Τα γραμμικά μοντέλα και τα παραδοσιακά στατικά εργαλεία δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις σύγχρονες προκλήσεις. Στην εποχή των ασύμμετρων απειλών χρειάζονται ολιστικές, πολυπαραμετρικές προσεγγίσεις, δυναμικά μοντέλα και νέα στρατηγικά εργαλεία που μπορούν να τιθασεύσουν την ιδιότητα Antifragility. Η ιδιότητα Antifragility –μια έννοια που αναπτύχθηκε από τον Nassim Taleb– διαφέρει από την ευρωστία ‘robustness’ και την ανθεκτικότητα ‘resilience’. Όταν κάτι είναι antifragile, τότε με το χρόνο γίνεται καλύτερο, βελτιώνεται.
Ο ‘εμβολιασμός’ των εθνικών προϋπολογισμών των κρατών μελών της ΕΕ με την ιδιότητα Antifragility θα δώσει τη δυνατότητα στις Δημόσιες Υπηρεσίες, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τις Επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν τις θετικές ασυμμετρίες και να προστατευτούν απέναντι στις αρνητικές ασυμμετρίες. Η ιδιότητα Antifragility πρέπει να ενσωματωθεί στον αρχικό σχεδιασμό, στη δομή των Κρατικών Προϋπολογισμών (built-in property).
Το νέο Μοντέλο Καινοτομίας που έχω αναπτύξει αποτελεί το πρώτο εργαλείο σε παγκόσμιο επίπεδο το οποίο ενσωματώνει την ιδιότητα Antifragility στη διαδικασία της καινοτομίας. Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος παρουσιάζεται αναλυτικά σε ένα πρακτικό Οδηγό 250 σελίδων. Στο εν λόγω Εγχειρίδιο, μεταξύ άλλων αναλύονται περισσότερες από 60 ασύμμετρες στρατηγικές καινοτομίας, διεπιστημονικά εργαλεία και δημιουργικές τεχνικές που επιτρέπουν στους Οργανισμούς να τροποποιούν την έκθεσή τους (modify their exposure) ανάλογα, ώστε να είναι περισσότερο ανοικτοί σε ευκαιρίες (να αξιοποιούν τις ευνοϊκές ασυμμετρίες) και λιγότερο εκτεθειμένοι σε κινδύνους (να αποφεύγουν τις δυσμενείς ασυμμετρίες).
Στο προαναφερόμενο Εγχειρίδιο περιλαμβάνεται επίσης ένα Πρότυπο Εργαστήρι για ενίσχυση της διεπιστημονικής δημιουργικότητας και της ικανότητας καινοτομίας των Στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης, του Διπλωματικού Σώματος, των Ενόπλων Δυνάμεων, των Επιχειρήσεων καθώς και των Εκπαιδευτικών, Ερευνητών και Φοιτητών.
Το νέο Υπόδειγμα Καινοτομίας μπορεί να μεγιστοποιήσει:
- Τον αντίκτυπο –επιστημονικό, κοινωνικό, οικονομικό– της καινοτομίας.
- Τα οφέλη των αναπτυξιακών και κοινωνικών δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού.
- Την απόδοση των δημοσίων και των ιδιωτικών επενδύσεων.
Το ευέλικτο αυτό εργαλείο μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς και σε όλα τα επίπεδα, κλίμακες και μεγέθη: Δημόσιες Υπηρεσίες, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Επιχειρήσεις (Startups και Μεγάλες Εταιρείες), Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας, Προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, Κυκλική Οικονομία, Επιστημονική Έρευνα (μετατροπή των Μεγάλων Δεδομένων σε έξυπνη πληροφόρηση), Διαχείριση Ποιότητας (Πρότυπα και Τυποποίηση), Διαχείριση Κινδύνων, Εθνική Στρατηγική Ασφάλειας (Οικονομική Διπλωματία, Έξυπνη Άμυνα), Nation Branding κ.ά.
Το τυφλό σημείο της καινοτομίας δεν μπορεί να διακρίνει ότι τα πιθανά οφέλη που μπορούν να επιφέρουν οι θετικές ασυμμετρίες (convexity bias) είναι περισσότερα από τη ζημιά. Ο παράγοντας χρόνος, η μεταβλητότητα, η αταξία, η τυχαιότητα και η αβεβαιότητα αυξάνουν το όφελος –παρά τη ζημιά– που προκύπτει μέσα από την αξιοποίηση των θετικών ασυμμετριών. Το στοιχείο αυτό διαφεύγει του γραμμικού τρόπου σκέψης.
Ενόσω οι ασύμμετροι κίνδυνοι αντιμετωπίζονται με γραμμικά μοντέλα, ο καταστροφικός φαύλος κύκλος ‘από κρίση σε κρίση’ θα συνεχιστεί. Αυτή η αλυσίδα θα σπάσει μόνο όταν η καινοτομία καταφέρει να τιθασεύσει την ιδιότητα Antifragility – αυτό είναι το μόνο αντίδοτο στις ασύμμετρες απειλές και τις μεγάλες προκλήσεις.
Η πρωτοποριακή μέθοδος η οποία παρουσιάζεται πολύ επιγραμματικά πιο πάνω μπορεί να μετατρέψει: α) Την τεράστια αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει την μετά Covid-19 εποχή σε πρώτη ύλη για την παραγωγή περισσότερων και καλύτερων καινοτομιών και β) τον Κρατικό Προϋπολογισμό σε εργαλείο μεταρρύθμισης και διατηρήσιμης ανάπτυξης.
Ένας antifragile Κρατικός Προϋπολογισμός μπορεί να αναπτύξει νέες λύσεις, να ανακαλύψει νέες ευκαιρίες, να δημιουργήσει νέα προϊόντα και υπηρεσίες, νέες βιομηχανίες, νέα επιχειρηματικά μοντέλα και νέες θέσεις εργασίας… Μπορεί να ενθαρρύνει την κοινωνική καινοτομία και την κοινωνική επιχειρηματικότητα, να βελτιώσει την αποδοτικότητα, να μειώσει τη γραφειοκρατία και να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα… Μπορεί να επιταχύνει την έξοδο από την κρίση του κορονοιού.
Νίκος Γ. Σύκας
Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας
