Οι ευκαιρίες εμβάθυνσης της επιχειρηματικής συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας είναι σημαντικές και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων.
Αυτό τονίζει σε συνέντευξη της στον Επιχειρηματικό Οδηγό Κύπρου – Ελλάδας, η Πρόεδρος του ΕΒΕΑ, των Εθνικών Επιμελητηριακών δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματικών και Εκτελεστική Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνικού κα. Σοφία Κουνενάκη – Εφραίμογλου.
Όπως διευκρινίζει η κα. Εφραίμογλου οι ευκαιρίες αυτές αφορούν τους παραδοσιακούς τομείς του τουρισμού, του εμπορίου, των ακινήτων, των προϊόντων αγροτοδιατροφής, αλλά και νέους όπως η ενέργεια, οι υπηρεσίες, η τεχνολογία, η ναυτιλία, η πανεπιστημιακή εκπαίδευση, η έρευνα, η ιατρική καινοτομία, η νεοφυής επιχειρηματικότητα κα.α
Αναφερόμενη στην επιχειρηματική συνεργασία Κύπρου – Ελλάδας, τονίζει ότι οι ισχυρές βάσεις που έχουν οικοδομηθεί τα προηγούμενα χρόνια είναι το εφαλτήριο για να ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο τη διμερή συνεργασία με περισσότερες ακόμη ευκαιρίες δικτύωσης μεταξύ των δύο επιχειρηματικών κοινοτήτων και την ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών για την αξιοποίηση νέων ευκαιριών τόσο στην Ελλάδα και στην Κύπρο, όσο και στις αγορές της ευρύτερης περιοχής.
Η ενδιαφέρουσα συνέντευξη της καις. Εφραίμογλου είναι η εξής:
Πως βλέπετε να εξελίσσεται η ελληνική οικονομία για το υπόλοιπο του 2024;
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις – της Ε.Ε., του ΔΝΤ και της Τράπεζας της Ελλάδος – η χώρα θα έχει το 2024 ρυθμό ανάπτυξης τριπλάσιο του μέσου όρου της ευρωζώνης. Αναμένεται, επίσης, περαιτέρω υποχώρηση του γενικού πληθωρισμού, αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος, μείωση του δημοσίου χρέους και αύξηση των επενδύσεων. Κινητήριος δύναμη για την ανάπτυξη είναι η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων, που θα εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία την περίοδο 2021 – 2027, από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ, το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης και το πρόγραμμα Αγροτικής Πολιτικής. Παράλληλα, η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας επιτρέπει τη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα και αναβαθμίζει περαιτέρω την επενδυτική εμπιστοσύνη. Υπάρχει, επομένως, αισιοδοξία και για αυτή τη χρονιά, χωρίς όμως να δικαιολογείται εφησυχασμός.
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική οικονομία;
Η ελληνική οικονομία έχει κάνει μεγάλα βήματα μπροστά, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις, όπως είναι το επίμονο έλλειμμα του εξωτερικού ισοζυγίου, οι αρνητικές δημογραφικές τάσεις, το υψηλό δημόσιο χρέος, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων επιβάλλει την επιτάχυνση του παραγωγικού μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας. Η Ελλάδα παρουσιάζει τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης παραγωγικότητας σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. και της ευρωζώνης, όμως χρειάζεται να καλύψει ακόμη αρκετή απόσταση για να πλησιάσει τις επιδόσεις των άλλων χωρών – μελών. Χρειάζεται περαιτέρω αναβάθμιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της ανάπτυξης, με αύξηση της συμμετοχής της μεταποίησης στο ΑΕΠ, με αύξηση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου – ιδιαίτερα σε τομείς έντασης τεχνολογίας και καινοτομίας – με αύξηση του μεριδίου των καθαρών εξαγωγών, με αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού. Ζητούμενο παραμένει, επίσης, η βελτίωση της θέσης της Ελλάδας στην παγκόσμια κατάταξη για την ανταγωνιστικότητα, ως προϋπόθεση για την προσέλκυση περισσότερων παραγωγικών επενδύσεων.
Πώς θα καταφέρουν οι ελληνικές επιχειρήσεις να αυξήσουν την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα τους, λόγω του υψηλού πληθωρισμού;
Οι ελληνικές επιχειρήσεις σαφώς επηρεάζονται από τις πιέσεις που δημιουργεί ο πληθωρισμός και τα υψηλά επιτόκια στην ευρωζώνη. Υπάρχει, επίσης, υψηλός βαθμός αβεβαιότητας για την επίδραση που θα έχει στο ενεργειακό κόστος και στον πληθωρισμό η ενδεχόμενη διατήρηση των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, σε συνδυασμό με την κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα και τα προβλήματα που προκαλεί στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Ωστόσο, μαζί με τα προβλήματα, η περίοδος αυτή παρέχει και σημαντικές ευκαιρίες. Μετά από πολλά χρόνια διαδοχικών κρίσεων, οι ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούν πλέον σε μια οικονομία που αναπτύσσεται και διαθέτει σημαντικούς πόρους για επενδύσεις μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Ενδεικτικό της αναβαθμισμένης εμπιστοσύνης του επιχειρηματικού κόσμου στις προοπτικές της εγχώριας οικονομίας είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια ενισχύεται σταθερά ο ρυθμός δημιουργίας νέων επιχειρήσεων. Ωστόσο, στόχος για τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι να γίνουν όχι μόνο περισσότερες, αλλά και πιο ισχυρές και παραγωγικές, με εξωστρεφή προσανατολισμό και διεθνή ανταγωνιστικότητα. Οι επιχειρήσεις έχουν επίγνωση αυτής της ανάγκης. Κατανοούν ότι πρέπει να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον, να συμβαδίσουν με τις τεχνολογικές εξελίξεις στην παραγωγή και στην εργασία, να εφαρμόσουν καινοτομίες, να επενδύσουν σε σύγχρονες δεξιότητες προκειμένου να παραμείνουν βιώσιμες και ανταγωνιστικές. Οφείλουμε, λοιπόν, να τους παρέχουμε την κατάλληλη στήριξη σε αυτή την προσπάθεια – ιδιαίτερα στην περίπτωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων – με κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία, αλλά και δράσεις κατάρτισης, εκπαίδευσης και καθοδήγησης.
Προς ποια κατεύθυνση κατά τη γνώμη σας θα πρέπει να στρέψει την προσοχή της η Ελλάδα για να διατηρήσει βιώσιμους αναπτυξιακούς ρυθμούς;
Η μεγάλη πρόκληση είναι να αξιοποιήσουμε σωστά τις ευκαιρίες που δημιουργεί η αναβάθμιση των συνθηκών χρηματοδότησης του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, σε συνδυασμό με την εισροή των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και των άλλων ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων, ώστε να προωθήσουμε ποιοτικές επενδύσεις σε υποδομές, σε νέες τεχνολογίες και μεθόδους παραγωγής, στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.
Χρειάζεται, ταυτόχρονα, να προχωρήσουν ταχύτερα οι μεταρρυθμίσεις με στόχο την αναβάθμιση της λειτουργίας του κράτους, των θεσμών, των αγορών και των επιχειρήσεων και να συνεχιστούν οι πολιτικές για την βελτίωση του επενδυτικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος: με ανταγωνιστική φορολόγηση των επιχειρήσεων και της εργασίας, επιτάχυνση των επενδύσεων και των πολιτικών για τη μείωση του κόστους της ενέργειας, αναβάθμιση των δημοσίων υποδομών και μέριμνα για την προστασία από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, επιτάχυνση της διαδικασίας απονομής της δικαιοσύνης.
Πως αξιολογείτε τα μέτρα που λαμβάνει η κυβέρνηση στον τομέα της προσέλκυσης επενδύσεων;
Η αύξηση των επενδύσεων έχει αναδειχθεί σε κινητήριο μοχλό για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, τα τελευταία χρόνια, με το μερίδιό τους στο ΑΕΠ να αγγίζει το 14,5% το 2023 από 10,9% το 2019. Αυτό οφείλεται σαφώς σε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις, κίνητρα και παρεμβάσεις, που βελτίωσαν αισθητά την ελκυστικότητα της Ελλάδας, όπως, ενδεικτικά, η μείωση των φορολογικών συντελεστών και άλλων επιβαρύνσεων, η εντυπωσιακή πρόοδος σε θέματα ψηφιακής διακυβέρνησης, η απομάκρυνση γραφειοκρατικών και χωροταξικών εμποδίων. Είχαμε ένα νέο αναπτυξιακό νόμο, νέα ενισχυμένα κίνητρα για επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη, καθώς και νέα εργαλεία και πόρους για την προώθηση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας. Σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιοποίησε πρόσφατα ο Economist, η Ελλάδα είναι μια από τις τρεις χώρες με την ταχύτερη βελτίωση του επιχειρηματικού τους περιβάλλοντος.
Ωστόσο, οι επιδόσεις των προηγούμενων ετών, μας ωθούν να τοποθετήσουμε τον πήχη ακόμη ψηλότερα. Στόχος για την Ελλάδα για τα επόμενα χρόνια, είναι η περαιτέρω ενίσχυση των επενδύσεων, τόσο ποσοτικά ώστε να υπερβούν το 20% του ΑΕΠ, όσο και ποιοτικά, με αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων και την προσέλκυση περισσότερων ακόμη Άμεσων ξένων επενδύσεων σε νέους, υποσχόμενους τομείς, όπως είναι η αγροδιατροφή, η υψηλή τεχνολογία, η υγειονομική περίθαλψη, η νεοφυής επιχειρηματικότητα.
Πώς βλέπετε τις εμπορικές και επιχειρηματικές σχέσεις Κύπρου – Ελλάδας;
Οι επιχειρηματικές σχέσεις της Ελλάδας με την Κύπρο είναι διαχρονικά ισχυρές. Την τελευταία διετία οι εμπορικές συναλλαγές των δύο χωρών έχουν κινηθεί σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, με τις ελληνικές εξαγωγές προς την Κύπρο να καταγράφουν το 2022 αύξηση της τάξης του 27%. Η Ελλάδα είναι ο δεύτερος εξαγωγικός προορισμός των κυπριακών προϊόντων μετά το Ηνωμένο Βασίλειο. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα αποτελεί κορυφαία χώρα προέλευσης για τις εισαγωγές της Κύπρου. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι οι δεσμοί μεταξύ των δύο επιχειρηματικών κοινοτήτων είναι αδελφικοί και ανθεκτικοί, με δυναμική όχι μόνο για διατήρηση αλλά και για περαιτέρω ισχυροποίησή τους στο μέλλον.
Σε ποιους τομείς κατά τη γνώμη σας μπορεί να υπάρξει στενότερη επιχειρηματική συνεργασία μεταξύ Κύπρου – Ελλάδας;
Οι ευκαιρίες εμβάθυνσης της επιχειρηματικής συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας είναι σημαντικές και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων. Σε αυτούς περιλαμβάνονται βεβαίως οι παραδοσιακοί τομείς, όπως ο τουρισμός, το εμπόριο, τα ακίνητα και τα προϊόντα αγροδιατροφής, αλλά και νέοι, όπως είναι η ενέργεια, η υπηρεσίες και η τεχνολογία που σχετίζεται με τον τομέα της ναυτιλίας, η πανεπιστημιακή εκπαίδευση, η έρευνα, η ιατρική καινοτομία, η νεοφυής επιχειρηματικότητα.
Οι ελληνικές και κυπριακές επιχειρήσεις μπορούν να συνεργαστούν με στόχο την αμοιβαία υποστήριξη της επέκτασης σε κοντινές αγορές – στόχους, όπως οι αραβικές χώρες και τα Βαλκάνια, αντίστοιχα. Νέες ευκαιρίες, επίσης, δημιουργεί και η τάση – υπό το φως των γεωπολιτικών εξελίξεων – για περιφερειοποίηση των εφοδιαστικών αλυσίδων και για εγκατάσταση παραγωγικών δραστηριοτήτων σε προορισμούς ασφαλείς, κοντινούς και φιλικούς προς τις επιχειρήσεις. Η Ελλάδα και η Κύπρος μπορούν να επωφεληθούν από αυτή την τάση, ώστε να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις, αξιοποιώντας κοινά πλεονεκτήματα όπως είναι η γεωγραφική τους θέση και το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό.
Πως μπορεί να διευρυνθεί η επιχειρηματική συνεργασία Κύπρου – Ελλάδας;
Οι ισχυρές βάσεις που έχουν οικοδομηθεί τα προηγούμενα χρόνια είναι το εφαλτήριο για να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τη διμερή συνεργασία: με περισσότερες ακόμη ευκαιρίες δικτύωσης μεταξύ των δύο επιχειρηματικών κοινοτήτων και την ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών για την αξιοποίηση νέων ευκαιριών, τόσο στην Ελλάδα και στην Κύπρο, όσο και στις αγορές της ευρύτερης περιοχής.
Από την πλευρά μας, ως Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, συμβάλλουμε ενεργά στην περαιτέρω ενδυνάμωση των επιχειρηματικών σχέσεων, σε συνεργασία με Επιμελητήρια και φορείς της Κύπρου. Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στον τομέα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, η οποία μπορεί να αναδειχθεί σε καταλύτη ανάπτυξης για τις δύο οικονομίες. Έχουμε ήδη συνεργαστεί με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Κύπρου στο πλαίσιο του διασυνοριακού προγράμματος Gazelle, ενώ τον περασμένο Σεπτέμβριο υπογράψαμε μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της Θερμοκοιτίδας Νεοφυών Επιχειρήσεων του ΕΒΕΑ και της Θερμοκοιτίδας Gravity Ventures του Κέντρου έρευνας και Καινοτομίας Κύπρου. Υποστηρίζουμε έτσι έμπρακτα τη βούληση των δύο κυβερνήσεων για διεύρυνση και επέκταση της ισχύουσας Διακρατικής Συμφωνίας Ελλάδας – Κύπρου στην Έρευνα, την Καινοτομία και την Επιστημονική Συνεργασία.
Πιστεύετε ότι θα συνεχιστεί ενδιαφέρον ελλαδικών εταιρειών για επέκταση στην Κύπρο και αντίστροφα;
Η επενδυτική παρουσία ελληνικών εταιριών στην Κύπρο είναι ήδη ισχυρή και πιστεύω ότι υπάρχουν οι προοπτικές για να διευρυνθεί περαιτέρω στο μέλλον. Η Κύπρος είναι μια χώρα με ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον, με στρατηγική γεωγραφική θέση και υψηλό επίπεδο ζωής, αλλά και με την εγγύηση ασφάλειας και σταθερότητας, που παρέχει η συμμετοχή της στην Ε.Ε. Αντίστοιχα, η Ελλάδα μετά από μια μακρά περίοδο οικονομικών προκλήσεων, έχει ενισχύσει σημαντικά την αξιοπιστία και την ελκυστικότητά της ως επενδυτικός προορισμός. Είναι, επίσης, γνωστό ότι στοιχεία όπως είναι η κοινή γλώσσα και το κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο, μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην επιτυχία της όποιας επένδυσης, μειώνοντας τον βαθμό αβεβαιότητας. Κι αυτό, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένη αστάθεια, είναι ιδιαίτερα σημαντικό κίνητρο για την ενίσχυση των διμερών επενδύσεων.
Ποιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνουν τα Επιμελητήρια της Ελλάδας για το αύριο της ελληνικής οικονομίας;
Τα Επιμελητήρια λειτουργούν διαχρονικά ως καθημερινός σύμμαχος του παραγωγικού κόσμου της χώρας, αλλά και ως υπεύθυνος θεσμικός σύμβουλος της Πολιτείας σε θέματα επιχειρηματικότητας και ανάπτυξης. Όσον αφορά ειδικότερα το ΕΒΕΑ, προωθούμε συστηματικά την εξωστρέφεια, τη δικτύωση και την καινοτομική ικανότητα των μελών μας και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Επιδιώκουμε να τους παρέχουμε την καθοδήγηση, την υποστήριξη και τις ευκαιρίες που χρειάζονται, για να αποκτήσουν πρόσβαση σε εργαλεία χρηματοδότησης, για να επιταχύνουν την πράσινη και ψηφιακή τους μετάβαση, για να αναπτύξουν εξαγωγική δραστηριότητα, για να αποκτήσουν πρόσβαση σε εργαζομένους με τις δεξιότητες που χρειάζονται. Υλοποιούμε συστηματικά έρευνες και μελέτες για την αποτύπωση των αναγκών και των δυνατοτήτων της αγοράς, αξιοποιώντας τα συμπεράσματά τους για το σχεδιασμό στοχευμένων δράσεων και προτάσεων προς την Πολιτεία. Συνεχίζουμε, παράλληλα, να παρεμβαίνουμε εποικοδομητικά στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, για την προώθηση των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων που μπορούν να διαμορφώσουν ένα ευνοϊκότερο επιχειρηματικό περιβάλλον.
