Η Πολιτική Συνοχής της ΕΕ αποτελεί τη βασική αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ για την απάλειψη των ανισορροπιών στην οικονομική κατάσταση των Κρατών Μελών μέσω της προώθησης αναπτυξιακών δημοσίων επενδύσεων σε διάφορους τομείς της οικονομίας, με ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς της έρευνας και καινοτομίας, ψηφιοποίησης, επιχειρηματικότητας, ενέργειας και περιβάλλοντος, τοπικής ανάπτυξης, απασχόλησης, εκπαίδευσης και κοινωνικής ένταξης.
Η αξιοποίηση των πόρων των Ταμείων της Πολιτικής Συνοχής γίνεται στη βάση πολυετών προγραμματικών εγγράφων (Προγραμμάτων), που ετοιμάζονται από το κάθε Κράτος Μέλος, σύμφωνα με Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς, και εγκρίνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης, Υπουργείο Οικονομικών, αποτελεί την εθνική αρχή για τον προγραμματισμό, τη διαχείριση και την αξιοποίηση των πόρων που διατίθενται στην Κύπρο από τα Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής, καθώς και τη Διαχειριστική Αρχή των Προγραμμάτων Πολιτικής Συνοχής που καταρτίζονται, με γενική ευθύνη τη διαχείριση και εφαρμογή τους.
Α. Επιτεύγματα Προγραμμάτων Πολιτικής Συνοχής 2014-2020 – Δημόσιες επενδύσεις €1 δις (Ευρωπαϊκή συνεισφορά €880 εκ. και Εθνική συνεισφορά €120 εκ.)
- Οικονομικές επιδράσεις: Οι επενδύσεις, που έγιναν στο πλαίσιο των Προγραμμάτων Πολιτικής Συνοχής 2014-2020 (με δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση), είχαν ως αποτέλεσμα τη σωρευτική αύξηση στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) κατά περίπου 6% και τη δημιουργία 24,000 νέων θέσεων εργασίας.
- Επιτεύγματα Έργων:
- Η κατασκευή κύριας οδικής αρτηρίας που συνδέει το λιμάνι Λεμεσού με τον αυτοκινητόδρομο Λεμεσού – Πάφου, συνέβαλε στη σημαντική αποφόρτιση του υφιστάμενου αστικού οδικού δικτύου της Λεμεσού από βαρέα φορτηγά οχήματα και βελτίωσε την πρόσβαση στην κύρια πύλη εισόδου εμπορευμάτων της χώρας.
- Το Νέο Σύστημα Πληροφορικής του Γενικού Συστήματος Υγείας – «ΓεΣΥ», επέτρεψε την έναρξη εφαρμογής του νέου Συστήματος Γενικής Φροντίδας Υγείας της Χώρας. Για πρώτη φορά, όλες οι ιατρικές δραστηριότητες, οργανώνονται σε ένα ενιαίο σύστημα πληροφορικής.
- Το έργο πληροφορικής «ΙΠΠΟΔΑΜΟΣ» του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως έδωσε πρόσβαση σε περίπου 3.000 χρήστες (αρχιτέκτονες) για υποβολή αιτήσεων για την έκδοση πολεοδομικών αδειών για το σύνολο του πληθυσμού της Κύπρου.
- Το Κέντρο Πληροφόρησης – Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου έχει συμβάλει στο εθνικό οικοσύστημα Έρευνας και Καινοτομίας, στεγάζοντας περισσότερα από 600.000 βιβλία. Κατά μέσο όρο οι επισκέπτες ανέρχονται στις 300.000 ετησίως.
- Βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (Μμε), παρέχοντας υποστήριξη σε 1.500 ΜμΕ και νέες ευκαιρίες απασχόλησης (2.700 νέες θέσεις εργασίας), διατηρώντας επίσης τις υφιστάμενες θέσεις εργασίας.
- Περισσότερα από 1.800 νοικοκυριά και εκατοντάδες επιχειρήσεις έχουν προβεί σε επενδύσεις ενεργειακής αποδοτικότητας για μείωση της πρωτογενούς κατανάλωσης ενέργειας, συμβάλλοντας στις συνολικές προσπάθειες για μείωση του αποτυπώματος διοξειδίου του άνθρακα της χώρας.
- Ενίσχυση του συστήματος χωριστής συλλογής στερεών απορριμμάτων μέσω της επέκτασης του δικτύου πράσινων σημείων σε όλη την Κύπρο και εφαρμογή προγράμματος μείωσης και χωριστής συλλογής απορριμμάτων σε παράκτιες περιοχές προς όφελος 114 δήμων και τοπικών κοινοτήτων.
- Προστασία του παραλιακού μετώπου από τη διάβρωση του εδάφους (5.2 χιλ.), μετριασμός των επιπτώσεων από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και διατήρηση των παράκτιων περιοχών και των φυσικών παράκτιων οικοτόπων, στο πλαίσιο των μέτρων προσαρμογής για την κλιματική αλλαγή.
- Διαχείριση 12.000 εκταρίων για την προστασία και διατήρηση φυσικών τοπίων στην περιοχή NATURA 2000 της χερσονήσου του Ακάμα.
- 35.000 κυβικά μέτρα για την αποθήκευση νερού ανθρώπινης κατανάλωσης για τις ανάγκες της επαρχίας Λευκωσίας και επαρχίας Αμμοχώστου.
- Προώθηση της αστικής κινητικότητας και της βελτιωμένης προσβασιμότητας μέσω της κατασκευής ποδηλατοδρόμων μήκους 25 χιλιομέτρων, λεωφορειακών λωρίδων 9 χιλιομέτρων και παρακείμενων υποδομών για πεζούς έκτασης 200.000 τετραγωνικών μέτρων.
- Ενίσχυση του εθνικού οικοσυστήματος Έρευνας και Καινοτομίας: ανάπτυξη 12 νέων ερευνητικών υποδομών και τη δημιουργία 700 θέσεων ερευνητών, αύξηση του ποσοστού δαπανών Έρευνας και Ανάπτυξης ως % ΑΕΠ, από 0,48 το 2013 σε 0,80 το 2021. Η Κύπρος κατατάσσεται ως “Strong Innovator”, με απόδοση 105,4% του μέσου όρου της ΕΕ, σε σύγκριση με τη κατάταξη της ως «Moderate Innovator” με απόδοση 73% του μέσου όρου της ΕΕ το 2014.
- 29.500 μαθητές ετησίως (που ανέρχονται στο 26,8% του σχολικού πληθυσμού) επωφελούνται από δράσεις για σχολική και κοινωνική ένταξη στην εκπαίδευση, προωθώντας τις ίσες ευκαιρίες για όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου, εθνικότητας, φύλου ή άλλων παραγόντων.
- 6.000 άπορες οικογένειες έχουν λάβει υποστήριξη μέσω της παροχής βασικών ειδών βρεφικής φροντίδας.
- 7.000 άνεργοι έχουν προσληφθεί σε νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν μέσω Σχεδίων επιδοτούμενης απασχόλησης ανέργων.
- 6.400 νέοι έχουν τοποθετηθεί σε προγράμματα πρακτικής άσκησης και απόκτησης εργασιακής πείρας.
- Ίδρυση Υπηρεσίας Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας για την παροχή επιδομάτων πρόνοιας συμπεριλαμβανομένου του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.
- Βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των τεσσάρων αστικών κέντρων της Κύπρου με δημιουργία/αναβάθμιση υποδομών για την ανάπλαση του αστικού περιβάλλοντος, τη δημιουργία κοινωνικών υποδομών και την ανάδειξη της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Συγκεκριμένα, για τις κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες σημειώθηκε αύξηση 55% στη χωρητικότητα των κοινωνικών υποδομών στους δήμους από 450 άτομα ημερησίως σε 700 άτομα ημερησίως, ενώ περισσότερα από 40.000 άτομα επωφελήθηκαν στις στοχευμένες περιοχές παρέμβασης στα αστικά κέντρα.
- Αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 με επενδύσεις ύψους €230 εκ. στην εφαρμογή βραχυπρόθεσμων προγραμμάτων απασχόλησης, μέσω των οποίων έχουν στηριχθεί περισσότεροι από 130.000 εργαζόμενοι (€130 εκ.) και στην εξασφάλιση απαραίτητου ιατρικού εξοπλισμού, φαρμάκων και εμβολίων (€100 εκ.).
Β. Αναμενόμενα Επιτεύγματα Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ2021-2027» – €1.8 δις (Ευρωπαϊκή συνεισφορά €969 εκ. και Εθνική συνεισφορά €830 εκ.)
- Εκτίμηση Οικονομικού Αντικτύπου: Οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027» (δημόσιες επενδύσεις συν μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων), αναμένεται να αποφέρουν μεσοπρόθεσμα (μέχρι το 2029) αύξηση του ΑΕΠ περίπου 6% και δημιουργία περίπου 8.500 νέων θέσεων εργασίας, και μακροπρόθεσμα (μέχρι το 2040) 7% αύξηση του ΑΕΠ και δημιουργία 10.500 νέων θέσεων εργασίας.
- Αναμενόμενα Επιτεύγματα Έργων (2029):
- Μέσω των έργων ψηφιακής αναβάθμισης αναμένεται να επωφεληθούν τουλάχιστον 133.000 χρήστες των νέων αναβαθμισμένων δημόσιων ψηφιακών υπηρεσιών, προϊόντων και διαδικασιών.
- Μέσω του έργου ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών θα επωφεληθούν περίπου 4.000 νοικοκυριά.
- Με τα έργα διαχείρισης υδάτων, περίπου 130.000 άτομα θα συνδεθούν με το βελτιωμένο δημόσιο δίκτυο ύδρευσης και άλλα 8.500 άτομα θα συνδεθούν με το αποχετευτικό σύστημα.
- 100.000 άτομα θα επωφεληθούν από τα αντιπλημμυρικά έργα και περίπου 90.000 άτομα από έργα προστασίας πυρκαγιών.
- Τουλάχιστον 22.000 νέοι χρήστες/ανά έτος θα εξυπηρετούνται από το εκσυγχρονισμένο σύστημα δημόσιων μεταφορών (έξυπνες στάσεις/στέγαστρα και αφορά ηλεκτρικών λεωφορείων).
- Στα πλαίσια των έργων τοπικής ανάπτυξης, 45.000 άτομα θα έχουν πρόσβαση σε νέες ή αναβαθμισμένες πράσινες υποδομές.
- Περίπου 3.000 άνεργοι (συμπεριλαμβανομένων και των μακροχρόνια άνεργων, ΑμεΑ, άτομα με χρόνιες παθήσεις, αδρανείς γυναίκες) θα επωφεληθούν από τα σχέδια επιδοτούμενης απασχόλησης.
- 6.400 νέοι (15-29 ετών) θα επωφεληθούν από προγράμματα κατάρτισης, πρακτικής άσκησης και ένταξης στην απασχόληση.
- 185 σχολικές μονάδες θα επωφεληθούν από δράσεις σχολικής και κοινωνικής ένταξης μαθητών.
- 5.000 άτομα με αναπηρία θα επωφεληθούν από τις νέες υπηρεσίες κοινωνικής ενσωμάτωσης και 85 άτομα με αναπηρία θα αποκτήσουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υποστήριξης για διαβίωση στην κοινότητα.
- Πέραν των 126.000 μαθητές θα λάβουν σχολικό πρωινό και περίπου 3.000 βρέφη θα λάβουν υλική βοήθεια.
- 2.000 επιχειρήσεις (νέες και υφιστάμενες) θα επωφεληθούν μέσω των Σχεδίων Χορηγιών.
- 900 νέες ερευνητικές θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν.
