Συνέχεια, καλλιέργεια και οικουμενικότητα είναι τα χαρακτηριστικά που καθιστούν την ελληνική γλώσσα μοναδική, δήλωσε τη Δευτέρα ο Ομότιμος Καθηγητής Γλωσσολογίας και πρώην Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, σε ομιλία του με θέμα τη «δύναμη της ελληνικής γλώσσας», στο πλαίσιο εκδήλωσης με θέμα «Δράσεις για την Ελληνική Γλώσσα στο εκπαιδευτικό σύστημα», που έλαβε χώρα στο Προεδρικό Μέγαρο, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, της Υπουργού Παιδείας και παιδιών από σχολεία όλης της Κύπρου.
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, σε χαιρετισμό του καλωσόρισε τον κ. Μπαμπινιώτη, λέγοντας ότι «εδώ και χρόνια υπηρετεί την ελληνική γλώσσα, και με το πλούσιο συγγραφικό του έργο συμβάλλει, ανάμεσα σε πολλά άλλα, στην ανάδειξή της, αναβαθμίζοντας, παράλληλα, την επιστήμη της γλωσσολογίας».
«Σε μια χρονιά ορόσημο για την πατρίδα μας», είπε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, 50 χρόνια από τα τραγικά γεγονότα του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής του 1974, και 20 χρόνια μετά την ένταξή στην ευρωπαϊκή οικογένεια, «αποτελεί επιτακτική ανάγκη για όλους εμάς να αναγνωρίσουμε και να εκτιμήσουμε την αστείρευτη δύναμη και το ανυπέρβλητο μεγαλείο της ελληνικής γλώσσας, ώστε να συμβάλουμε στη διαφύλαξη, στην ενίσχυση και στην ανάδειξή της μέσα από ποικίλες δράσεις και πρωτοβουλίες».
Υπογράμμισε ότι η ελληνική γλώσσα συνδέεται άρρηκτα και με τον πολιτισμό, την ταυτότητα, την ιστορία, τον κόσμο και την καθημερινότητά επισημαίνοντας ότι ο πλούτος, η διαχρονικότητα και η οικουμενικότητά της αναγνωρίζονται διεθνώς.
Πρόσθεσε ακόμη ότι στην ελληνική γλώσσα γράφτηκαν απαράμιλλης ομορφιάς στίχοι, πεζά κείμενα, ύμνοι και τραγούδια, ενώ ταυτίστηκε και με τους αγώνες του απανταχού Ελληνισμού για ελευθερία, και σε αυτό το πλαίσιο αναδείχθηκε σε ανεκτίμητο όπλο για την επιβίωσή του Ελληνισμού στο πέρασμα των αιώνων.
«Οφείλουμε να αγαπήσουμε περισσότερο τη γλώσσα μας, να αναγνωρίσουμε την αξία της, να ανακαλύψουμε τη δύναμή της», ανέφερε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σημειώνοντας ότι σε αυτό το πλαίσιο, «πρώτιστο μέλημα και προτεραιότητα της διακυβέρνησής μας, όπως κατ΄ επανάληψη έχω αναφέρει, είναι η Παιδεία και η Υγεία. Εδώ αναφερόμαστε στην Παιδεία, με στόχο, μεταξύ άλλων, να προσφέρουμε στα παιδιά μας τα απαραίτητα γλωσσικά εφόδια που θα τα καθιστούν ικανά να ανταπεξέλθουν στις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις της εποχής μας».
Δήλωσε ότι ήδη έχει δρομολογηθεί σειρά δράσεων και μέτρων με στόχο την παροχή ίσων ευκαιριών εκπαίδευσης και τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος, για να ανταποκρίνονται στα σημερινά δεδομένα.
Από πλευράς της η Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, Αθηνά Μιχαηλίδου, δήλωσε ότι η Κυβέρνηση και ειδικά το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, αναγνωρίζοντας την αξία της ελληνικής γλώσσας, έχει θέσει ως πρωταρχικό στόχο την καλλιέργεια και την ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων των μαθητών/τριών και υποστηρίζει τη συγχρονία και τη διαχρονία της ελληνικής γλώσσας.
Γι’ αυτό, συνέχισε, ακολουθεί στοχευμένη πολιτική για συστηματοποίηση και οργάνωση της διδασκαλίας της σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, καθώς και στα παιδιά με μεταναστευτικό υπόβαθρο και στους ομογενείς.
«Αναντίρρητα, η ανάδειξη της ελληνικής γλώσσας με διάφορες εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δράσεις συμβάλλει στην ενίσχυση της γλωσσικής μας ταυτότητας, στην προώθηση του πολιτιστικού και πνευματικού μας επιπέδου και στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων», είπε η κ. Μιχαηλίδου.
Η Υπουργός Παιδείας αναφέρθηκε εκτενώς σε δράσεις για ενίσχυση της ελληνικής γλώσσας όπως αποτυπώνονται και στα επικαιροποιημένα Αναλυτικά Προγράμματα αλλά και σε όλες τις βαθμίδες της σχολικής εκπαίδευσης.
Ενδεικτικά, η κ. Μιχαηλίδου είπε ότι στην προσχολική εκπαίδευση, έχει διατεθεί στα νηπιαγωγεία έντυπο, διαδραστικό και οπτικοακουστικό υλικό για τη διδασκαλία της ελληνικής ως μητρικής και ως δεύτερης γλώσσας ως χρήσιμο εργαλείο για έγκαιρη πρόληψη και αντιμετώπιση του λειτουργικού αναλφαβητισμού και στήριξη παιδιών με μεταναστευτικό υπόβαθρο, ενώ έχει αρχίσει και η υλοποίηση του έργου «Ελληνικά στο δημοτικό: Υποστήριξη εκπαιδευτικών και υπηκόων τρίτων χωρών», για δημιουργία επιπρόσθετου υποστηρικτικού υλικού για διδασκαλία στα παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία.
Η δύναμη της ελληνικής γλώσσας
Ο Καθηγητής Μπαμπινιώτης μίλησε σε ένα κατάμεστο ακροατήριο για τη δύναμη της ελληνικής γλώσσας, η οποία όπως εξήγησε, συνίσταται στη διαχρονικότητα, στη καλλιέργεια και στην οικουμενικότητά της.
Όσον αφορά το πρώτο σκέλος μίλησε για τη δύναμη της συνέχειας λέγοντας ότι «ο ίδιος λαός, οι Έλληνες, στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, την Ελλάδα, χωρίς διακοπή 40 αιώνες τώρα μιλάει και γράφει -με την ίδια γραφή (από τον 8ο π.Χ. αιώνα) και την ίδια ορθογραφία (από τον 4ο αιώνα π.Χ.) – την ίδια γλώσσα, την ελληνική».
Προς απόδειξη της συνέχειας της ελληνικής γλώσσας ο κ. Μπαμπινιώτης πρόταξε σειρά επιχειρημάτων επιβίωσης αρχαίων λέξεων στη σύγχρονη νέα ελληνική γλώσσα. Μάλιστα, επικαλέστηκε ποιητές, λόγιους, επιστήμονες και άλλους, Έλληνες και μη οι οποίοι ύμνησαν την αξία της ελληνικής γλώσσας και το αδιάσπαστό της στον χρόνο.
Σε σχέση με την καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας, ο Καθηγητής Μπαμπινιώτης αναφέρθηκε στους μεγάλους φιλοσόφους και στα αρχαία κείμενα, στη σημασία της γραμματικής και της σύνταξης, στο καλλιεργημένο λεξιλόγιο και στην παραγωγή-σύνθεση των λέξεων.
Ταυτόχρονα, αναφέρθηκε και στο ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας «Thesaurus Linguae Graecae» (TLG) που αποτελεί τη ψηφιακή βιβλιοθήκη της ελληνικής γραμματείας καθώς εκεί βρίσκονται, μεταξύ άλλων, λήμματα και λεκτικοί τύποι από κείμενα στα ελληνικά από τον Όμηρο (8ος αι. π.Χ.) έως την πτώση του Βυζαντίου το 1453 μ.Χ. και μετά. Ακόμη, αναφέρθηκε και στην έκδοση των ελληνικών επιγραφών από Ακαδημίες Γραμμάτων της Γερμανίας υπό τον τίτλο «Inscriptiones Graecae» που καλύπτουν σχεδόν όλες τις περιοχές της Ελλάδος συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου.
Τέλος, μιλώντας για την οικουμενικότητα και τη δύναμη της διεθνούς γλωσσικής παρουσίας της ελληνικής γλώσσας, ο Καθηγητής Μπαμπινιώτης αναφέρθηκε στα έξι στάδια πορείας της οικουμενικότητας ήτοι την αλεξανδρινή κοινή, τους ρωμαϊκούς χρόνους, τον χριστιανισμό, την αναγέννηση, τον διαφωτισμό και την ευρωπαϊκή εκπαίδευση.
«Ο Άγγλος πρέπει να μάθει μια σειρά από ελληνικές λέξεις για να περάσει τις δικές του εξετάσεις», ανέφερε ο κ. Μπαμπινιώτης παραπέμποντας, μεταξύ άλλων, στον γνωστό μελετητή της αγγλικής γλώσσας, David Crystal, ο οποίος έγραψε ότι «αν ξεφυλλίσεις τις σελίδες ενός μεγάλου γενικού λεξικού της τρέχουσας αγγλικής γλώσσας, πάνω από τα 2/3 του λεξιλογίου της αγγλικής έχουν κλασική προέλευση (από την ελληνική και τη λατινική). Επίσης, αναφέρθηκε και στις ελληνογενείς λέξεις (που πλάστηκαν από τους ξένους) αλλά και στα αντιδάνεια των λέξεων.
«Ευλογία η κυπριακή διάλεκτος»
Μιλώντας για την κυπριακή διάλεκτο ο Καθηγητής Μπαμπινιώτης είπε ότι ανήκει -κατά την πιο σημαντική άποψη- στην λεγόμενη προ-Δωρική ή πρωτομυκηναϊκή που σε αυτή περιλαμβάνονται η αρκαδοκυπριακή, η μυκηναϊκή, η ιωνική-αττική και η αρχαία Μακεδονική. Πρόσθεσε ότι όσον αφορά τη γραφή υπάρχει το κυπριακό συλλαβάριο το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τον 11ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ., ενώ αργότερα ακολούθησε η χρήση του ελληνικού αλφαβήτου.
Παράλληλα, αναφέρθηκε και στην κυπρο-μινωνική γραφή η οποία, όπως εξήγησε, άρχισε τον 15ο αιώνα π.Χ. και ακόμη δεν έχει γίνει εφικτό να αναγνωσθεί. «Εάν ποτέ αναγνωσθεί -και θα ήθελα κάποιο παιδί, αγόρι ή κορίτσι από εδώ μέσα να το κάνει έργο ζωής, διότι έτσι έγινε και με τη Γραμμική Β΄- και καταφέρει να την αποκρυπτογραφήσει θα πάει την γραπτή ιστορία της Κύπρου στον 15ο αιώνα π.Χ. Και αυτό μπορεί να συμβεί», είπε.
Ακόμη, ο Καθηγητής Μπαμπινιώτης υπέδειξε ότι «παλαιότερα φαίνεται ότι υπήρχε μία συγκρουσιακή σχέση της κοινής ελληνικής με την ελληνική κυπριακή διάλεκτο. Και λέω και διδάσκω με πλήρη γνώση μιας ζωής ενασχόλησης με την επιστήμη της γλώσσας. Έχετε μία ευλογία, ένα προνόμιο, να έχετε την κοινή ελληνική και να έχετε δίπλα, όχι σύγκρουση, αλλά προέκταση, συμπλήρωμα την κυπριακή. Μία αρχαιότατη διάλεκτο, από τις πιο αρχαίες διαλέκτους που έχει διασώσει και αρχαία ελληνικά στοιχεία που είναι κανείς περήφανος για αυτήν».
Πρόσθεσε ότι πέρασαν τόσοι κατακτητές επί τόσους αιώνες στην Κύπρο και θα περίμενε κανείς να έχει χαθεί η διάλεκτος, λέγοντας ότι «αυτό που έγινε στην Κύπρο, είναι κατόρθωμα».
«Είναι ένας θησαυρός που υπάρχει παράλληλα με την κοινή γλώσσα, την γλώσσα δηλαδή του ελληνισμού. Δεν είναι σύγκρουση, είναι αλληλοσυμπλήρωμα. Βέβαια, όταν γράφεις επιστήμη ή στην γλώσσα της διοίκησης, την γράφεις στην κοινή γλώσσα», είπε.
Μετά το πέρας της ομιλίας του ο Καθηγητής Μπαμπινιώτης απάντησε σε σειρά ερωτήσεων από τους μαθητές και τις μαθήτριες που παρευρέθηκαν, ενώ η εκδήλωση περιελάβανε και καλλιτεχνικό πρόγραμμα.
