών δοκιμών. Παρόλα αυτά ο Δρ Κασσιανός δεν έχει κανέναν ενδοιασμό για την αλλαγή στρατηγικής.
«Αν εφαρμόσει κανείς τη θεωρία της ανοσολογίας, θα ήταν πολύ καλύτερα να χορηγηθεί η δόση αργότερα από τις τρεις εβδομάδες. Όσο πιο πολύ χρόνο επιτρέψεις μεταξύ των δόσεων, τόσο καλύτερη ανοσοποιητική αντίδραση λαμβάνεις και τόσο περισσότερα αντισώματα για μακροπρόθεσμη προφύλαξη. Για την ακρίβεια, όταν μου δόθηκε το εμβόλιο της Pfizer στις 21 Δεκεμβρίου και μου δόθηκε ημερομηνία επιστροφής τριών εβδομάδων για τη δεύτερη δόση, ρώτησα αν μπορούσαν να μου τη δώσουν τρεις-τέσσερις εβδομάδες αργότερα.
»Αυτή η πρώτη δόση μετά από τρεις εβδομάδες, αν εξαιρέσεις τις πρώτες δέκα ημέρες που αρχίζει να ενεργοποείται το εμβόλιο, σου δίνει 89% αποτελεσματικότητα και της AstraZeneca μετά από τις πρώτες τρεις εβδομάδες, πριν από την επόμενη δόση, σου δίνει περίπου 73% αποτελεσματικότητα. Αυτό είναι εντυπωσιακό, δεν το κάνουν τα περισσότερα εμβόλια που έχουμε. Επομένως είμαι πολύ ευτυχής που η κυβέρνηση το αποφάσισε αυτό. Γιατί; Επειδή αν στην περιοχή μου έχω 100.000 ασθενείς που πληρούν τα κριτήρια για ένα εμβόλιο στο NHS και έχω μόνο 100.000 δόσεις, αν εμβολιάσω μόνο 50.000 και τους ζητήσω να επιστρέψουν σε τρεις εβδομάδες για τη δεύτερη δόση οι άλλοι 50.000 δε θα έχουν καθόλου ανοσία».
Έχει, ωστόσο, εκφραστεί ανησυχία ότι το μεγαλύτερο διάστημα μεταξύ των δύο δόσεων θα μπορούσε να επιτρέψει στον ιό να μεταλλαχθεί περαιτέρω. Ο Δρ Κασσιανός είναι καθησυχαστικός. «Ο SarsCov2 είναι ιός RNA και οι ιοί αυτοί δεν είναι τόσο σταθεροί και μεταλλάσσονται. Επιπλέον, όταν κάνεις κάτι ενάντια στον ιό, του ρίχνεις αντισώματα ή ο,τιδήποτε, ο ιός προσπαθεί να αποφύγει αυτό που του κάνεις. Ο τρόπος είναι να μεταλλάσσονται, αλλάζουν την πρωτεΐνη στην επιφάνεια τους κ.ο.κ. Ως εκ τούτου θα έχουμε μεταλλάξεις συνεχώς. Το καλό είναι ότι αυτός ο κορωνοϊός δεν μπορεί να μεταλλάσσεται τόσο εύκολα όσο άλλοι, όπως π.χ. ο ιός της γρίπης.
»Τώρα το κατά πόσο το εμβόλιο θα λειτουργεί για τη βρετανική μετάλλαξη δεν ξέρουμε ακόμα, ούτε για τη νοτιοαφρικανική. Αλλά αυτό που είναι σημαντικό να σημειώσουμε είναι ότι με τη νέα τεχνολογία που έχουμε, με την BioNTech στη Γερμανία και με την Οξφόρδη, είμαστε σε θέση να αλλάξουμε πολύ πολύ γρήγορα και τη σύνθεση του εμβολίου».
Στην ερώτηση πότε βλέπει να επανέρχεται μια κανονικότητα στη ζωή όλων, ο Δρ Κασσιανός λέει ότι τα εμβόλια είναι η μόνη άμυνα κατά του κορωνοϊού και ότι θα μας βοηθήσουν να ζούμε μαζί του παρά να τον εξαλείψουμε πλήρως. «Αν εμβολιάσουμε τους περισσότερους από τους ασθενείς μας στις ομάδες ρίσκου έως το καλοκαίρι, τότε ίσως έχουμε έναν καλύτερο χειμώνα από τον τρέχοντα. Αυτός ο ιός θα είναι μαζί μας πιθανότατα για πάντα. Δε νομίζω ότι θα μπορούμε να τον εξαλείψουμε. Αυτό που θα μπορέσουμε να κάνουμε είναι να τον περιορίσουμε αρχικά και μετά να καταστήσουμε άνοσο τον πληθυσμό με εμβολιασμό. Δεν έχουμε τίποτα άλλο να αντιμετωπίσουμε αυτόν τον ιό. Άρα το καλοκαίρι θα είναι καλύτερο, επειδή σε αυτόν τον ιό αρέσει το κρύο, ο χειμώνας και δεν του αρέσει τόσο πολύ το καλοκαίρι. Αλλά τον επόμενο χειμώνα θα έχουμε ξανά πρόβλημα και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να εμβολιάσουμε πάλι αν χρειαστεί».
